Odżywianie - podstawowe pojęcia

Stan odżywiania – to stan biologiczny organizmu (stan zdrowia, sprawność, samopoczucie) będący skutkiem danego sposobu żywienia.

Zapotrzebowanie żywieniowe – to potrzeby organizmu odnoszące się do poszczególnych składników odżywczych pod względem ich ilości i jakości. Jest ono zmienne dla osób różnej płci, wieku, wykonywanej pracy, warunków klimatycznych.

Składniki odżywcze – spełniają trzy podstawowe zadania:

• są źródłem energii niezbędnej do procesów życiowych i aktywności (tłuszcze i węglowodany)
• są materiałem budulcowym – budowa i odnowa komórek i tkanek (białko, niektóre sole mineralne: wapń, fosfor, żelazo)
• wpływają na regulację procesów życiowych (witaminy i składniki mineralne)

Wyróżnia się następujące grupy składników odżywczych:

• cukrowce, czyli węglowodany
• tłuszczowce
• białka
• witaminy
• składniki mineralne
• woda
• enzymy

Wszystkie składniki odżywcze, witaminy i sole mineralne ulegają w organizmie przemianom. Całość tych przemian nazywamy metabolizmem (anabolizm + katabolizm).

• Anabolizm – synteza lub odbudowa – to proces przebiegający w komórkach przy pomocy energii czerpanej ze spalenia, czyli rozkładu składników odżywczych (tzw. energia chemiczna)

• Katabolizm – rozkład, czyli spalanie – to proces, w którym ta energia chemiczna zostaje przetworzona na inne postacie energii, tj. mechaniczną, cieplną, które są niezbędne do pracy i czynności życiowych.

Składniki pokarmowe – są to najmniejsze cząstki organiczne i nieorganiczne, które po uwolnieniu w procesie trawienia mogą być wchłonięte w przewodzie pokarmowym i wykorzystane przez organizm.

Funkcje składników pokarmowych:

• budulcowa
• energetyczna
• regulująca

Ilość wytworzonej przez organizm energii określa się w kilokaloriach.

1 kcal – to taka ilość ciepła, jaka jest potrzeba do ogrzania 1000 ml wody o 1 C.

Dzienne zapotrzebowanie kaloryczne:

• dzieci 1-3 lat – 1300 kcal
• dzieci 4-6 lat – 1700 kcal
• dzieci 7-9 lat – 2100 kcal
• dzieci 10-12 lat – 2600 kcal
• dziewczęta 13-20 lat – 2880 kcal
• chłopcy 13-20 lat – 3700 kcal
• kobiety – 2800 kcal
• kobiety karmiące – 3400 kcal
• mężczyźni ciężko pracujący – 4500 kcal
• starsi – 2300 kcal

Prawidłowe odżywianie się to:

1. Przestrzeganie prawa bilansu energetycznego tzn. Należy tylko tyle spożywać ile wymaga prowadzony styl życia.
2. Maksymalne wyeliminowanie z diety tłuszczów zwierzęcych (zastąpienie ich olejami roślinnymi) oraz produktów wysokoprzetworzonych takich jak: cukier, sól, białko, mąka itp.
3. Preorientacja w kierunku wegetarianizmowi. Spożywanie dużych ilości warzyw, owoców roślin i wód.