Niebezpieczne choroby zakaźne w ciąży

W czasie ciąży nawet zwykłe objawy przeziębienia czy wysypkę warto skonsultować ze specjalistą. Niektóre choroby są bowiem wyjątkowo niebezpieczne właśnie w czasie oczekiwania na dziecko. Sprawdź, jakie choroby zakaźne w ciąży są szczególnie niebezpieczne. 

Cytomegalia

Wirus cytomegalii (Cytomegalovirus – CMV) często atakuje dzieci, a choroba ta może przebiegać bezobjawowo lub w postaci gorączki czy bólu gardła lub głowy. Można się nią zarazić poprzez bezpośredni kontakt z chorą osobą (np. stosunek seksualny, pocałunek). Wirus przenoszony jest wraz z krwią i wydzielinami (śliną, moczem, kałem, nasieniem). Dla kobiety w ciąży szczególnie niebezpieczne jest pierwsze zarażenie cytomegalią, stąd dla pewności na początku ciąży należy wykonać badanie krwi, które określi, czy przyszła mama zetknęła się już wcześniej z tą chorobą. Dla płodu najniebezpieczniejsze jest pojawienie się cytomegalii w pierwszym trymestrze – może wówczas doprowadzić do małogłowia oraz zwapnień sródczaszkowych, a także poronienia. Jeżeli choroba wystąpi w drugiej połowie ciąży, u noworodka może pojawić się zapalenie wątroby, płuc i może dojść do przedwczesnego porodu. Badanie na obecność wirusa cytomegalii nie należy do standardowych badań lekarskich wykonywanych w trakcie ciąży, warto je jednak zrobić. Więcej informacji tutaj.

Opryszczka

Dla dziecka najgroźniejsza jest opryszczka, która atakuje narządy płciowe matki. Jest ona powodowana przez wirus HSV 2 (HSV 1 atakuje skórę twarzy i jamę ustną). Zarażenie się wirusem w I i II trymestrze ciąży zagraża poronieniem oraz niewłaściwym rozwojem płodu. W III trymestrze HSV może doprowadzić do przedwczesnego porodu. Chorobą można zarazić się poprzez dotyk lub stosunek z zarażoną osobą (stąd istotne, aby również partner poddał się badaniom). Po pierwotnym zarażeniu wirus pozostaje w organizmie w stanie uśpionym i może dojść do sytuacji, że uaktywni się w okresie ciąży. Opryszczka pojawia się w postaci swędzących pęcherzyków w miejscach intymnych, może temu towarzyszyć ból przy oddawaniu moczu, powiększenie węzłów chłonnych, gorączka. W czasie ciąży wirus może przedostać się do organizmu dziecka drogą krwionośną, noworodek może spotykać się z wirusem również w momencie przechodzenia przez kanał rodny, co zwiększa ryzyko jego zakażenia. Jeżeli w czasie ciąży kobieta zachoruje na opryszczę, lekarz kieruje ją na leczenie przeciwwirusowe. W tej sytuacji zalecane jest również cesarskie cięcie. W sytuacji, gdy kobieta miała opryszczkę dużo wcześniej zanim zaszła w ciążę, lepiej poinformować  o tym lekarza, aby móc podjąć odpowiednie środki profilaktyczne.

Różyczka

Przed zajściem w ciążę warto sprawdzić na podstawie badania krwi, czy chorowało się już na różyczkę oraz jaki jest poziom przeciwciał IgG dla tego wirusa. Obecność przeciwciał świadczy o przebytej chorobie, w przypadku ich braku istnieje ryzyko zarażenia, dlatego na trzy miesiące przed planowanym zajściem w ciążę można przyjąć szczepionkę przeciw tej chorobie (nie można się zaszczepić w czasie ciąży!). Różyczka jest przenoszona drogą kropelkową, a jej wirus jest aktywny na ok. 2 tygodnie przed pojawieniem się typowych objawów. O różyczce świadczy lekka gorączka, niewielkie bladoróżowe plamki, które pojawiają się na całym ciele oraz powiększenie węzłów chłonnych (na potylicy, karku, za uszami). Zachorowanie na różyczkę w czasie ciąży niesie za sobą ryzyko uszkodzenia płodu i wystąpienia wad rozwojowych (zaburzenia wzroku, słuchu, ośrodkowego układu nerwowego, wady serca, deformacje kończyn), na co dziecko szczególnie jest narażone w pierwszym trymestrze ciąży.

