Zaburzenia emocjonalne u dzieci - żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa)

ŻARŁOCZNOŚĆ PSYCHICZNA (BULIMIA NERVOSA):

- Podczas napadów bulimicznych chora/y w krótkim okresie czasu, najczęściej w samotności, pochłania nieadekwatnie duże (w porównaniu z normalnymi posiłkami) ilości pożywienia. Kaloryczność spożytego podczas napadu pożywienia sięga od kilkuset do kilku tysięcy kilokalorii, a w skrajnych przypadkach wielokrotnie przekracza dobowe zapotrzebowanie kaloryczne;

- Niektóre osoby gromadzą pożywienie przed napadem żarłoczności, aby później spożyć je w ukryciu. Inne jedzą chaotycznie, co popadnie. Spożywane podczas napadu produkty są zwykle wysokokaloryczne, często nie są dobrane smakowo. Czasami osoba chora specjalnie zajada się produktami, które jej szkodzą, np. słodycze, po których łatwiej sprowokować wymioty, produkty mleczne, na które jest uczulona itp. Podczas napadu objadania się chora/y ma poczucie braku kontroli nad tym, co i ile zjada. Po napadzie żarłoczności pojawiają się poczucie winy i lęk przed przyrostem masy ciała. Jednocześnie chora/y odczuwa ulgę w związku z pozbyciem się napięcia lub innych nieprzyjemnych uczuć (osamotnienia, smutku, pustki, złości), które poprzedzają napad;

- W związku z obawą przytycia, po napadzie chorzy stosują jedną lub kilka metod, które mają zapobiec przyrostowi wagi. Najczęściej stosowanymi metodami kompensacyjnymi są: prowokowanie wymiotów, intensywne ćwiczenia fizyczne, głodówka, nadużywanie środków przeczyszczających, a w późniejszym wieku nadużywanie środków moczopędnych i przyśpieszających przemianę materii. W celu zmniejszenia apetytu chora/y może stosować środki hamujące łaknienie. Chorzy na cukrzycę mogą ograniczać dawki przyjmowanej insulin;

- Osoby chore na bulimię przejawiają silny lęk przed przytyciem oraz są nadmiernie skoncentrowane na figurze, rozmiarach i masie ciała. Podobnie jak w anoreksji mają zaburzony obraz własnego ciała, czyli mimo, że mają szczupłą sylwetkę, uważają siebie za osoby otyłe. Masa ciała w bulimii może mieścić się w granicach normy, chora/y może mieć nadwagę lub otyłość, może również dochodzić do wychudzenia. Charakterystyczne są duże fluktuacje masy ciała. U części nastolatek pojawiają się zaburzenia miesiączkowania;

- Podczas spotkań znajomi zauważają, że osoby chore na bulimię są na diecie, unikają jedzenia w towarzystwie, nie jedzą pokarmów, których kaloryczności nie znają. Chorzy na bulimię często mają obniżoną samoocenę, objawy depresyjne, lękowe. Może występować u nich labilność emocjonalna, z tendencją do drażliwości. Niektórzy chorzy w momentach napięcia i nieradzenia sobie z emocjami mogą dokonywać samouszkodzeń;

- W relacjach społecznych mogą być wycofani (podobnie jak chorzy na jadłowstręt psychiczny) lub przeciwnie mogą łatwo nawiązywać kontakty i przejawiać dużą aktywność towarzyską. Częstym problemem osób chorych na bulimię jest trudność w utrzymaniu stałych przyjaźni, w sytuacji gdy pojawiają się jakieś problemy we wzajemnych relacjach;

- Chorzy na bulimię, w przeciwieństwie do chorych na jadłowstręt psychiczny, czują się chorzy, jednak bardzo często przez wiele lat ukrywają swoje objawy przed otoczeniem z powodu wstydu przeżywanego w związku z chorobą. Często zgłaszają się w celu podjęcia leczenia dopiero jako dorosłe osoby;

- Dostrzeżenie przez otoczenie problemu zdrowotnego u nastolatki/a chorej/ego na bulimię może być trudne, ponieważ większość chorych wygląda całkiem zdrowo. Niepokój mogą wzbudzić osoby, które są znacznie wychudzone, lub u których w wyniku stosowanych praktyk (częste prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających) pojawiają się powikłania somatyczne (odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, przejawiające się np. omdleniami i zasłabnięciami, napadami drgawek, zaburzeniami rytmu serca, drętwieniem, mrowieniem rąk i nóg, osłabieniem mięśni, bolesnymi skurczami mięśni), uszkodzenie szkliwa zębów;

