Zaburzenia emocjonalne u dzieci - jąkanie się

JĄKANIE SIĘ:

- stanowi zwykle jeden z wielu objawów zachowań nerwicowych dziecka. Jąkanie należy do częstych zaburzeń mowy u dzieci i pojawia się między 3. a 5. rokiem życia. Jąkanie patologiczne należy odróżnić od jąkania rozwojowego, które powstaje wskutek rozbieżności między wysokim poziomem myślenia dziecka a stosunkowo małą sprawnością aparatu artykulacyjnego. Częściej występuje wśród chłopców niż dziewczynek. Wskazana jest konsultacja logopedyczna;

PRZYCZYNY:

- Mówi się, że jest wynikiem minimalnych dysfunkcji mózgu albo osłabionej pracy lewej jego półkuli;

- Uczeni podkreślają też dziedziczenie predyspozycji;

- Czasem wystarczy przestrach, długotrwała choroba albo szok po wypadku.

- Zdaniem Krzysztofa Szamburskiego wada wymowy się rozwija, kiedy dziecko jest strofowane za to, że się jąka, albo wręcz przeciwnie, gdy rodzice udają przed nim, że wszystko jest w porządku, ale za jego plecami rozmawiają o tej ułomności. Jednak gdy dziecko to przypadkiem usłyszy, budzi się w nim przekonanie, że robi coś tak złego, iż nie można o tym nawet mówić;

- Tymczasem jeżeli jąkanie zaczęło się tydzień, dwa tygodnie wcześniej, można sytuację szybko odwrócić. 

- W przypadku małych dzieci wystarczają spotkania z rodzicami;

OBJAWY:

-objawy kloniczne, które polegają na wielokrotnym powtarzaniu tej samej głoski bądź sylaby;

-objawy toniczne polegające na zatrzymaniu wypowiadanego wyrazu (zacinanie się), czemu towarzyszy często silne emocjonalne i mięśniowe napięcie. Najczęściej obserwowaną postacią jąkania jest jąkanie kloniczno-toniczne;

- napięciem mięśniowym i emocjonalnym;

- powtarzanie:

• głosek
• sylab
• wyrazów
• fraz

- przeciąganie głosek;

- blokowanie;

- pauzy;

- rewizje;

- embolofrazje;

- nieprawidłowe tempo mówienia

• tachtylia – szybkie tempo mówienia;
• bradytyia – wolnetempo mówienia;
• dysthymia – nierytmiczne mówienie;

- współruchy;

- reakcje wegetatywne;

- reakcje psychospołeczne (lęk, poczucie winy, flustracja, agresja);

ROZWOJOWA NIEPŁYNNOŚĆ MÓWIENIA -POWÓD DO TROSKI, NIE DO LĘKU:

- niewłaściwa reakcja otoczenia może utrwalić niepłynność w mówienia dziecka;

- jeżeli rodzice postępują właściwie, zwykle znmiejsza ona razem z nabywaniem przez dziecko kompetencji językowych;

PODZIAŁ JĄKANIA ZE WZGLĘDU NA WYSTĘPUJĄCE OBJAWY:

- skurcze, jakie występują podczas niepłynności mowy. Wyróżniamy jąkanie:

• Kloniczne powtarzanie tej samej głoski bądź sylaby;
• Toniczne spazmatyczne zacinanie się, wypychanie siłą głosu lub słowa;
• Kloniczno-toniczne łączy oba poprzednie rodzaje.

- przyczyny - jąkanie organiczne i czynnościowe. Z jąkaniem organicznym mamy do czynienia w przypadku trwałego uszkodzenia jąder podkorowych. Występuje ono na tle urazów czaszki, nowotworów, chorób układu piramidowego, demencji, stosowania niektórych leków i narkotyków. Jąkanie czynnościowe występuje w przebiegu rozwoju lub w odpowiedzi na przeżycia traumatyczne, uraz psychiczny. Psychologicznie jąkanie jest wypadkową przeżywanego lęku, wrogości, poczucia winy, kary, stresu komunikacyjnego oraz obawy przed wypowiadaniem się. Częściej zdarza się ono osobom z niską samooceną i  małą pewnością siebie. Osoba jąkająca się traktuje mowę nie jako formę komunikacji, a jako sprawdzian. Rodzice dzieci jąkających się częściej reagują negatywnie, kontrolują dzieci jąkające się i poprawiają je. Matki dzieci jąkających się mówią szybciej niż matki niejąkających się oraz zadają więcej pytań i stawiają więcej żądań. 

