Czy można pracować na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim lub wychowawczym?

Dowiedz się, czy i kiedy możesz podjąć pracę w czasie urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego. Czy pracodawca może nie wyrazić zgody na podjęcie pracy podczas sprawowania opieki nad dzieckiem?

Praca na podstawowym urlopie macierzyńskim

Wymiar podstawowego urlopu macierzyńskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka wynosi 20 tygodni. Czy w tym okresie można łączyć opiekę nad dzieckiem z pracą?Przepisy polskiego prawa pracy nie przewidują możliwości łączenia podstawowego urlopu macierzyńskiego z pracą. Ten typ urlopu stanowi wyjątek, gdyżdodatkowy urlop macierzyński, urlop rodzicielski i wychowawczy dopuszczają łączenie wykonywania pracy z opieką nad dzieckiem.Mimo iż Kodeks pracy nie przewiduje (ale równocześnie nie zakazuje) możliwości łączenia podstawowego urlopu macierzyńskiego z pracą, należy uznać, że pierwszy okres po urodzeniu dziecka przeznacza się na osobistą opiekę nad nim. W tym czasie matka powinna odpoczywać i wracać do pełni sił po porodzie oraz w szczególny sposób dbać o niemowlę. Wydaje się więc, że podjęcie pracy w okresie podstawowego urlopu macierzyńskiego byłoby sprzeczne z jego celem.

Praca na dodatkowym urlopie macierzyńskim i na urlopie rodzicielskim

Nieco większą swobodę w podejmowaniu pracy mają osoby przebywające na dodatkowym urlopie macierzyńskim i urlopie rodzicielskim. Ustawodawca wprowadzając nowy urlop – rodzicielski (od 17 czerwca 2013 r.), w kwestii łączenia go z pracą odniósł się do przepisów dotyczących dodatkowego urlopu macierzyńskiego. W obu przypadkach stosuje się zatem te same reguły.Dodatkowy urlop macierzyński trwa maksymalnie 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie i przypada bezpośrednio po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego. Aby pracownik mógłpodjąć pracę w tym okresie u pracodawcy, który udzielił mu urlopu, musi spełnić dwa warunki:

• złożyć w terminie wniosek o dopuszczenie do wykonywania pracy w trakcie dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
• wyrazić we wniosku chęć do wykonywania pracy maksymalnie w wymiarze ½ etatu.

Urlop rodzicielski trwa maksymalnie 26 tygodni, następuje bezpośrednio po dodatkowym urlopie macierzyńskim i okres ten również można łączyć z pracą, spełniając powyższe warunki.Dla przykładu osoba łącząca dodatkowy urlop macierzyński z pracą na 1/2 etatu może mieć zaplanowaną pracę w ten sposób: poniedziałek – wolne, wtorek – 8 godzin, środa – wolne, czwartek – 8 godzin, piątek – 4 godziny, weekend – wolne. Wymiar ½ etatu dotyczy całego wymiaru czasu pracy, a nie wymiaru dobowego czasu pracy. Stąd pracownica nie musi codziennie pracować po 4 godziny, a jej tydzień pracy może wyglądać jak na przykładzie. Na pozostałą część etatu pracodawca udziela jej dodatkowego urlopu macierzyńskiego bądź urlopu rodzicielskiego.Ważne! Pracownicy podejmujący pracę na dodatkowym urlopie macierzyńskim mogą pracować więcej niż 8 godzin na dobę, a tylko wówczas gdy wyrażą na to zgodę.

Kiedy należy złożyć wniosek o dopuszczenie do wykonywania pracy?

Co istotne, jeśli pracownik zamierza łączyć urlop z pracą, musi złożyć wniosek o dopuszczenie do wykonywania pracy w trakcie dodatkowego urlopu w terminie nie krótszym niż 14 dni przed planowanym rozpoczęciem wykonywania pracy. Drugim sposobem jest poinformowanie o tym pracodawcy już w treści wniosku oudzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub odpowiednio rodzicielskiego. Pracownik podaje we wniosku planowany wymiar czasu pracy oraz okres łączenia urlopu z wykonywaniem pracy. Gdy pracownik decyduje się napracę na ½ etatu, urlopu udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy, czyli również na ½ etatu.Pracodawca co do zasady powinien uwzględnić wniosek. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy organizacja pracy lub jej rodzaj nie pozwala na takie rozwiązanie. Wówczas obowiązkiem pracodawcy jest pisemne poinformowanie pracownika o przyczynie odmowy.Po upływie okresu łączenia urlopu z pracą (podanego przez pracownika we wniosku), rodzic wraca do opieki nad dzieckiem w ramach pełnego wymiaru urlopu rodzicielskiego. Istnieje także możliwość wcześniejszej rezygnacji z wykonywania pracy. Uznaje się, że przed upływem wskazanego okresu, powrót do pełnego urlopu rodzicielskiego możliwy jest tylko za zgodą pracodawcy.Ważne! Łączenie wykonywania pracy z korzystaniem z dodatkowego urlopu macierzyńskiego bądź urlopu rodzicielskiego wiąże się z proporcjonalnym obniżeniem wysokości zasiłku macierzyńskiego do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy.

Praca na urlopie wychowawczym

Wymiar urlopu wychowawczego od 1 października 2013 r. wynosi 36 miesięcy i co najmniej 1 miesiąc musi być wykorzystany przez drugiego z rodziców. Rodzic nie może zrzec się tego miesiąca na rzecz drugiego z rodziców. Podczas tych 3 lat pracownik ma największą swobodę w kwestii podejmowania zatrudniania. Zapewne wynika to z faktu, iż jest to urlop bezpłatny. Ustawodawca daje więc rodzicom możliwość dorobienia.Pracownik może łączyć urlop wychowawczy z pracą zarobkową u dotychczasowego pracodawcy lub w innym zakładzie pracy, może również podjąć inną działalność, naukę czy szkolenia. Dotyczy to zarówno umowy o pracę, jak i zatrudnienia cywilnoprawnego. Jeśli jednak podjęcie się tych aktywności wyłącza możliwość sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracownik traci to uprawnienie.Co istotne, zatrudniając się u innego pracodawcy, pracownik nie musi informować o tym zdarzeniu ani prosić o zgodę dotychczasowego pracodawcy.Gdyby pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem(co zostało ustalone przez pracodawcę), wzywa się pracownika do stawienia się do pracy w określonym terminie. Termin nie może wypadać później niż w ciągu 30 dni od dnia podjęcia takiej decyzji przez pracodawcę i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania. Jeśli pracownik nie stawi się na wezwanie do podjęcia pracy bez usprawiedliwienia, pracodawca może wyciągnąć konsekwencje w postaci natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę.

Podstawa prawnaUstawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)