- W skrajnych przypadkach chory może wymagać pilnej pomocy lekarskiej z powodu silnych bólów brzucha, które mogą być przejawem poważnych powikłań choroby;

OBJAWY:

- Objawy tej choroby pojawiają się zwykle u dziewcząt i młodych kobiet, które wcześniej nieskutecznie próbowały odchudzać się stosując różne diety, i u których w wielu przypadkach wystąpiły uprzednio objawy jadłowstrętu psychicznego (w 30―50% przypadków). W trakcie odchudzania pojawiają się u nich uporczywe myśli o jedzeniu, silne pragnienie lub poczucie przymusu jedzenia i napady niekontrolowanego jedzenia (napady żarłoczności, napady bulimiczne);

DZIECKO Z ŻARŁOCZNOŚCIĄ PSYCHICZNĄ (BULIMIĄ) W SZKOLE:

- Na szczęście, w przeciwieństwie do chorych na jadłowstręt psychiczny, nastolatki z objawami bulimii ― jeżeli problem został ujawniony ― są bardziej zmotywowane do terapii. W sytuacji, gdy dziecko zwierza się w szkole ze swoich problemów, należy o tym poinformować rodziców.;

- Jeżeli rodzice poinformowali szkołę o występowaniu u dziecka tej choroby, ważne znaczenie ma ustalenie jakiej pomocy od personelu szkoły oczekują oni i nastolatek. Ważne jest uwzględnienie faktu, że uczeń chorujący na bulimię powinien mieć możliwość jedzenia na terenie szkoły regularnych posiłków;

- Napady bulimiczne lub prowokowanie wymiotów mogą mieć związek z nadmiernym stresem i przeżywaniem przez ucznia napięcia lub nieprzyjemnych uczuć. Życzliwa osoba, do której może się w takich sytuacjach zwrócić, może pomóc rozładować te trudne emocje;

- W sytuacji występujących u dziecka niepokojących dolegliwości (bóle brzucha, kołatanie serca, omdlenia, kurcze mięśniowe, drętwienie rąk i nóg itp.) należy natychmiast powiadomić rodziców. W niektórych przypadkach potrzebna będzie pilnie pomoc lekarza;

- Jeżeli u nastolatka dodatkowo występują samouszkodzenia, należy pamiętać, że są one przejawem nieradzenia sobie z emocjami. Dlatego nie należy go krytykować, oceniać, zmuszać do obietnicy, że więcej tego nie zrobi;

- Zalecaną postawą jest zachowanie spokoju, spokojne i delikatne zaopatrzenie rany, jeżeli jest ona powierzchowna. Głębsze rany mogą wymagać zaopatrzenia chirurgicznego. O fakcie dokonywania przez dziecko samookaleczeń powinni być poinformowani rodzice, przed którymi dziecko może ukrywać problem.

LECZENIE:

- Podobnie jak w jadłowstręcie psychicznym ważne jest jak najszybsza reakcja otoczenia, gdy zauważa ono problem i podjęcie jak najszybciej kompleksowego leczenia, które obejmuje opiekę medyczną i terapeutyczną. Najczęściej leczenie bulimii odbywa się w trybie ambulatoryjnym, jednak w niektórych przypadkach konieczne jest leczenie w szpitalu;

- Porównywalnymi pod względem skuteczności terapiami w leczeniu bulimii u młodzieży są terapia indywidualna (poznawczo-behawioralna) oraz terapia rodzinna. W zależności od wskazań może być również zalecona terapia grupowa. Częściej niż w przypadku jadłowstrętu psychicznego pacjent otrzymuje leki (zazwyczaj zaleca się w bulimii leki przeciwdepresyjne), które w początkowym okresie leczenia mogą pozwolić na zmniejszenie częstotliwości napadów bulimicznych oraz mają wpływ na poprawę nastroju;

- Duże znaczenie w opanowaniu napadów bulimicznych ma regularne spożywanie posiłków (w odstępach ok. 3-godzinnych). Oznacza to, że chora osoba powinna zjadać 5―6 posiłków dziennie. Pomocne w pohamowaniu się przed wystąpieniem napadu lub powstrzymaniem się przed zastosowaniem metod kompensacyjnych jest tzw. „wyjście z ukrycia” i korzystanie przez osobę chorą z pomocy bliskich osób i przyjaciół w pokonywaniu objawów;