·         czas trwania - mówimy wówczas o jąkaniu uporczywym (chronicznym) oraz chwilowym (epizodycznym). Chroniczne jąkanie neurologiczne powstaje na podłożu obustronnego uszkodzenia półkul mózgowych. Epizodyczne jąkanie neurologiczne pojawia się w uszkodzeniach jednej półkuli.

TEORIE ETIOLOGII JĄKANIA:

- rozwojowa

- organiczna – jakanie jest wynikiem różnic konstrukcjinalnych lub neuroortofonicznych

• wewnętrzna;
• zewnętrzna;

- neurotyczna – jąkanie jest nerwicą;

- psychologiczna – jąkanie jest reakcją nabytą;

DO TYPOWYCH ZABURZEŃ ODDECHOWYCH, ARTYKULACYJNYCH I FONACYJNYCH ZALICZAM:

- dominację oddychania nosowego podczas mówienia;

- dominację segmentu piersiowego nad brzusznym;

- oddychanie asymetryczne, kiedy jedna strona przepony pracuje w innym tempie niż druga;

- zwiększoną ilość oddechów na minutę;

- skrócenie fazy wydechu przez kolejny wdech;

- brak koordynacji pomiędzy ruchami oddechowymi a ruchami klatki piersiowej;

- zaciskanie strun głosowych;

- gwałtowne ruchy krtani ku górze i ku dołowi oraz całej krtani ku przodowi;

- wydłużenie czasu reakcji głosowej;

- dysfonię;

- skurcze mięśni języka, podniebienia oraz warg, tzw. klonus lub tonu;

JĄKAJĄCY SIĘ UCZEŃ:

- duży poblem lęku – logofobia;

- brak niemożliwości natychmiastowego powiadomienia o swoich staach;

- duża zmienność liczby niepłynnych wypowiedzi w zależności do sytuacji;

- poczucie niedocenienia i pokrzywdzenia;

POSTĘPOWANIE:

- wyście z założenia, że ważniejszejest co nam dziecko chce powiedzić, a nie to jak nam to powie;

- odwrócenie uwagi;

- stosowanie zabaw i ćwiczeń oddechowych na koordynację ruchową w połączniu z ćwiczeniami logorytmicznymi;

- ćwiczenia muzyczne oraz ćwiczenia na koordynację ruchową;

- zajęcia z zakresu relaksacji i socjoterapii;

- dbałość o regularny tryb życia dziecka;

- ograniczenia telewizji i grania w gry komputerowe;

- spokojne i powolne mówienie do dziecka;

LECZENIE:

- Sprawdzonym sposobem na płynne mówienie jest trening wolniejszej wymowy, przedłużania głosek, sylab, robienie pauz, mówienie na wydechu. Pomaga w tym wystukiwanie rytmu, wypowiadanie słów w tempie metronomu albo synchronizacja mowy przy zastosowaniu echokorektora;

- Naukowcy z Politechniki Gdańskiej skonstruowali nowy korektor mowy. Aparat (wielkości pudełka papierosów z mikrofonem i słuchawkami) wynaleziony przez prof. Andrzeja Czyżewskiego oraz Marka Rolanda-Mieszkowskiego wykorzystuje dwa sposoby na płynność mowy. Opóźnia ją (mówiący słyszy w słuchawkach echo swoich słów) i podwyższa lub obniża głos. Dzięki Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej wyprodukowano 100 prototypów. - Dostają je poradnie psychologiczno-pedagogiczne, pod warunkiem, że będą przesyłały obserwacje na temat skuteczności urządzenia - tłumaczy prof. Czyżewski. Logopedzi podkreślają rolę terapii grupowej. - Jąkający widzi, że nie jest osamotniony, a to pomaga;