Zaburzenia umysłowe

·         zaburzenia treści - urojenia

a) myśli nad wartościowe - powstają pod wpływem silnych emocji i stanowią osnowę życia psychicznego i podstawowy czynnik ukierunkowujący zachowanie. Zwykle są silnie związane z cechami osobowości. Przykładem ich może być całkowite poświęcenie się ideom politycznym lub religijnym. Myśli nad wartościowe nie muszą być objawem psychopatologicznym. Mogą jednak zakłócać funkcjonowanie innych osób, a także przekształcać się we wtórne urojenia;

b) myśli natrętne (obsesje) - są to uporczywie powtarzające się myśli, narzucające się z uczuciem subiektywnego przymusu. Myśli te są izolowane od innych przeżyć psychicznych, a ich treść jest sprzeczna lub wręcz odwrotna w stosunku do przekonań i systemu wartości chorego. W związku z tym są one traktowane jako obce, niedorzeczne i chorobliwe, często budzące lęk. Jednak im pacjent bardziej stara się ich uniknąć, tym silnie go one atakują. Myśli natrętne wchodzą w skład zespołów obsesyjno-kompulsywnych. Obok myśli natrętnych  występują także tzw. natręctwa organiczne charakteryzujące się banalną treścią i słabym zabarwieniem emocjonalnym. Zwykle są wyrazem kompensacji przykro odczuwalnej pustki wewnętrznej;

·         zaburzenia toku myślenia:

a) przyspieszenie toku myślenia - liczne bogate skojarzenia, często powierzchowne, przeskakiwanie z tematu na temat mogące prowadzić do gonitwy myśli i słowo toku. Występuje w zespołach maniakalnych, schizofrenii;

b) zwolnienie toku myślenia - występuje w depresji, stupor;

c) spowolnienie toku myślenia - ubogie, skąpe skojarzenia, rozwlekłość, monoideizm. Zaburzenie obce w zespołach na podłożu ograniczonego uszkodzenia o. u. n., depresji;

d) Nagłe zahamowanie myślenia;

e) Rozkojarzenie myślenia - polega na barku lub osłabieniu związków pomiędzy poszczególnymi elementami zdania, prowadząc do chaotycznego ich następstwa. Może prowadzić do schizofazji (sałatki słownej). Objaw ten występuje w schizofrenii;

f) Splątanie toku myślenia (inkoherencja myślenia) - porozrywanie związków myślowych w stanie zaburzonej świadomości;

g) Lepkość myślenia - przywieraniu do jednego tematu;

h) Myślenie autystyczne - brak emocji, współpracy po miedzy dzieckiem a środowiskiem;

i) Myślenie magiczne - jest łączeniem spostrzeżeń i wyobrażeń na podstawie wspólnoty emocjonalnej. Występuje w schizofrenii;

j) Zahamowanie toku myślenia - niemożność rozpoczęcia lub dalszego kontynuowania procesu myślenia (pustka w głowie). Występuje w zespołach depresyjnych, lękowych;

k) Perseweracje - powtarzanie tych samych słów lub zdań jako odpowiedzi na różne pytania. Objaw występuje w ograniczonych uszkodzeniach o. u. n.,

l) myślenie paralogiczne - występuje brak logicznego następstwa myśli, często z wprowadzaniem absurdalnych wniosków. Myślenie paralogiczne może łączyć się z synkretyzmem (niedostrzeganiem sprzeczności i logicznym sprzęganie wykluczających się tez). Objaw ten występuje w schizofrenii;

m) Myślenie rezonerskie - formalnie poprawne wypowiedzi, z których nic nie wynika, pustosłowie, bezpłodny werbalizm. Występuje w schizofrenii;

n) Myślenie symboliczne - nadawanie poszczególnym przedmiotom lub zjawiskom szczególnego znaczenia. Występuje w schizofrenii, a także a pierwotnych kulturach i u dzieci do 7r. życia;

o) otamowanie myślenia - nagłe zablokowanie toku myśli. Występuje w schizofrenii; 

