Sprzężenia/Osoby głuchoniewidome

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ SPRZĘŻONA
•Niepełnosprawność charakteryzująca się występowaniem dwu lub więcej upośledzeń spowodowanych przez jeden lub więcej czynników endo- lub / i egzogennych, które działają w różnych okresach życia (w tym również w okresie prenatalnym) łącznie lub kolejno. Niepełnosprawność sprzężona nie jest prostą sumą składających się na nią upośledzeń , ale stanowi swoistą, odrębną i złożoną całość.

OSOBY GŁUCHONIEWIDOME
•Głuchoniewidomy- pozbawiony całkowicie lub częściowo dwóch dalekonośnych zmysłów (wzrok i słuch).
KLASYFIKACJA OSÓB GŁUCHONIEWIDOMYCH

• całkowicie głuchoniewidomi, 
• słabowidzący i słabosłyszący, 
• całkowicie niewidomi i słabosłyszący, 
• całkowicie głusi i słabowidzący, 
• całkowicie głusi i jednoocy, 
• słabosłyszący i jednoocy. 

Klasyfikacja ze względu na czas występowania uszkodzenia

• niewidomi i głusi od urodzenia albo od wczesnego dzieciństwa (do 5 roku życia) 
• niewidomi od urodzenia albo od wczesnego dzieciństwa, którzy utracili słuch w późniejszych okresach życia 
• głusi od urodzenia albo od wczesnego dzieciństwa, którzy utracili wzrok w późniejszych okresach życia 
• ociemniali, a jednocześnie głusi (ewentualnie ogłuchli), którzy utracili wzrok w późniejszych okresach życia

Środowisko głuchoniewidomych w Polsce
ok. 7 tysięcy ponad 50% - to osoby, które ukończyły 65 rż.

Według Zarządu Głównego PZN:

• dominują osoby z głuchoślepotą nabytą
• przeważają osoby z całkowitą głuchotą
• mniej jest osób z całkowitą ślepotą

Problemy, ograniczenia i bariery dla rozwoju małego dziecka głuchoniewidomego

• znaczne utrudnienia w budowaniu więzi emocjonalnej pomiędzy rodzicami a dzieckiem
• brak motywacji i chęci wchodzenia w interakcje ze światem zewnętrznym
• zagrożony rozwój potrzeby kontrolowania otoczenia
• utrudniony rozwój antycypacji wydarzeń
• opóźnienia i utrudnienia w zakresie formowania się pojęć związanych z osobami, przedmiotami i zdarzeniami w otoczeniu
• ograniczenia w ilości i w różnorodności doświadczeń
• trudności w opanowaniu świadomości ciała, schematu ciała, konstruowaniu obrazu siebie i różnicowaniu „ja- inni”
• opóźnienia i utrudnienia w opanowaniu lokomocji
• problemy z opanowaniem komunikacji przedsłownej i początków języka

KONSEKWENCJE JEDNOCZESNEGO USZKODZENIA SŁUCHU I WZROKU

• Zaburzona komunikacja 
• Trudności poznawcze
• Zaburzenia w funkcjonowaniu społeczno – emocjonalnym 

Najważniejsze problemy rozwojowe małego dziecka głuchoniewidomego

Znane osoby głuchoniewidome
Laura Bridgman - pierwsza głuchoniewidoma osoba którą objęto systematycznym uczeniem

• W wieku 2 lat i 2 miesięcy w wyniku szkarlatyny straciła słuch, wzrok i mowę, a także powonienie, co przytępiło jej również smak. Sprawny pozostał jedynie zmysł dotyku. 
• W wieku 8 lat przyjęcie do Instytutu Perkinsona dla niewidomych w Bostonie.
• Nauka znaków określających litery- poznanie go dawało ogromne możliwości wyrazania uczuć,myśli,przekonań.
• Jako dorosła osoba Laura swobodnie poruszała się po znanym terenie, rozpoznawałą wiele zjawisk, wyczuwając dochodzące do niej drżenia.
• Mogła swobodnie przekazywać wiadomości alfabetem palcowym lub pismem i zarabiać na utrzymanie , wykonując robótki ręczne.

