4 okresy porodu: jak przebiega poród?

Każdy poród jest inny i każda kobieta rodzi inaczej, w swoim tempie, może też różnie to odczuwać. Bez względu na to można wyróżnić charakterystyczne cztery okresy porodu. Sprawdź, jak one przebiegają.

Poród często jest porównywany do maratonu lub wędrówki po górach. Każdy wie, że wchodzenie na szczyt góry nie jest łatwe. Po drodze zawsze dopada nas zmęczenie, irytacja, chęć rezygnacji, a od czasu do czasu potrzebny jest odpoczynek, by nabrać sił i z nową energią ruszyć na szczyt. Każdy osiąga go w swoim tempie. Dobrze jest też wyruszyć w drogę z zaufaną, wspierającą osobą. W trakcie porodu jest podobnie, tyle że na samym końcu czeka na kobietę niesamowita nagroda – jej dziecko. Jak wygląda ta wędrówka?

Początek            

Początek porodu rozpoznaje się na podstawie czynności skurczowej macicy powodującej postęp porodu (skracanie i rozwieranie szyjki macicy). Im bliżej porodu, tym bardziej szyjka macicy mięknie. Pod wpływem skurczów przepowiadających lub skurczów z pierwszego okresu porodu, szyjka skraca się i stopniowo rozwiera.

I okres porodu to okres liczony od pojawienia się pierwszych regularnych skurczów macicy powodujących rozwieranie szyjki macicy aż do jej pełnego rozwarcia, czyli do 10 cm. Można w nim wyróżnić trzy fazy: utajoną (do 2–3 cm rozwarcia), aktywną (3–7 cm) i przejściową (7–10 cm).

Na tym etapie porodu następują zmiany w szyjce macicy – szyjka skraca się aż do całkowitego zaniku i rozwiera się do 10 cm, a główka dziecka stopniowo obniża się w kanale rodnym. Rozwieranie się szyjki macicy to stopniowy proces, który trwa kilka godzin. W jej trakcie siła skurczy stopniowo narasta, wzmaga się też ich częstotliwość. Skurcze nachodzą falowo – pojawiają się, nabierają mocy i odpływają. Pomiędzy nimi pojawiają się chwile wytchnienia.

W przyspieszaniu rozwierania szyjki macicy pomocny jest ruch – kręcenie biodrami, kucanie, bujanie się na piłce, przyjmowanie pozycji wertykalnych i zmiana pozycji. Kobieta ma prawo do swobodnego poruszania się i przyjmowania dowolnych pozycji w czasie całego porodu, co zapewnia standard opieki okołoporodowej. Pomocne mogą być również różne metody łagodzenia bólu porodowego. Wiele autorytetów z dziedziny położnictwa zwraca też uwagę na to, że w rozluźnieniu mięśni krocza, pochwy, szyjki macicy pomaga rozluźnienie mięśni twarzy i okolicy ust. Dlatego pomocne może być śpiewanie, mruczenie, uśmiechanie się, krzyczenie czy nawet… całowanie.

Faza przejściowa często nazywana jest kryzysem 7. centymetra. Wiele rodzących ma już wtedy wszystkiego dość, jest zmęczona, zrezygnowana, traci wiarę w swoje siły. To często zwiastuje, że pierwszy okres powoli się kończy i poród stopniowo wkracza w drugi etap.

Czasami już w pierwszym okresie pojawia się parcie, jednak przed pełnym rozwarciem nie można przeć. Napieranie główki na nierozwiniętą szyjkę macicy może ją uszkodzić.

Mechanizmem porodowym steruje wydzielanie hormonów – oksytocyny, adrenaliny, endorfin i prolaktyny. Pojawienie się adrenaliny w I okresie porodu może osłabić, a nawet przerwać skurcze. Ten mechanizm jest zauważalny, np. podczas pobytu w izbie przyjęć. Często tuż po przyjeździe do szpitala skurcze zanikają na jakiś czas, aż do momentu, gdy kobieta oswoi się z nowym otoczeniem.

Osoba sprawująca opiekę nad rodzącą powinna zapoznać się przygotowanym wcześniej planem porodu i omówić go z rodzącą (zostanie dołączony do dokumentacji medycznej). Lewatywa i golenie owłosienia łonowego nie są konieczne – są wykonywane jedynie na życzenie rodzącej, mamy prawo, by samodzielnie o tym zadecydować. Wkłucie do żyły obwodowej (wenflon) powinno być natomiast zakładane wyłącznie w sytuacji tego wymagającej.

Przy przyjęciu do porodu będzie oceniana m.in. czynność serca płodu i położenie płodu. Zostaną przeanalizowane też wyniki badań. Postęp porodu jest oceniany na podstawie badania położniczego wewnętrznego i oceny czynności skurczowej. Zanim personel medyczny wykona badania i zabiegi, rodząca powinna wyrazić na nie zgodę. Według standardu opieki okołoporodowej kobieta już od samego początku ma prawo do podejmowania świadomych decyzji związanych z porodem.

Brak postępu porodu w pierwszym okresie stwierdza się, gdy rozwieranie szyjki macicy następuje wolniej niż ½ cm na godzinę, oceniane w odstępach czterogodzinnych.

II okres porodu

II okres porodu to czas od pełnego rozwarcia szyjki macicy do urodzenia się dziecka. W tym okresie pojawia się silna, instynktowna potrzeba parcia. Można w nim zaobserwować fazę spoczynku (kiedy siła i częstotliwość skurczy nieco się zmniejsza i można ją wykorzystać na odpoczynek czy napicie się wody), fazę aktywną (w której pojawia się odruch mocnego wypierania dziecka) i fazę wyłaniania się główki.