ZESPOŁY Z DOMINUJĄCYMI ZABURZENIAMI MYŚLENIA:

a) zespół paranoiczny - podstawowym objawem są zwykle silnie usystematyzowane urojenia abstrakcyjne lub interpretacyjne. Tworzą one zwartą logiczną całość. Towarzyszące emocje są adekwatne i mocno związane z treścią urojeń. Z treści tacy wynikają też konsekwentnie podejmowanie przez chorych działanie. Nie stwierdza się zaburzeń spostrzegania. Zespół ten może się rozwijać na podłożu zaburzonej osobowości (osobowość paranoiczna). Zespół pafanoiczny może mieć charakter wtórny, gdy treść urojeń powiązana jest z psychologicznie zrozumiałą trudną sytuacja z przeszłości, lub pierwotny. Ze względu na treść urojeń najczęściej spotykane zespoły paranoiczne to:

·         Paranoja zazdrości - częsta w zespole zależności alkoholowej;

·         Paranoja pieniacza;

·         Paranoja prześladowcza;

·         Paranoja reformatorska;

·         Paranoja wynalazcza;

Treści paranoiczne mogą być przyjmowane bezkrytycznie przez osoby blisko związane emocjonalnie z chorym. Stan taki nazywamy paranoją udzieloną lub indukowaną.

b) zespół parafreniczny - zespół ten charakteryzuje się:

·         Urojeniami, głównie ingerpretacyjnymi, dobrze usystematyzowanymi, chociaż w mniejszym stopniu niż przypadku zespołu paranoicznego. Urojenia te mają treści ksobne i prześladowcze;

·         Zaburzenia spostrzegania pod postacią omamów prawdziwych, najczęściej słuchowych, ale mogą występować omamy pochodzące z innych zmysłów (np. węchowe, czuciowe, rzadziej wzrokowe lub smakowe);

·         Emocje i działanie dostosowane są do zaburzeń spostrzegania i treści urojeń. Zespół ten występuje częściej u kobiet po okresie inwolucji. Istotnym czynnikiem dla wystąpienia zachorowania jest deprawacja społeczna (osoby samotne); 

c) zespół paranoidalny - zespół ten charakteryzuje się:

·         Urojeniami abstrakcyjnymi i konkretno-obrazowymi o treści prześladowczej, ksobnej czasem wielkościowej. Urojenia te są słabo usystematyzowane, nielogiczne, dziwaczne;

·         Omamy rzekome (pseudo halucynacje);

·         Zaburzenia toku myślenia pod postacią myślenia paralogicznego, rezonerskiego, magicznego, symbolicznego aż do rozkojarzenia włącznie;

·         Emocje są często niedostosowane z cechami paratymii, paramimii, sztywności emocjonalnej; 

·         Zachowanie będące wyrazem przeżywanych treści psychotycznych wydaje się dziwaczne;

Odmianą zespołu paranoidnego jest zespół automatyzmu psychicznego (Kadinskiego-Clerambaulta). Polega on na dołączeniu do objawów zespołu paranoidalnego automatyzmów psychicznych. Polegają one na poczuciu owładnięcia i kierowania pacjentem przez inną osobę lub siłę (urojenia owładnięcia i oddziaływania).

Wyodrębniany trzy typy automaty mów psychicznych:

a) automatyzm asocjacyjny - dotyczy wpływu na tok i treść myślenia poprzez nasyłanie, odciąganie, ugłaśnianie myśli;

b) automatyzm kinestetyczny - polega na kierowaniu ruchami chorego i jego działaniem;

c) automatyzm cenestetyczny - polega na oddziaływaniu na narządy wewnętrzne chorego;

Zespół paranoidalny spotykamy w przebiegu schizofrenii. Elementy tego zespołu mogą wystąpić także w przebiegu innych psychoz egzogennych np. po środkach psychodysleptycznych.