Helena Keller

• W wieku 18 miesięcy zachorowała i utraciła wzrok i słuch-to spowodowało niemożność nauczenia się naturalnym sposobem mowy. 
• Poznawała otoczenie za pomocą węchu i dotyku. 
• W wieku 6 lat rozpoczęcie edukacji pod opieką Anny Sullivan, która była wychowanka a później nauczycielka w Instytucie Parkinsona w Bostonie. 
• Nauka alfabetu palcowego- zaczęła przekazywać informacje całymi zdaniami. 
• W tym samym roku gdy rozpoczęła naukę, dziewczynka zaczęła pisać listy. 
• Kolejny etap: szybka nauka pojęć abstrakcyjnych, pismo wypukłe i alfabet Braillle’a. 
• W wieku 10 lat Helena wymawia pierwsze słowo.
• Finalnie dziewczynka nauczyła się nie tylko języka ojczystego-angielskiego, ale również łaciny, greki i niemieckiego. 
• Jako nastolatka rozpoczęła działalność na rzecz niewidomych, stała się rzecznikiem ludzi niewidomych. 
• Biorąc udział w licznych konferencjach i kongresach poświęconych rehabilitacji niewidomych i niesłyszących, własnym przykładem wskazywała na ich możliwości rozwojowe. 
• W wieku 20 lat dostała się do Radcliff Collage, kilka lat później otrzymała tytuł doktora filozofii. 
• Mogła nadawać komunikaty alfabetem palcowym, pismem i mową, natomiast odbierała je odczytując znaki alfabetu palcowego ,jeżeli posługiwał się nim rozmówca, lub odczytując dotykiem ruchy warg osoby mówiącej. 

Maria i Marta Heurtin

• Maria- w wieku 10 lat, Marta w wieku 8 lat, trafiły do żeńskiego zakładu dla głuchych, niewidomych i głuchoniewidomych, prowadzonego przez zakonnice we Francji. 
• Obie dziewczynki uczyły się kojarzyć znaki migowe z przedmiotami, alfabetu palcowego. 
• Siostry nauczyły się mówić (przy wykorzystaniu alfabetu palcowego i możliwości dotykowego sprawdzania ułożenia narządów artykulacyjnych np. drżenia krtani. 
• Nauka pisma wypukłego alfabetu łacińskiego, pisma Braille’a.

Olga Skorochodowa.

• W wieku 5 lat utraciła oba zmysły. Potem przestała mówić. 
• Po śmierci rodziców trafiła do domu dziecka, a następnie do Zakładu dla Głuchociemnych w Charkowie. Tam przebywała pod opieka pedagoga profesora Sokolańskiego. 
• Nauczyła się języka palcowego, czytania alfabetem Braille’a a także mówić i kontrolować siłę swojego głosu. 
• Podjęła pracę w moskiewskim Instytucie Defektologicznym. Napisała książkę ,,Jak postrzegam świat”

Grzegorz Kozłowski.

• Urodził się z obuoczną zaćmą. Między 2 a 4 rokiem życia przeszedł nieudaną operację, która miała usunąć zaćmę. W wieku 5 lat po kolejnej operacji stracił lewe oko, nawiązał się stan zapalny. Reakcja uboczna przyjmowanych leków- utrata słuchu. 
• Uczęszczał do szkoły wraz ze zdrowymi rówieśnikami w Laskach. Nauka pisma dotykowego. Otrzymał stypendium jako uczeń szczególnie uzdolniony. 
• Nauka w Liceum, zafascynowanie informatyką. 
• Ukończenie studiów informatycznych. 
• Praca w Zakładach Kasprzaka-udogodnienia techniczne ,,Optacon” zamieniający obraz liter na wibrujące impulsy, które można odczytać dotykiem. 
• Współpraca z Polskim Związkiem Niewidomych. 
• •Wiceprezes Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomych.

METODY POROZUMIEWANIA SIĘ OSÓB GŁUCHONIEWIDOMYCH
Czynniki warunkujące sposób porozumiewania się:

• Poziom zachowania użytecznych resztek słuchu i wzroku
• Czas wystąpienia (i kolejność) utraty sprawności.

