Mutyzm

MUTYZM:

- zaburzenie mowy;

- osoby nie są afatyczne;

- nie mają uszkodzonych narządów mowy;

MUTYZM WYBIÓRCZY:

KLASYFIKACJA DSM:

- Ocena psychodynamiczna;

- Rozpoznaniae różncowe;

- Rokowania;

- Plan leczenia;

MUTYZM SELEKTYWNY:

KLASYFIKACJA ICD-10:

1) Ekspresja i rozumienie języka przez dziecko w granicach dwóch odchyleń standardowych.
2) Możliwa jest do potwierdzenia niemożność mówienia w specyficznych sytuacjach, w których od dziecka mówienie jest oczekiwane, pomimo mówienia w innych sytuacjach.
3) Czas trwania wybiórczego mutyzmu przekracza 4 tygodnie. 
4) Zaburzenia nie wyjaśnia brak znajomości języka mówionego wymaganego w sytuacjach społecznych, w których występuje niemożność mówienia.   

RODZAJE MUTYZMU:

- mutyzm funkcjonalny;

- mutyzm organiczny;

- mutyzm selektywny (wybiórczy);

- mutyzm sytuacyjny;

- mutyzm całkowity;

- mutyzm planowany;

- mutyzm przejściowy;

MUTYZM FUNKCJONALNY:

- wykluczenie dysfunkcji mózgowej;

- mutyzm selektywny;

- mutyzm całkowity;

MUTYZM ORGANICZNY:

- trudności artykukacyjne;

- leczenie laryngologiczne;

- praca terapeutyczna;

- uszkodzenia niektórych organów mowy lub uszkodzenia mózgu;

MUTYZM SELEKTYWNY (WYBIÓRCZY):

- dziecko wybiera osoby, z którymi normalnie rozmawia, a do pozostałych nie odzywa się wcale;

- może także unikać kontaktu wzrokowego, stać nieruchomo, nie okazując żadnych emocji podczas próby nawiązania z nim kontaktu słownego lub odwrotnie - może wybuchnąć płaczem, uciekać lub zachowywać się agresywnie, np. kopać;

- Dziecko wybiera osoby, z którymi normalnie rozmawia, a do pozostałych nie odzywa się wcale. Może także unikać kontaktu wzrokowego, stać nieruchomo, nie okazując żadnych emocji podczas próby nawiązania z nim kontaktu słownego lub odwrotnie - może wybuchnąć płaczem, uciekać lub zachowywać się agresywnie, np. kopać;

- Osobami, z którymi normalnie rozmawia dziecko, zwykle są członkowie rodziny. Z kolei tymi, z którymi unika kontaktu werbalnego, zwykle są obcy dorośli. Psycholodzy często spotykają się także z sytuacją, w której dziecko rozmawia z bliskimi w domu, a milczy w przedszkolu czy szkole;

MUTYZM SYTUACYJNY:

- diagnozuje się go u dzieci, które mówią normalnie, a brak lub ograniczenie mowy pojawia się u nich tylko w pewnych sytuacjach - zwykle stresujących, trudnych (często jest to pójście do przedszkola, szkoły);

- wówczas dziecko porozumiewa się z otoczeniem za pomocą gestów czy mimiki twarzy;

- może także udzielać pisemnej odpowiedzi na pytania;

- ten typ mutyzmu mija wraz ze zmianą sytuacji, która go wywołała;

- na przykład - gdy pobyt w przedszkolu lub w szkole przestaje być dla dziecka nową, stresującą sytuacją, zaczyna normalnie rozmawiać;

- Diagnozuje się go u dzieci, które mówią normalnie, a brak lub ograniczenie mowy pojawia się u nich tylko w pewnych sytuacjach - zwykle stresujących, trudnych (często jest to pójście do przedszkola, szkoły). Wówczas dziecko porozumiewa się z otoczeniem za pomocą gestów czy mimiki twarzy. Może także udzielać pisemnej odpowiedzi na pytania. Ten typ mutyzmu mija wraz ze zmianą sytuacji, która go wywołała. Na przykład - gdy pobyt w przedszkolu lub w szkole przestaje być dla dziecka nową, stresującą sytuacją, zaczyna normalnie rozmawiać;

MUTYZM CAŁKOWITY:

- dziecko nie mówi wcale, może natomiast szeptać, wydobywać nieartykułowane dźwięki, a nawet krzyczeć;

- może także odpowiadać na zadawane pytania, kiwając głową lub wykonując inne gesty w celu komunikacji;

- objawami towarzyszącymi mogą być trudności w przełykaniu, brak łaknienia;

- Dziecko nie mówi wcale, może natomiast szeptać, wydobywać nieartykułowane dźwięki, a nawet krzyczeć. Może także odpowiadać na zadawane pytania, kiwając głową lub wykonując inne gesty w celu komunikacji. Objawami towarzyszącymi mogą być trudności w przełykaniu, brak łaknienia;

MUTYZM PRZEJŚCIOWY: 

EPIDEMIOLOGIA:

- populacja dzieci imłodzieży – 0,02%;

- dzieci leczone psychatrycznie – 0,2%;

- częściej występuje u ziewczynek niż u chłopców;

- wiek występowania – między końcm okresu rozwoju mowy a początkiem okresu dojrzewania;

- trwa od kilku miesięcy do 2 lat;

- utrzymywanie się po 10 rok życia jest złym czynnikiem prognostycznym;

- brak tendencji występowania związanej z poziomem społeczno-ekonomicznym dzieci;

PRZYCZYNY:

MUTYZM ORGANICZNY:

- wady w budowie anatomicznej aparatu mowy;

- uszkodzenie ośrodków nerwowych w mózgu;

- Gdy dziecko nie mówi, można podejrzewać wady w budowie anatomicznej aparatu mowy - krtani, podniebienia, jamy ustnej, języka, szczęk. Także uszkodzenie ośrodków nerwowych w mózgu, które odpowiadają za mowę, może być przyczyną tego zaburzenia;

MUTYZM FUNKCJONALNY:

- błędy wychowawcze (np. nadmiar zakazów);

- patologie rodzinne (alkoholizm, przemoc domowa - znęcanie się psychiczne i fizyczne nad dzieckiem), które są przyczyną bolesnych przeżyć, traumy;

- nowe sytuacje, które mogą wywoływać stres (np. pójście do przedszkola, szkoły);

- wychowywanie się dziecka w rodzinie dwujęzycznej. Wówczas mutyzm może wynikać z braku znajomości języka lub dyskomfortu związanego z posługiwaniem się danym językiem;

- błędy wychowawcze (np. nadmiar zakazów);

- patologie rodzinne (alkoholizm, przemoc domowa - znęcanie się psychiczne i fizyczne nad dzieckiem), które są przyczyną bolesnych przeżyć, traumy;

- nowe sytuacje, które mogą wywoływać stres (np. pójście do przedszkola, szkoły);

- wychowywanie się dziecka w rodzinie dwujęzycznej. Wówczas mutyzm może wynikać z braku znajomości języka lub dyskomfortu związanego z posługiwaniem się danym językiem;

ZACHOWANIE RODZICÓW:

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY OJCA:

- pasywny;

- obijętny;

- chłodny emocjonalne;

CECHY RODZINY:

- lękowe;

OBRAZ KLINICZNY:

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE:

SYLWETKA:

- głowa i ramiona pociągnięte do góry;

- prosty kręgosłup;

- sztywne  napięte kończyny;

ROKOWANIA:

- poprawa przypada naokres szkoły podstwowej;

- po ustąpieniu mutyzmu dzieci są gorzej przystosowane do rzeczywistości (trudnościw kontaktach społecznych);

DIAGNOZA:

- w celu zdiagnozowania mutyzmu należy zgłosić się do logopedy i psychologa/psychiatry, który postawi ostateczną diagnozę;

PRACA NAUCZYCIELA Z DZIECKIEM Z OBJAWAMI MUTYZMU:

- motywuj dziecko do komunikacji w pozytywny sposób;

- buduj pewność siebie dziecka;

- kieruj życzliwe i przychylne komentarze, zamiast zadawania pytań;

- współpracuj z rodzicami;

- włączanie dziecka w aktywności społeczne;

MITY NA TEMAT MUZYTZMU WYBIÓRCZEGO:

- mutyzm wybiórczy to po prostu bardzo silna nieśmiłość;

- większość dzieci z tego wyrasta;

