Tiki nerwowe

TIKI NERWOWE:

- to nagłe, mimowolne wyładowania ruchowe różnych grup mięśniowych, które nie podlegają świadomej kontroli. Dziecko może mrugać oczami, robić dziwne grymasy twarzy, podrzucać ramionami. Tiki pojawiają się najczęściej między 5. a 12. rokiem życia. Odznaczają się uporczywością i długim trwaniem;

- częściej występują u chłopców;

- często występują rodzinnie;

TIKI NERWOWE – JAK SOBIE Z NIMI RADZIĆ?:

Oto kilka sugestii jak można pomóc dziecku z tikami nerwowymi:

- Nie należy strofować dziecka, ani nadmiernie zwracać uwagi, gdy obserwuje się u niego tik;

- Należy spróbować dostrzec, co wytrąciło z równowagi dziecko;

- Powinno się pomóc dziecku wyrazić jego emocje;

- Dać mu oparcie i bezpieczeństwo – przytulić, objąć, pozwolić mu się w wtulić;

- Kiedy emocje zejdą, dobrze jest porozmawiać o tym, co się stało, co czuł, co może zrobić następnym razem, by dać ujście swoim emocjom w bezpieczny sposób;

- Należy pokazać dziecku jak inni radzą sobie w sytuacjach stresujących;

PRZEBIEG:

- Tiki zazwyczaj rozpoczynają się około 7. roku życia (2–15 lat). W pierwszym okresie są zwykle proste, a potem zaczynają się uogólniać i powoli dołączają się do nich inne objawy jak np. wokalizacje. Ten okres zwykle trwa kilka miesięcy. U niektórych chorych nie dochodzi do wystąpienia takiego pełnego zespołu objawów i mogą pozostać u nich tylko tiki proste. Początek jest często nieuchwytny, zwykle nie związany z żadnym zdarzeniem. Jak wspomniano ogromną trudność w rozpoznawaniu tików powoduje ich zmienność (w czasie i obrazie) oraz bogaty zespół objawów towarzyszących (głównie zaburzeń zachowania – patrz dalej). Po burzliwym okresie początkowym obraz kliniczny tików stabilizuje się, a uważa się, że po 18. roku życia u około 50% pacjentów dochodzi do powolnego „wygaszania się” choroby. Jednak u pozostałych mogą one przetrwać, a nawet nasilić się w wieku dorosłym. W tym okresie także ich leczenie jest trudniejsze;

INNE CHROBY, WYMAGAJĄCE RÓŻNICOWANIA Z TIKAMI:

- Tiki – jak już wspomniałem – należy odróżniać od innych ruchów mimowolnych np. pląsawiczych (ruchy mają tu charakter długotrwały, taneczny, płynny – najczęstszą przyczyną ich występowania jest choroba Huntingtona lub objaw uboczny stosowania leków z grupy tzw. neuroleptyków), dystonicznych (ruchy dłużej trwające lub wręcz utrwalone jak kurcz powiek, kręcz karku czy kurcz pisarski), połowiczego kurczu twarzy (dość szybkie niekiedy i przypominające tiki ruchy mięśni jednej połowy twarzy, powodujące zamykanie oka czy „ściąganie” mięśni policzka). Wreszcie napadowy charakter i krótkotrwałość ich występowania może nasuwać niekiedy podejrzenie napadów padaczkowych – szczególnie tzw. mioklonicznej ich postaci (mioklonie to także szybkie, krótkotrwałe, mimowolne i nie poddające się kontroli ruchy). Wreszcie należy pamiętać o dość częstym, a zadziwiająco rzadko rozpoznawanym schorzeniu (występującym głównie u dorosłych) – zespole niespokojnych nóg. W zespole tym obserwuje się ruchy kończyn dolnych, występujące szczególnie po położeniu się do łóżka. Ruchy te są spowodowane nieprzyjemnymi doznaniami (mrowienie, palenie) w kończynach dolnych. Poruszanie kończynami lub chodzenie przynosi ulgę;

PRZYCZYNY:

- silne sytuacje konfliktowe;

- przeżycia urazowe;

OBJAWY:

- Mogą być proste lub złożone. Proste tiki motoryczne dotyczą bardzo małych grup mięśniowych i są prostymi ruchami takimi jak mruganie, wzdryganie się, grymasy, marszczenie nosa, wydymanie ust, gwałtowne ruchy ramion i głowy. Mogą też wystąpić proste tiki wokalne, do których należą prychanie, kaszel, gwizdy, nucenie, krzyk, stłumione okrzyki.

