Twardnienie brzucha w ciąży

Twardnienie brzucha (bądź stawianie się brzucha, jak często bywa to określane przez mamy) to częsta sytuacja w ciąży. Kiedy będzie to uznane za normalny objaw, a kiedy za niepokojący?

W zaawansowanej ciąży od czasu do czasu może pojawić się uczucie napięcia w obrębie brzucha, sprawiające, że staje się on twardy. Jest to związane z pracą macicy i jej stopniowym przygotowywaniem się do porodu. To chwilowe twardnienie brzucha powodowane jest przez bezbolesne skurcze Braxtona-Hicksa, czyli tzw. skurcze przepowiadające. Zwykle pojawiają się mniej więcej pod koniec 6. miesiąca ciąży bądź wcześniej – już ok. 20 tygodnia. Są krótkie i bezbolesne, nieregularne, dają lekkie uczucie napięcia. Częstotliwość tych skurczy wzrasta wraz z rosnącym w macicy dzieckiem.

– Organizm kobiety nie przestawia się automatycznie z „programu ciąża” na „opcję poród”. Oznacza to, że w czasie ciąży szyjka macicy stopniowo przyzwyczaja się do czynności skurczowej, a mięsień macicy – do tego, aby się kurczyć. Najczęściej od ok. 30 tygodnia ciąży macica może reagować skurczem na wiele bodźców, w tym m.in. na ruchy dziecka, zmianę pozycji. Twardnienie brzucha to sytuacja, gdy skurcz pojawia się i przechodzi – tłumaczy Ewa Janiuk, położna.

Jest to zupełnie normalne. Po stronie mamy sens tej sytuacji tkwi m.in. w tym, aby przygotować macicę do porodu (w trakcie porodu szyjka macicy skraca się i wbudowuje w pierścień na granicy szyjki macicy z mięśniówką macicy). Z kolei w przypadku dziecka każdy skurcz stymuluje jego ciało ze wszystkich stron. – W momencie ucisku dziecko będzie reagowało napięciem swoich mięśni, a następnie będzie je rozluźniało. W ten sposób ćwiczy jak mały sportowiec, uczy się czucia głębokiego i przygotowuje do życia w świecie zewnętrznym, gdzie będzie działać na niego grawitacja i jego mięśnie będą musiały pracować – tłumaczy Ewa Janiuk.

Im bliżej terminu porodu, tym częściej tego typu skurcze będą występować. W terminie porodu mogą pojawiać się jeszcze częściej i trwać coraz dłużej. W ten sposób organizm przygotowuje się do rozwierania szyjki macicy. Jeżeli jednak tego typu sytuacja pojawia się na wcześniejszych etapach ciąży, trzeba zachować czujność. Jak mówi położna, ważne jest wówczas, aby skurcze nie miały symptomu regularności, aby się nie nasilały i aby nie towarzyszył im ból. Jeżeli takim objawom towarzyszy jeszcze plamienie, należy natychmiast to skontrolować. Może to świadczyć o rozwieraniu się szyjki macicy i przedwczesnym porodzie.

Jeżeli brzuch zaczyna twardnieć przed 30. tygodniem ciąży, należy to kontrolować.  Zdaniem położnej nie trzeba traktować tego od razu jako bezpośredniego stanu zagrożenia, jednak należy sprawdzać, czy takie sytuacje nie oddziałują na szyjkę macicy. – Z jednej strony nie należy wpadać w panikę, gdy brzuch twardnieje, z drugiej trzeba zwracać na to uwagę i nie można tego bagatelizować. Po to są w czasie ciąży kontrole, regularne wizyty raz w miesiącu i badania, aby nad tym wszystkim czuwać – dodaje Ewa Janiuk.

Jeżeli przed 37. tygodniem ciąży wraz ze skurczami pojawią się dolegliwości bólowe w dole brzucha, konieczna będzie niezwłoczna konsultacja.

Rozsądny odpoczynek

W przypadku twardnienia brzucha najczęściej zaleca się odpoczynek. Jeżeli niepokoi nas skurcz, lepiej przerwać na chwilę swoją aktywność, rozluźnić się, odpocząć. Jeżeli martwią nas jakiekolwiek objawy, należy poinformować o tym osobę prowadzącą ciążę. Wiele kobiet, które zauważyły u siebie twardnienie brzucha, słyszy nieraz od lekarzy, aby zmienić tryb życia na bardziej oszczędny. – Nie oznacza to jednak, że zamieramy w bezruchu i zmieniamy tylko pozycję na fotelu czy kanapie. Brak ruchu i towarzyszący temu nierzadko przyrost masy ciała w żaden sposób nie wpłyną pozytywnie na funkcjonowanie mięśnia macicy – mówi Ewa Janiuk. – Oszczędzanie ma oznaczać zdrowy styl życia, w tym korzystanie z ruchu na świeżym powietrzu, aby nasz organizm lepiej funkcjonował. Jeżeli mięsień macicy nie będzie dotleniony, dokrwiony i odżywiony, to nie będzie też na tyle elastyczny, aby rozciągać się we właściwy sposób. Automatycznie będzie przez to reagował skurczem. Oszczędzanie ma polegać na tym, że nie skaczemy i nie biegamy, ale dbamy o aktywność i płynnie wykonujemy wszystkie czynności – tłumaczy położna. Jak dodaje, należy też zwrócić uwagę na morfologię. W przypadku niskiej hemoglobiny w organizmie może być mniej nośników substancji odżywczych i tlenu, przez co mięsień macicy będzie gorzej dotleniony i ukrwiony oraz będzie bardziej podatny na czynność skurczową. Zdaniem położnej istotną rolę odgrywają też ćwiczenia, które wzmacniają, rozluźniają i uelastyczniają mięśnie.

Lepiej też w czasie ciąży powstrzymać się od ciężkich prac fizycznych, nadmiernego wysiłku, przeciążania się, dźwigania. Dobrze jest się też obserwować i ewentualnie zapisywać objawy, które nas niepokoją, a także częstotliwość skurczów – dzięki temu łatwiej będzie je przeanalizować podczas wizyty u osoby prowadzącej ciążę.