Świat i edukacja dziecka: Kalendarz ciąży

Kalendarz ciąży - 1. tydzień

1. tydzień ciąży – umownie za początek ciąży uznaje się pierwszy dzień ostatniej miesiączki. Tę datę kobieta jest w stanie wskazać precyzyjnie, na jej podstawie lekarz określa też termin porodu. Rozpoczęcie nowego cyklu równocześnie jest początkiem ciąży. W tym czasie błona śluzowa macicy łuszczy się wraz z niezapłodnionym jajeczkiem z poprzedniego miesiąca. W organizmie kobiety zachodzi wtedy szereg zmian dających możliwość zajścia w ciążę.

Prawidłowo przebiegająca ciąża trwa 40 tygodni, jednak liczona jest jeszcze przed poczęciem. W rzeczywistości więc pierwsze dwa tygodnie nie są ciążą w dosłownym rozumieniu, to czas dojrzewania komórki jajowej oraz zapłodnienia. Trudno precyzyjnie określić kiedy doszło do zapłodnienia, dlatego lekarze najczęściej za początek ciąży uznają pierwszy dzień ostatniej miesiączki, co pozwala też określić termin porodu. Ta metoda wyznaczania dnia porodu jest powszechnie stosowana.

Przez pierwsze dwa tygodnie jama macicy przygotowuje się na przyjęcie zarodka.

Można przyjąć, że w pierwszym tygodniu ciąży nic się jeszcze nie dzieje, zupełnie naturalnie trwa ostatnia miesiączka, kobieta odczuwa typowe, comiesięczne dolegliwości. To równocześnie najwyższy czas na to, aby rzucić palenie, odstawić alkohol i inne używki, zacząć dbać o swoją dietę i kondycję fizyczną, przyjmować kwas foliowy (najlepiej kilka miesięcy przed planowanym zajściem w ciążę) i suplementy. Lepiej zapytać lekarza i/lub położnej, czy leki które przyjmujesz nie są niebezpieczne dla płodu oraz poprosić o skierowanie na badania pozwalające wykluczyć zagrożenie np. toksoplazmozą, cytomegalią itp. Warto zadbać też o dobre samopoczucie.

Kalendarz ciąży - 2. tydzień

W drugim tygodniu kończy się Twój cykl menstruacyjny. Najprawdopodobniej czujesz się teraz lepiej, ból brzucha już minął, dobrze wyglądasz, a pod wpływem zwiększonego poziomu estrogenów masz też większą ochotę na seks. Niebawem w Twoim organizmie dojdzie do owulacji, a to oznacza, że wzrosną szanse na poczęcie dziecka.

2. tydzień ciąży oznacza, że w jajnikach dojrzewa komórka jajowa, która znajduje się w tzw. pęcherzyku Graafa. Około 14. dnia cyklu (jeśli Twój cykl trwa 28 dni) pęcherzyk pęka i uwalnia komórkę jajową, która następnie dostaje się do jajowodu. Z pękniętego pęcherzyka tworzy się ciałko żółte, które produkuje progesteron. Hormon ten odgrywa istotną rolę, ponieważ przygotowuje błonę śluzową macicy do przyjęcia zapłodnionego jaja, a następnie umożliwia jego rozwój. Trwa owulacja (jajeczkowanie). Komórka jest już dojrzała i gotowa do zapłodnienia, do czego będzie zdolna przez około 24 godziny. Jeżeli w tym czasie plemnik przedrze się przez ścianę zewnętrzną komórki jajowej, a następnie dostanie się do jej cytoplazmy – dojdzie do zapłodnienia.

Plemniki rozpoczynają wędrówkę do jajowodu już w momencie, gdy zostaną uwolnione do pochwy, tj. podczas stosunku płciowego. Do pochwy zostaje wyrzuconych blisko 250 milionów plemników (na 1 ml spermy przypada ich ok 60-80 milionów). Wygra ten, któremu uda się przetrwać w niekorzystnym, kwaśnym środowisku pochwy, pokona barierę śluzu blokującego ujście szyjki do pochwy, a następnie przeniknie do środka jajeczka, dzięki czemu dojdzie do zapłodnienia. Wokół jajeczka natychmiast zmienia się wtedy skład chemiczny, co powoduje, że pozostałe plemniki (te, którym udało się dotrzeć do zewnętrznej ściany jajeczka) obumierają. Zapłodnienie to równocześnie moment, w którym determinuje się płeć dziecka. Zależy ona od tego, czy plemnik, który dostał się do komórki jajowej posiada chromosom żeński X, czy męski Y.