Na tym etapie porodu także istotna jest aktywność i przyjmowanie dowolnych pozycji. Badania wykazują, że pozycje wertykalne ułatwiają poród. Zgodnie ze standardem opieki okołoporodowej w II okresie porodu rodzącą może przyjmować pozycje, które uznaje dla siebie za najwygodniejsze. Można rodzić w pozycji kucznej, kolankowo-łokciowej, na stojąco, na krześle porodowym. Rodząca może też przez cały czas przyjmować przejrzyste płyny.

W II okresie porodu główka dziecka będzie napierać na mięśnie dna miednicy, na krocze i z każdym skurczem będzie bliżej, by dostać się na zewnątrz. Gdy parcie ustaje, główka może się delikatnie cofać i jest to naturalne. Pomaga to pochwie przystosować się do sytuacji i stopniowo osiągać rozmiar potrzebny do urodzenia dziecka. Rodząca powinna kierować się własną potrzebą parcia.

Standard opieki okołoporodowej wyraźnie określa, że nacięcie krocza należy stosować tylko w medycznie uzasadnionych przypadkach.

Jeżeli stan ogólny noworodka i matki na to pozwalają, bezpośrednio po narodzinach noworodek powinien być położony na brzuchu matki oraz osuszony i zabezpieczony przed utratą ciepła.

Brak postępu porodu w II okresie w przypadku pierworódki stwierdza się, gdy przez 2 godziny nie następuje zstępowanie części przodującej płodu, a stan rodzącej wskazuje na wyczerpanie lub gdy silne, niedające się powstrzymać parcie trwa ponad godzinę i nie przynosi efektu. U wieloródek brak postępu II okresu porodu zostanie stwierdzony, gdy przez 1 godzinę nie następuje zstępowanie części przodującej płodu, a stan rodzącej wskazuje na wyczerpanie lub gdy silne, niedające się powstrzymać parcie trwa ponad godzinę i nie przynosi efektu. W obydwu przypadkach, jeżeli tylko zostanie stwierdzony brak postępu porodu, dalszą opiekę nad rodzącą obejmie lekarz specjalista w dziedzinie położnictwa i ginekologii.

III okres porodu

III okres porodu to czas od urodzenia się dziecka do urodzenia łożyska. Łożysko odkleja się samoistnie pod wpływem hormonów. Oksytocyna, która w trakcie całego porodu odgrywa istotną rolę, powoduje silne skurcze macicy. Musi ona jeszcze popracować nad tym, by wypchnąć łożysko. Po urodzeniu łożyska położna oceni jego stan i sprawdzi, czy jest kompletne. To wszystko dzieje się, kiedy mama ma już swojego malucha w ramionach. Kontakt z dzieckiem oraz karmienie piersią pobudza wydzielanie oksytocyny, a tym samym ułatwia rodzenie łożyska. Rodzenie łożyska nie powinno być powodem do oddzielania mamy i dziecka.

Jeżeli łożysko będzie niekompletne, konieczne będzie łyżeczkowanie jamy macicy. Pozostawienie jego resztek może nieść za sobą groźne konsekwencje.

Pępowina powinna zostać przecięta jałowymi narzędziami dopiero po ustaniu tętnienia.

Ten etap porodu nie powinien przekroczyć 1 godziny. Prawidłowa objętość fizjologicznego krwawienia nie powinna wówczas przekraczać 400 ml krwi. W tym czasie osoba sprawująca opiekę jest zobowiązana do tego, aby m.in. ocenić stan ogólny kobiety, jeszcze przed odpępnieniem oznakować noworodka specjalną tasiemką z danymi oraz poinformować matkę o godzinie porodu i płci dziecka, a także obserwować przebieg kontaktu matki i dziecka skóra do skóry i pomóc w przystawieniu noworodka do piersi, jeżeli tylko stan ogólny noworodka i matki na to pozwalają. Nieprzerwany kontakt z matką skóra do skóry powinien być zapewniony bezpośrednio po narodzinach i powinien trwać co najmniej dwie godziny. Jeśli dziecko jest w dobrym stanie, to jego dokładne badanie, zmierzenie i zważenie może się odbyć po zakończeniu pierwszego karmienia.

IV okres porodu

IV okres porodu to okres trwający do dwóch godzin po oddzieleniu i wydaleniu popłodu (czyli łożyska, pępowiny i błon płodowych). To czas dla mamy i dziecka. W tym okresie opieka nad 

Emocje

Podczas porodu emocje mogą być bardzo skrajne. To normalne. Może pojawiać się na przemian niepokój i podekscytowanie. Można odczuwać nagły przypływ energii, bezsilność, brak sił, irytację albo czuć się jak w transie. Na zachowanie i emocje rodzącej wpływają hormony sterujące porodem. Wszystkie one wzajemnie na siebie oddziałują i są od siebie zależne. Niezakłócenie gospodarki hormonalnej jest warunkiem bezpiecznego prowadzenia naturalnego porodu. Zastosowanie różnych ingerencji (np. podanie oksytocyny, przebicie pęcherza płodowego) wpływa na poród i zakłóca jego naturalny przebieg. Ingerencje są potrzebne i dopuszczalne w przypadku różnych wskazań medycznych, nie powinny być jednak wykonywane rutynowo.