Zapalenie ucha i występowanie uszkodzeń słuchu w dzieciństwie

Choroby uszu, a szczególnie zapalenie ucha środkowego, są dolegliwością, która często dotyka niemowlęta i małe dzieci. Wpływ na to ma obniżona odporność wpisana w pierwsze lata życia oraz specyfika budowy ucha dziecięcego.
U małego dziecka nos, gardło i ucho środkowe znajdują się bardzo blisko siebie, co pozostawia niewiele przestrzeni na swobodną cyrkulację powietrza. Trąbka słuchowa łącząca nos z gardłem jest ustawiona pionowo, krótka i szeroka, drobnoustroje dość łatwo mogą wnikać do wnętrza ucha i wywoływać reakcję zapalną wraz z tworzeniem się płynu. Od strony gardła przestrzeń nosogardzielowa nierzadko zamknięta jest powiększonym, w wyniku licznych infekcji górnych dróg oddechowych, trzecim migdałem.
Niestety zdarza się, że wysiękowe zapalenie ucha przebiega bez objawów. Może to trwać przez wiele tygodni czy nawet miesięcy. W tym czasie zbiera się w przewodach słuchowych płyn, który zwiększa gęstość, utrudniając odbiór dźwięków. Dziecko może źle spać, być niespokojne, mieć zaburzony - najczęściej opóźniony - rozwój mowy.
Warto też mieć na względzie, że ból ucha zazwyczaj towarzyszy chorobie uszu, lecz nie tylko. Może pochodzić m.in. od stanów zapalnych zębów lub dziąseł, towarzyszyć niektórym chorobom, jak świnka czy różyczka. Może być spowodowany mechanicznym uszkodzeniem - dźgnięciem lub włożeniem małego przedmiotu do ucha. Nieprzyjemne, drażniące odczucia czy ból mogą być skutkiem zalegających w uchu czopów woskowinowych.
Występowanie uszkodzeń słuchu w dzieciństwie:
Uszkodzenie słuchu jest najczęściej występującą nieprawidłowością wrodzoną, występującą u około 3 na 1000 noworodków. Uszkodzenia słuchu występują znacznie częściej niż inne schorzenia wrodzone, pod kątem których przeprowadza się badania przesiewowe, takie jak mukowiscydoza, niedoczynność tarczycy, hemoglobinopatia i fenyloketonuria. Dzieci z uszkodzonym słuchem rodzi się więcej niż ze wszystkimi tymi schorzeniami razem wziętymi.
Wśród dzieci urodzonych z wadą słuchu około 20% ma głęboki niedosłuch. Dzieci te nie są w stanie usłyszeć dźwięków mowy, a nawet kosiarki pracującej kilka metrów od nich. Dzieci ze średnim niedosłuchem są w stanie usłyszeć niektóre dźwięki, ale wymagają aparatów słuchowych i odpowiedniej pomocy specjalistycznej, by rozwinęły umiejętność mówienia. Uszkodzenie słuchu może również wystąpić tuz po urodzeniu u około 3% dzieci wskutek takich czynników jak choroby ucha, zapalenie opon mózgowych, infekcja wewnątrzmaciczna podczas ciąży lub leki ototoksyczne podawane po urodzeniu.
U pozostałych 25% noworodków utrata słuchu może być związana z takimi znanymi czynnikami ryzyka jak:
- zakażenie wewnątrzmaciczne, na przykład wirusem cytomegalii,
- inne nieprawidłowości, takie jak nieprawidłowości budowy twarzoczaszki,
- masa urodzeniowa poniżej 1500 g,
- wentylacja mechaniczna dłuższa niż 5 dni,
- hiperbilirubinemia (żółtaczka),
- leki ototoksyczne,
- bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- niska punktacja Apgar (0-4 w pierwszej minucie, 0-6 w piątej).
Do czynników ryzyka utraty słuchu po okresie noworodkowym należą:
- niepokój rodziców/opiekunów dotyczący słuchu dziecka, mowy, języka i/lub opóźnienia rozwoju,
- bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i inne infekcje łączące się z ryzykiem zaburzeń neurosensorycznych,
- uraz głowy połączony z utratą przytomności lub pęknięciem czaszki,
- cechy zespołów wad wrodzonych skojarzonych z niedosłuchem,
- leki ototoksyczne,
- nawracające stany zapalne ucha środkowego z wysiękiem przez okres minimum 6 miesięcy,
- uszkodzenia słuchu w wywiadzie rodzinnym.