- Złożone tiki motoryczne to połączone ruchy, co oznacza, że więcej grup mięśniowych pracuje razem. Może to być podskakiwanie, klaskanie, dotykanie przedmiotów lub innych osób, przygryzanie języka lub ust, drapanie, wysuwanie języka, lub kompulsywne dziwne pozycje ciała. Złożone tiki wokalne to mniej lub bardziej znaczące słowa, wyrażenia lub zdania, które przerywają tok mówienia. Może to prowadzić do wrażenia jąkania.

- W rzadkich przypadkach, mimowolne ruchy naśladują sytuacje seksualne lub mogą być prowokującymi gestami. Podobnie, osoba może mimowolnie mówić przekleństwa lub używać silnych seksualnych wyrażeń. Może też wystąpić mimowolne naśladowanie ruchów lub mowy innych. Tiki bardzo się różnią pod względem nasilenia, częstości, długości trwania i rodzaju. Mogą wystąpić zarówno dobre jak i złe okresy.

- Szczególnie wśród dzieci występują przypadki, gdzie dziecko może powstrzymać tiki na kilka godzin, żeby później dostać gwałtownych powtarzających się ataków. Niektórzy odczuwają mrowienie w miejscach, gdzie pojawiają się tiki przed atakiem. Tiki nasilają się często podczas lub po dużej aktywności fizycznej i często zanikają podczas snu. Mogą się pogarszać, gdy dziecko jest zupełnie zrelaksowane lub zmęczone.

- Jeśli występuje jeden lub więcej tików wokalnych oraz kilka tików motorycznych, które różnią się liczbą i intensywnością w czasie dłuższym niż rok, mamy do czynienia z zespołem Tourette’a.

- W tym samym czasie, występują często symptomy ADHD - nadpobudliwość psychoruchowa lub OCD - zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.

SKĄD SIĘ BIORĄ TIKI?:

Wykazano, iż tiki występują częściej u chłopców i mężczyzn niż u kobiet. Najczęściej pojawiają się w dzieciństwie, około 5. roku życia i osiągają największe nasilenie wieku 10 lat, co ma związek z niedojrzałością układu nerwowego. Tiki nerwowe u dzieci mogą jednak pojawić się z dużym nasileniem po 18. roku życia. Po tym okresie w większości przypadków nasilenie tików nerwowych zmniejsza się bądź tiki samoistnie ustępują. Nie jest to regułą – jeśli tiki nerwowe nie ustępują, i od momentu ich pojawienia się trwają przez ponad rok, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, iż będą się rozwijać i trwać przez całe życie.

Badania naukowe wykazały, iż tiki nerwowe są najczęściej wynikiem niewłaściwej pracy mózgu. Może być ona przyczyną:

- urazów;

- brakiem lub zaburzoną ilością określonych substancji w układzie nerwowym;

- niewłaściwym działaniem przekaźników w mózgu (niski poziom serotoniny oraz noradrenaliny we krwi);

- zaburzeniami i zakłóceniami w prawidłowym przewodnictwie nerwowym.

U osób dotkniętych tym schorzeniem występuje niedobór magnezu, w wyniki czego dochodzi do:

- silnego podwyższenia poziomu substancji P (występuje w stanach lękowych, depresji);

- niedoboru witaminy B₆ (występuje w natręctwach, rozdrażnieniu);

- aktywacji receptora glutaminy NMDA (występuje w agresji, tikach ruchowych, wokalnych).