Ospa wietrzna

Choroba jest przenoszona drogą kropelkową i najczęściej pojawia się w dzieciństwie. Objawia się sennością, problemem z oddychaniem oraz charakterystyczną wysypką na całym ciele. Kobieta, która kiedyś przez nią przechodziła, jest uodporniona i nie powinna mieć powodów do obaw. W sytuacji, gdy przyszła mama nie ma pewności, czy chorowała w dzieciństwie na ospę, należy wykonać badanie krwi, które określi obecność przeciwciał. Jeżeli nie zostaną one wykryte, minimum miesiąc przez zajściem w ciążę należy zaszczepić się przed ospą. Zarażenie ospą wietrzną w czasie ciąży może mieć bowiem poważne konsekwencje dla rozwoju płodu oraz może być przyczyną poronienia. Największe ryzyko pojawienia się wad wrodzonych występuje w pierwszym trymestrze (deformacje kończyn, wady wzroku, anomalie neurologiczne, bliznowatość skóry, uszkodzenia pęcherza moczowego i jelita). Bardzo niebezpieczne dla dziecka jest także pojawienie się tej choroby na kilka dni przed porodem, co może mieć skutki śmiertelne.

Grypa

Jedyną z najczęściej pojawiających się w czasie ciąży infekcji jest przeziębienie. Jeżeli jednak przyszła mama zauważy u siebie wysoką gorączkę, ból gardła, bóle mięśni, katar, kaszel to nie powinna lekceważyć tych objawów. Grypa w pierwszym trymestrze może być przyczyną przedwczesnych skurczów macicy i poronienia. Na etapie zaawansowanej ciąży może prowadzić do przedwczesnego porodu. Wymaga konsultacji z lekarzem, aby dobrać odpowiednie środki leczenia (nie wolno przyjmować żadnych preparatów bez jego wiedzy!).

Toksoplazmoza

Toksoplazmoza jest chorobą pasożytniczą, którą wywołuje pierwotniak o nazwie Toxoplasma gondii. Test na obecność przeciwciał toksoplazmozy to jedno z podstawowych badań, które powinno być przeprowadzone już na samym początku ciąży. Jest ono powtarzane co trzy miesiące. Dobrze jest też wykonać je już podczas planowania dziecka. Obecność przeciwciał wykrywa się na podstawie badania krwi, dzięki czemu można określić, czy kobieta miała już kiedyś styczność z tą chorobą oraz czy jest na nią odporna. Zarażenie toksoplazmozą w pierwszym trymestrze ciąży najczęściej prowadzi do poronienia. W drugim trymestrze choroba ta jest szczególnie niebezpieczna dla płodu ze względu na kształtujące się narządy. Może wówczas dojść do uszkodzenia mózgu, narządu wzroku, powiększenia wątroby czy śledziony, wodogłowia, opóźnienia rozwoju umysłowego. W ostatnim trymestrze toksoplazmoza prowadzi do uszkodzenia wzroku, słuchu. Aby uchronić się przed chorobą nie trzeba wcale pozbywać się kota, ale bezwzględnie należy przestrzegać podstawowych, higienicznych zasad. Kobieta w ciąży nie może mieć kontaktu z kocimi odchodami, kuwetę powinna czyścić w rękawiczkach albo poprosić bliskich, aby na czas ciąży zajęli się tym obowiązkiem. Dobrze jest również zbadać kota pod kątem toksoplazmozy jeszcze przed zajściem w ciążę. Bardzo ważna jest higiena rąk, zwłaszcza po kontakcie ze zwierzętami, z ziemią, bezwzględnie przed każdym posiłkiem. Dokładnie należy też myć naczynia, deski, noże przeznaczone do przygotowywania surowego mięsa. W czasie ciąży nie można jeść surowego mięsa (ani też próbować podczas przygotowywania różnych dań, np. mięsa mielonego), lepiej unikać też potraw mięsnych wędzonych i grillowanych. Mięsa w surowej postaci nie należy też podawać kotom. Więcej na temat toksoplazmozy można przeczytać tutaj.