- mutyzm bardzo ciężko jest leczyć lub jest nieuleczalny;

- dzieci utystyczne są inteligentne mniej niż dzieci przeciętne;

TERAPIA PSYCHODYNAMICZNA:

- cierpliwość i akceptacja długotrwałego milczenia;

- nawiązywanie dobrego kontaktu pozawerbalnego;

TERAPIA RODZIN:

- zmiana nieprawidłowych wzorców zachowań

FARMAKOLOIA:

- interdyscyplinarne formy – współpraca między klniką a szkołą:

- indywidualny plan leczenia;

TERAPIA MUTYZMU:

W terapii mutyzmu selektywnego u dzieci stosowane są dwa sposoby oddziaływań: pierwszy – nastawiony na eliminację objawów, drugi – na eliminację niekorzystnych czynników środowiskowych.. Sposoby te wzajemnie uzupełniają się. W terapii dziecka z mutyzmem konieczna jest współpraca otoczenia i udział rodziców lub nauczycieli w zajęciach. Działania terapeutyczne składają się z wielu etapów.

Etap 1. Terapeuta jest biernym obserwatorem kontaktu dziecka z osobą, z którą dziecko zwykle rozmawia ( najczęściej jest to matka ). Należy obserwować, kiedy od dziecka można uzyskać odpowiedź werbalną i jaka to jest odpowiedź. Wskazany jest dystans fizyczny; terapeuta powinien prowadzić obserwacje z pewnej odległości, nie należy zbliżać się do dziecka, ponieważ może zareagować lękiem i nie rozmawiać z matką.

Etap 2. Terapeuta zbliża się do dziecka. Może zacząć rozmawiać z matką, ale jeszcze nie zwraca się bezpośrednio do dziecka.

Etap 3. Terapeuta nawiązuje z dzieckiem kontakt niewerbalny (np. podaje mu zabawkę, pomaga układać klocki itp.) oraz mówi do niego nie wymagając od dziecka żadnych odpowiedzi. Matka nadal pełni wiodącą rolę w rozmowie. Etap 4. Terapeuta prosi dziecko o niewerbalną odpowiedź (np. „podaj mi”, „połóż na stole” itp.) Matka nadal jest blisko dziecka, rozmawia z nim, chociaż terapeuta coraz częściej zaczyna j ą zastępować.

Etap 5. Terapeuta zwraca się do dziecka z pytaniem wymagającym wykonania gestu potakującego lub zaprzeczającego, bądź odpowiedzi „tak”/”nie” (np. „byłeś dzisiaj w szkole?”, „byłeś na spacerze?”) Matka jest jeszcze blisko dziecka ale już z nim nie rozmawia.

Etap 6. Tylko terapeuta rozmawia z dzieckiem. Matka staje się biernym obserwatorem siadając nieco dalej od dziecka. Zajęcia na tym etapie należy zacząć od zabaw nie wymagających wypowiedzi (może to być rysowanie). Podczas wykonywania rysunku terapeuta może zadawać dziecku pytania lub komentować czynności dziecka np. Jakim kolorem pomalujesz kota?”, „gdzie narysujesz dom?”. Dziecko może pokazywać albo odpowiadać werbalnie. Starsze dzieci mogą głośno czytać np. napisane przez siebie podpisy pod obrazkami.

Etap 7. Matka dziecka znajduje się dalej od dziecka. Terapeuta może stosować metody rozhamowujące mówienie (wyliczanki, piosenki, liczenie przedmiotów itp.). Może też np. omawiać z dzieckiem obrazek.

Etap 8. W pomieszczeniu zostaje tylko terapeuta i dziecko. Kontynuuje zajęcia typu: odpowiedzi na pytania, omawianie obrazków, komentarze do wykonywanych przez dziecko czynności ( np. „a co zrobisz teraz?”, „ile klocków weźmiesz?” itp.)

Etap 9. W pomieszczeniu znajduje się inna osoba (oprócz terapeuty i dziecka), z którą dziecko nie rozmawia. Może to być nauczyciel, wychowawca z przedszkola, rodzic. Terapeuta jest w roli matki, a więc osoby, z którą dziecko już rozmawia. Dalej stosowane są kolejno takie same etapy jak poprzednio.