Metody porozumiewania się

• Metody uniwersalne- nie wymagają specjalnego przygotowania 
• Metody specjalne- wymagające pewnego przygotowania od osób posługujących się nimi.

METODY UNIWERSALNE
WYKORZYSTANIE PISMA:
1)Międzynarodowy standardowy doręczny alfabet dla głuchoniewidomych –
kreślenie dużych, drukowanych liter na dłoni głuchoniemego

2)Porozumiewanie się przy pomocy tabliczki brajlowsko-czarnodrukowej
dotykanie wskazującym palcem prawej dłonimiejsca, gdzie naniesiony jest brajlowski znakwybranej litery

3)Alfabet punktowy do dłoni (zwany rękawiczką)

System konkretnych punktów na dłoni głuchoniewidomego, którym odpowiadają określone litery, cyfry i znaki

Komunikacja polega na dotykaniu określonychmiejsc na dłoni osoby głuchoniewidomej .

4)Tabliczka z wypukłym alfabetem

Używa się metalowej płytki z wypukłymi, dużymi literami.

Osoba mówiąca kładzie palec wskazujący głuchoniewidomego na kolejnych literach,

tworząc słowa. Głuchoniewidomy rozpoznaje je za pomocą dotyku.

5)Pismo powiększone
WYKORZYSTANIE MOWY:

1)Mowa ustna odbierana słuchowo- użycie aparatu słuchowego;
2)Mowa ustna odbierana wzrokowo- odczytywanie mowy z ust;
3)Mowa ustna odbierana dotykowo- metoda TADOMA (polegająca na wyczuwaniu układu i ruchu ust, krtani i żuchwy przy wymawianiu poszczególnych liter za pomocą zmysłu dotyku zlokalizowanego w palcach)
METODY SPECJALNE
ALFABET BRAILLE’A
Z RODZINY ALFABETU BRAILLE’A
1)Porozumiewanie się przy pomocy jednoręcznego brajla do palców- polega na przypisaniu palcom wskazującemu i środkowemu lewej dłoni punktów odpowiadających
sześciopunktowi brajlowskiemu

2. Porozumiewanie się przy pomocy dwuręcznego Brajla do palców - oparte jest o rozkład klawiszy maszyny brajlowskiej do pisania. Znaki przekazywane są osobie głuchoniewidomej poprzez lekki nacisk na palce. Palce: wskazujący, środkowy i serdeczny lewej i prawej ręki odpowiadają klawiszom brajlowskiej maszyny do pisania.

Alfabet LORMA - dotykanie palcem, palcami różnych miejsc dłoni głuchoniewidomego;

ALFABETU MORSE’A DO DŁONI

na dłoni głuchoniewidomego kreśli się kropki lub kreski

ALFABET DOTYKOWY JEZIERSKIEJ

dostosowanie alfabetu LORMA do potrzeb pisowni polskiej

JĘZYK MIGOWY

jedna z najważniejszych metod porozumiewania się nie tylko osób głuchych, ale i głuchoniewidomych.

Osoby posiadające resztki wzroku, mogą posługiwać się językiem migowym odbieranym wzrokowo.

Dla osób całkowicie niewidomych dostępne jest odbieranie języka migowego drogą dotykową.

Część metod specjalnych wykorzystuje różnego rodzaju urządzenia techniczne:

• Komunikator- mała, łatwa w obsłudze maszyna do pisania. Znaki graficzne pisma pojawiają się na paskach papieru-są dobrze czytelne,
• Dotykowy telefon skonstruowany przez 
• doktora Kinneya- działa na zasadzie alf. Morse'a, 
• VERSABRAILLE- telekomunikacyjne urządzenie komputerowe, przetwarzające sygnały komputerowe na pismo Braille’a,

PREFEROWANE PRZEZ OSOBY GŁUCHONIEWIDOME METODY POROZUMIEWANIA SIĘ 

• 87.5% badanych wykorzystuje pismo Braille’a (zdecydowana większość z całkowitą ślepotą lub poczuciem światła) 
• 65% wykorzystuje język migowy (większość całkowicie lub prawie całkowicie głusi, 
• nie rozumiejący mowy ludzkiej) 
• znaki znane tylko najbliższemu otoczeniu.