Listerioza

Listerioza to rodzaj zatrucia pokarmowego, które na ogół występuje bezobjawowo lub objawami przypomina grypę.  Chorobę powoduje bakteria listeria monocytogenes, która mnoży się w jedzeniu w lodówce. Bakteria przenika do organizmu matki poprzez jedzenie oraz kontakt ze zwierzętami. Zakażenie chorobą może mieć bardzo poważne konsekwencje dla dziecka i wiąże się z poronieniem, przedwczesnym porodem oraz występowaniem wad wrodzonych albo urodzeniem martwego płodu. Ryzyko zarażenia się chorobą zmniejsza się w momencie, gdy unikamy niektórych produktów (niepasteryzowanych serów pleśniowych typu brie, feta, camembert, oscypków, surowego mięsa, surowych jaj, niepasteryzowanego mleka, sushi) oraz dbamy o częste mycie rąk, przestrzegamy zasad higieny podczas przygotowywania posiłków (stosowanie osobnych noży i desek do krojenia  dla różnych grup produktów, mycie warzyw i owoców przed spożyciem). Choroba jest wykrywana dzięki badaniu krwi. W przypadku, gdy kobieta w ciąży zostanie zarażona listeriozą, lekarz zaleci stosowanie odpowiednich antybiotyków.

Borelioza

Borelioza to choroba przenoszona przez kleszcze. Aby się przed nią uchronić należy stosować środki przeciwko owadom oraz ubierać się tak, aby nie pozostawiać odkrytych miejsc, np. podczas spacerów w lesie. Dotychczas nie udowodniono negatywnego wpływu tej choroby na płód, jednakże zaleca się, aby unikać miejsc, w których mogą być kleszcze. W przypadku zarażenia, kobieta w ciąży leczona jest antybiotykami.

Infekcje intymne

Jeżeli podczas oddawania moczu odczuwasz pieczenie i swędzenie, zauważyłaś na bieliźnie upławy w postaci grudek, mają one dziwny kolor lub zapach, oznacza to infekcję. Ponieważ szybko się ona rozwija, należy od razu zgłosić się do lekarza, który zaleci stosować preparaty przeciwgrzybiczne. Zbagatelizowany problem może mieć poważne konsekwencje, nie należy też podejmować leczenia bez konsultacji z lekarzem, gdyż niedoleczona infekcja może powrócić w groźniejszej postaci. Na skutek intymnej infekcji może dojść do pęknięcia błon śluzowych oraz przeniknięcia drobnoustrojów do płynu owodniowego, co oznacza dotarcie do organizmu dziecka. Może być również przyczyną porodu przedwczesnego.

Anemia

U kobiet w ciąży wzrasta zapotrzebowanie na żelazo oraz kwas foliowy. Na skutek braku wystarczającej ilości tych składników może dojść do anemii, co jest dosyć powszechną chorobą u przyszłych mam. Objawami niedokrwistości jest senność, uczucie zmęczenia, osłabienie, łamliwość paznokci i włosów, przyspieszone bicie serca, bóle głowy, skurcze mięśni i nóg. Leczenie anemii opiera się przede wszystkim na stosowaniu odpowiedniej, bogatej w żelazo, diety. Spośród produktów zawierających ten cenny składnik, najlepiej sięgać po czerwone mięso, sery, mleko, suszone morele, jabłka, fasolę, szpinak, kapustę, rośliny strączkowe, orzechy, soję, truskawki, pomidory, pełnoziarniste pieczywo. Lepiej unikać czarnej herbaty oraz kawy, ponieważ utrudniają wchłanianie pierwiastka. Dodatkowo lekarz może przepisać doustnie stosowane preparaty żelaza oraz witaminę B12 i kwas foliowy, który jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju płodu. Kobiety w ciąży powinny mieć regularnie wykonywane badania krwi. Lekceważona anemia może być przyczyną przedwczesnego porodu, może utrudniać zagnieżdżenie się jaja płodowego we wczesnym etapie ciąży, jest też przyczyną zaburzenia wzrostu płodu.