Holoprozencefalia

Holoprozencefalia (jednokomorowe przodomózgowie, łac. holoprosencephalia, ang. holoprosencephaly) – ciężka wada wrodzona polegająca na niedokonanym podziale przodomózgowia.

Etiologia

Holoprozencefalia jest malformacją przodomózgowia i środkowej części twarzy. Wiąże się z zaburzeniami różnicowania mezodermy przedstrunowej, i ma podłoże genetyczne. Ocenia się, że co najmniej 12 regionów chromosomowych zawiera geny, których mutacje biorą udział w patogenezie holoprozencefalii.

Typ	Locus	Gen	OMIM
HPE1	21q22.3		OMIM 236100
HPE2	2 p21	SIX3	OMIM 157170
HPE3	7q36	SHH	OMIM 142945
HPE4	18p11.3	TGIF	OMIM 142946
HPE5	13q32	ZIC2	OMIM 609637
HPE6	2q37.1-q37.3		OMIM 605934
HPE7	9q22.3	PTCH1	OMIM 610828
HPE8	14q13	DSP	OMIM 609408
HPE9	2q14	GLI2	OMIM 610829

Holoprozencefalia w większości przypadków występuje sporadycznie, ale znane są rodziny z autosomalnie dominująco dziedziczoną jej rodzinną postacią. U około 30% pacjentów z holoprozencefalią rodzinną wykrywa się mutacje genu SHH (sonic hedgehog gene). Holoprozencefalia stanowi też składową wielu zespołów wad (najczęściej zaburzeń chromosomowych). Niektóre z nich to:

• trisomia 13
• triploidia
• delecja 7q
• delecja 13q
• delecja 18p
• asocjacja CHARGE
• zespół Pallistera-Hall
• zespół Smitha-Lemliego-Opitza
• zespół Rubinsteina-Taybiego
• zespół Meckla
• zespół pseudotrisomii 13
• osteopathia striata with cranial sclerosis
• zespół Lambotte'a
• zespół Steinfelda
• zespół mikrocja-anocja
• zespół hydroletalny
• zespołowa mikroftalmia
• asocjacja MLRD
• kompleks dysgnacji
• zespół Genoa

Obraz kliniczny

Zaburzenie może być różnego stopnia, w zależności od stopnia niedokonanego podziału mózgowia: od częściowego połączenia płatów czołowych do całkowitego połączenia półkul z wytworzeniem pojedynczej komory mózgu. Wady twarzy w holoprozencefalii odzwierciedlają stopień wady mózgowia; ich zakres obejmuje tak poważne wady, jak połączenie gałek ocznych w jedną strukturę (cyklopia) i uformowaniem struktur nosa w ryjek (proboscis), etmocefalię, cebocefalię, agenezję szczęki z rozszczepem środkowym i hipoplazją nosa, po niewielki hipoteloryzm.

Podział kliniczny

Wyróżnia się 3 postaci holoprozencefalii:

• postać alobarna
  • całkowity brak podziału mózgowia na półkule
  • pojedyncza komora mózgu
• postać semilobarna
  • brak podziału płatów czołowych i ciemieniowych
  • obecna szczelina pośrodkowa w tylnej części mózgu
  • wspólna komora z wykształconymi 2 rogami potylicznymi
• postać lobarna
  • płytka szczelina pośrodkowa obecna na całej powierzchni mózgu, brak prawidłowego podziału półkul

Rokowanie

• postać alobarna – śmierć w 1 roku życia
• postać semilobarna powoduje głębokie zaburzenia rozwoju
• postać lobarna powoduje łagodnie wyrażone objawy neurologiczne