Zaburzenia osobowości

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI:

OSOBOWOŚĆ:

- Osobowość – wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzną integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym (poczucie stabilności). Jest to zespół względnie trwałych cech lub dyspozycji psychicznych jednostki, różniących ją od innych jednostek.

Osobowość – stosunkowo stałe cechy, dyspozycje czy właściwości jednostki, które nadają względną spójność jej zachowaniu.

Osobowość jest także definiowana jako charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno-przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje.

Nie jest jedynym wyznacznikiem działania – to, co i jak człowiek robi, zależy też od doraźnego stanu fizycznego i psychicznego, emocji, stopnia przygotowania do danego działania.

Osobowość to zespół stałych i zmiennych cech psychofizycznych, które są związane z wszystkimi działaniami, doznaniami i potrzebami osoby na poziomie fizjologicznym, charakteru, intelektu i duchowym

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI:

Osobowość kształtowana jest przez całe życie, szczególnie w okresie dzieciństwa oraz młodości poprzez wpływ bodźców zewnętrznych w procesie socjalizacji, a także własnej aktywności jednostki. Istotną rolę odgrywają tu również wrodzone cechy biofizyczne. Kształtuje się przez doświadczenia, kontakty z osobami znaczącymi dla danej jednostki, role społeczne pełnione przez daną osobę, a także wydarzenia powtarzające się lub wyjątkowo silne.

Rozwija się stopniowo. W rezultacie utworzenia się osobowości człowiek osiąga zdolność przetwarzania napływających informacji, dzięki czemu tworzy sobie obraz świata i siebie, integruje techniki i sposoby ustosunkowania się do przedmiotów, osób, sytuacji, przez co jego zachowanie nabiera cech stałości i powtarzalności. Za przejaw zatrzymania rozwoju osobowości jednostki, uważa się nerwicę

TEORIE OSOBOWOŚCI:

Teorie osobowości są ogólnymi teoriami zachowania. Tym odróżniają się od większości innych teorii psychologicznych, takich jak np. teorie spostrzegania, teorie uczenia się, teorie rozróżniania bodźców, które są teoriami jednej dziedziny i ograniczają się do mniejszego zakresu zachowań.

Różnorodne poglądy na konstrukcję osobowości człowieka doprowadziły do powstania licznych teorii:

• Psychodynamiczne
• Teoria freudowska – w procesie kształtowania osobowości kładzie nacisk na doświadczenie zdobyte w dzieciństwie, popędy biologiczne oraz stosunki z rodzicami; (zobacz też psychoanalityczna teoria osobowości);
• Teorie neopsychoanalityczne – podkreślają znaczenie podstawowych popędów oraz interakcji społecznych w kształtowaniu osobowości jednostki. Przedstawiciele: Carl Jung, Alfred Adler, Harry Stack Sullivan, Karen Horney, Erik Erikson;
• Teorie pola – traktują organizm jako całość, kładąc nacisk na dążenie jednostki do zaspokojenia podstawowego popędu jakim jest popęd samorealizacji. Przedstawiciele: Kurt Goldstein;
• Teorie czynnikowe – przedstawiają osobowość jako zbiór cech lub charakterystycznych sposobów zachowania, odczuwania, reagowania. Przedstawiciele: Joy Paul Guilford, Raymond Cattell, Hans Eysenck, Paul T. Costa i Robert R. McCrae.
• Teorie uczenia się – podkreślają czynniki sytuacyjne wywołujące określone zachowania oraz warunki wzmacniające owe zachowania. Przedstawiciele: Iwan Pawłow, Burrhus Skinner, Edward Thorndike, John Watson, John Dollard, Neal Miller, Leonard Berkowitz.
• Teoria uczenia się społecznego – zwraca uwagę na społeczny aspekt kształtowania się osobowości, tj. bodźce i wzmocnienia społeczne. Przedstawiciele: Albert Bandura, Julian Rotter.
• Teorie humanistyczne – Abraham Maslow, Carl Rogers, Frederick Perls, Kazimierz Dąbrowski;
• Teorie systemowe – Milton Erickson, Oscar Ichazo, Virginia Satir, Marian Mazur, (Systemowa teoria osobowości).

NARZĘDZIA SŁUŻĄCE DO BADANIA I OPISU OSOBOWOŚCI:

W praktyce terapeutycznej i naukowo-badawczej wykorzystywany jest szereg narzędzi psychometrycznych, które służą do badania i opisu osobowości. Ułatwiają one diagnostykę i różnicowanie, jak również pozwalają na monitorowanie zmian dotyczących równych aspektów osobowości. Do często stosowanych narzędzi tego typu należą: Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości MMPI-2, Inwentarz Osobowości NEO-FFI, Kwestionariusz Osobowości Eysencka EPQ-R, Kwestionariusz osobowości nerwicowej KON-2006, Kwestionariusz osobowości Cattela 16PF, Lista Przymiotnikowa ACL

RODZAJE OSOBOWOŚCI:

- typu A

- typu B

- typu C