Wszystkie te zmiany mają znaczenie w przypadku ujawnienia się oraz natężenia objawów tików nerwowych.

Chorzy z chorobą tików wykazują często zachowania o charakterze natręctw oraz nadmiernej aktywności ruchowej z niemożnością utrzymania uwagi;

CO WYZWALA TIKI NERWOWE?:

Badania naukowe wykazały, że tiki nerwowe są wyzwalane i nasilane przez:

- emocje, zarówno te pozytywne, jak i negatywne;

- stres;

- aktywność fizyczną;

- nowe otoczenie;

- zaburzenia lękowe (silny lęk);

- zmęczenie'

- niektóre pokarmy.

W każdej z tych sytuacji, wykonanie danego tiku (ruchu), przynosi chwilowe uspokojenie, opanowanie oraz ulgę. Wykazano, iż w miejscu, w którym pojawią się tiki, przed atakiem odczuwane jest silne napięcie mięśniowe, uczucie mrowienia, swędzenia, pieczenia. Tiki najczęściej ulegają wyciszeniu podczas snu. Jednakże mogą pojawić się w trakcie relaksu czy odpoczynku, co sugeruje, iż w niektórych przypadkach nie ma reguły co do ich wystąpienia. Zdarzają się sytuacje, iż osoba dotknięta tym zaburzeniem jest w stanie powstrzymać dany tik, ale konsekwencją tego jest pojawienie się bardzo gwałtownych, długo trwających, powtarzających się i niebezpiecznych ataków;

CO NASILA WYSTĘPOWANIE TIKÓW?:

Czynnikami, które wywołują bądź nasilają tiki są:

- alkohol;

- kofeina;

- słodycze a w szczególności czekolada;

- nieprawidłowe odżywianie (konserwanty w żywności i napojach, napoje gazowane);

- środki chemiczne wykorzystywane podczas sprzątania, mycia, prania, płukania, odświeżacze powietrza;

- leki pobudzające oraz leki przeciwhistaminowe;

- mleko i jego różne przetwory;

- stres, hałas, nerwowa atmosfera;

- lęki;

- zakażenia bakteryjne i wirusowe oraz szczepienia;

- głód, nieregularne spożywanie posiłków, odchudzania;

- telefony komórkowe, telewizja, gry komputerowe przy nadmiernym korzystaniu.

ICD-10 RODZAJE TIKÓW:

- tiki przemijące;

- zespół Tourette’a;

ETIOLOGIA:

- czynniki genetyczne;

- zmiany strukturalne mózgu;

- zaburzenia neuroprzewodnictwa, zwłaszcza dopaminy, ale także

OBRAZ KLINICZNY:

- tiki przmijające:

A. pojedyńcze lub liczne tiki ruchowe lub głosowe, albo jedne I drugie występują wielokrotnie w ciągu dnia, przez większść dni okresu trwającego co najmniej przez 4 tygdnie;

B. zaburzenia trwają 12 miesięcy lub krócej;

C. w wywiadzie nie mają objawów

D. początek przed 18 rokiem życia;

+ występują najczęściej w dziecińswie między 3 a 10 rokiem życia;

+ w 10 roku życia dzieci maają świadomość zbliżającego się przymusu wykonania tiku w postaci szczególnych odczć w tej części ciała, w której tik ma wystąpić;

-przewlekłe tiki ruchowe lub głosowe (wokalne):

A. tiki ruchowe albo głosowe, ale nie jedne i drugie.

B. początek przed 18 rokiem życia;

- zespół tików głosowych i ruchowych (zespół Gillesa de la Tourette’a):

A.tiki występowały wiele razy w ciągu dnia, niemal

B. początek przed 18 rokiem życia;

RÓŻNICOWANIE:

- pląsawica;

- choroba Wilsona;

- zaburzenia miakotoniczne;

LECZENIE:

- indywidualna terapia;

- wyeliminowanie napięć emocjonalnych;

- psychoedukacja całej rodziny;

- farmakoterapia;