Zaburzenia emocjonalne u dzieci - fobia szkolna

FOBIA SZKOLNA:

PRZYCZYNY:

PRZYCZYNY ZWIĄZANE Z RODZINĄ:

• Bardzo wysokie oczekiwania rodziców dotyczące osiągania przez dziecko najlepszych wyników w nauce;
• Karanie dziecka za słabsze stopnie;

·         Nadopiekuńczość rodziców, brak przywolenia na samodzielność dziecka;

·         Traktowanie przez rodziców szkoły jako czynnika negatywnie motywującego (czyli straszenie dziecka szkołą, nauczycielami, rówieśniakmi, opowiadanie strasznych, negatywnych historii szkolnych);

·         nagłe lub długofazowe trudne wydarzenia (śmierć bliskiej osoby, silne konflikty rodzinne, rozwód rodziców, trudności finansowe, uzależnienia, zmiana miejsca zamieszkania);

·         przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna;

ZWIĄZANE ZE SZKOŁĄ:

• zastraszanie, wyśmiewanie, molestowanie przez rówieśników;

·         konieczność zależności od grupy rówieśniczej, szczególnie, gdy grupa prezentuje inne zasady, niż te, do których dziecko jest przyzwyczajone;

·         zmiana szkoły i związane z nią wyobcowanie;

·         negatywne traktowanie ze strony nauczycieli interpretujących fobię jako rodzaj lenistwa, wagarów, braku chęci do nauki;

ZWIĄZANE Z PSYCHIKĄ DZIECKA:

• silne tendencje perfekcjonistyczne (wywołane wysokimi oczekiwaniami);
• wrażliwość na krytykę;

·         trudności w radzeniu sobie z niepowodzeniami, frustracją, presją rówieśników;

·         niskie poczucie własnej wartości, szczególnie spowodowane widocznymi (fizycznymi) trudnościami dziecka (niepełnosprawność, dysfunkcje ruchowe, zez, jąkanie się, przewlekłe choroby wykluczające dziecko z popularnych w grupie aktywności);

• brak umiejętności radzenia sobie z lękiem separacyjnym (dziecko bardzo tęskni za mamą);
• lęk przed nową sytuacją (rozpoczęcie nauki szkolnej, zmiana szkoły klasy);

OBJAWY:

a) somatyczne czyli dotyczące ciała

- bóle i zawroty głowy;

- bole żołądka;

- bole i kołatanie serca;

- bole kręgosłupa;

- drżenie kończyn;

- nagłe uderzenia gorąca;

- zaburzenia równowagi;

- moczenie nocne;

- bezsenność;

- wymioty;

- biegunka;

b) dotyczące sfery poznawczej

- powstanie zaburzeń pamięci i koncentracji uwagi;

- natrętne myśli;

- przymus powtarzania tych samych czynności;

- derealizacja czyli zmiany w postrzeganiu rzeczywistości;

c) w sferze emocji

- nieuzasadniony lęk;

- nieokreślony niepokój;

- napady paniki;

- ogólne przygnębienie;

- apatia;

- brak motywacji;

- utrata możliwości odczuwania przyjemności;

- poirytowanie;

- labilność emocjonalna;

FOBIA SZKOLNA A WAGARY:

- W społeczeństwie funkcjonuje mit, że stworzono chorobę o nazwie „fobia szkolna”, by usprawiedliwić lenistwo i brak motywacji do nauki niektórych uczniów. Nie jest to jednak prawda. Owszem, lęk przed szkołą może przyczyniać się do ucieczek z lekcji, ale na pewno nie można postawić znaku równości między strachem przed szkołą a wagarami. Zazwyczaj uczniowie z fobią szkolną to uczniowie skrupulatni, mający dobre stopnie, którym zależy na sukcesach akademickich. Unikają szkoły, dlatego że obawiają się pogorszenia swoich ocen. Mechanizmem, który prowokuje u nich lęk szkolny jest strach przed porażką, kompromitacją i wysokie poczucie odpowiedzialności. Uczniowie ci mają często wysoki iloraz inteligencji. Relacjonują rodzicom swoje obawy, towarzyszy im szereg objawów somatycznych przed pójściem do szkoły, przejmują się sprawami szkoły i nie prezentują zachowań aspołecznych, jak wulgaryzmy czy niszczenie mienia szkolnego;

- Natomiast wagarowicze zwykle ukrywają przed rodzicami to, że uciekli z lekcji, kłamią, prezentują zachowania aspołeczne, nie mają dolegliwości fizycznych, nie przejmują się szkołą i nie odczuwają żadnego lęku w związku z tym, że muszą iść do szkoły czy też że ją opuszczą, mimo konieczności przebywania na zajęciach szkolnych. Widać zatem zasadnicze różnice między typowym wagarowiczem a uczniem lękliwym. Stawianie uczniów z fobią szkolną na równi z wagarowiczami jest dla nich bardzo krzywdzące.

SKUTKI FOBII SZKOLNEJ:

Fobia szkolna współwystępuje często z innymi trudnościami, jakie przejawiają uczniowie. Do skutków nerwicy szkolnej można zaliczyć:

·         nieśmiałość dzieci;

·         tendencję do samotnictwa i unikania kontaktów z innymi;

·         ciągłe uczucie zagrożenia;

·         przewrażliwienie na krytykę;

·         tendencje perfekcjonistyczne – obsesyjne pragnienie bycia prymusem;

·         niską samoocenę i brak wiary we własne możliwości;

·         nieufność wobec rówieśników,

·         nerwicę sukcesu – nagrody i postępy w nauce przynoszą więcej lęku niż zadowolenia;

·         konflikty między potrzebą zależności a niezależności;

LECZENIE FOBII SZKOLNEJ:

- fobia szkolna jest zaliczana jako nerwica, dlatego powinna być leczona dwutorowo: farmakologicznie i poprzez psychoterapię;

- psychoterapia jest postrzegana przez rodziców jako łagodniejsza forma leczenia fobii szkolnej;

- pierwszy kontakt z psychiatrą może być przeżywany jako zbyt trudny;