Żywotność plemników to około 3-5 dni, co oznacza, że do zapłodnienia może dojść nawet kilka dni po stosunku.

Czas, w którym można zajść w ciążę, zaczyna się już na 5 dni przed owulacją i kończy się około jednej doby po zakończeniu jajeczkowania. Szansa na zapłodnienie jest największa wtedy, gdy do zbliżenia dojdzie między 72 a 24 godziną przed jajeczkowaniem.

Jeśli Twój cykl menstruacyjny jest krótszy niż 28 dni, to owulacja następuje u Ciebie wcześniej niż w połowie cyklu. W okresie jajeczkowania możesz zaobserwować, że śluz jest bardziej przezroczysty, śliski, przypomina surowe białko kurzego jaja. Możesz odczuwać też ból w podbrzuszu. W wyznaczeniu owulacji pomóc może kalkulator dni płodnych (z łatwością skorzystasz z niego w internecie), czy dostępne w aptece testy i mikroskopy owulacyjne (te ostatnie pozwalają określić dni płodne na podstawie badania śliny). Przy wyznaczeniu owulacji można też stosować metodę termiczną, w której konieczne są codzienne pomiary temperatury ciała jeszcze zanim wstanie się z łóżka (owulacja powoduje skok temperatury, która utrzymuje się przez 3 dni po owulacji).

Określenie momentu jajeczkowania jest pomocne przy planowaniu płci dziecka. Zgodnie z niektórymi hipotezami zaleca się, aby odbyć stosunek płciowy jak najbliżej owulacji (w dniu owulacji lub tuż po niej) w przypadku, gdy chcemy mieć chłopca lub 2-4 dni przed owulacją wtedy, gdy marzymy o dziewczynce. Również dieta może mieć wpływ na płeć dziecka, ale aby ta metoda była skuteczna należy ją wprowadzić co najmniej pół roku przed planowanym zajściem w ciążę. Gdy staramy się o córkę wybieramy produkty bogate w wapń i magnez, natomiast potas i sód powinny dominować w diecie u kobiet, które chciałyby mieć syna.

Warto pamiętać, że prawdopodobieństwo zapłodnienia w dużej mierze zależy też od kondycji Twojego partnera. Większe szanse na poczęcie są wówczas, gdy mężczyzna jest aktywny fizycznie, dba o swoją dietę, stroni od używek oraz unika stresu. Zdrowy styl życia wpływa bowiem na jakość męskiego nasienia.

Kalendarz ciąży - 3. tydzień

3. tydzień ciąży – to właśnie w tym tygodniu zajdziesz w ciążę. Dokładny moment, kiedy dojdzie do zapłodnienia, jest bardzo trudny do określenia. Być może jeszcze nie podejrzewasz, że właśnie rozwija się w Tobie nowe życie.

Po połączeniu plemnika z komórką jajową w wyniku podziału zapłodnionego jajeczka powstaje zarodek. Po upływie około 12 godzin od zapłodnienia zaczyna on wędrować przez jajowód do macicy, co zajmuje mu około 2-3 dni. W tym czasie komórka jajowa przechodzi cały szereg podziałów – od 2 komórek, po 4, 8, 31, po stadium moruli i blastocysty (jest maleńką kulą). Po dotarciu do macicy zarodek lokuje się w błonie śluzowej macicy – dochodzi do implantacji (co następuje około 6 dni po zapłodnieniu). To właśnie tam będzie się rozwijał przez cały okres ciąży. Wraz z zagnieżdżeniem się zarodka automatycznie następują zmiany hormonalne, w wyniku których nie pojawia się miesiączka. Ten moment oznacza już tylko jedno – jesteś w ciąży!

W tym czasie może pojawić się u Ciebie tzw. plamienie implantacyjne.Jest ono niewielkie, bywa mylone z miesiączką.

Jego przyczyną jest zagnieżdżanie się zarodka w błonie śluzowej macicy, która jest mocno ukrwiona.

W Twoim organizmie zaczyna być produkowany hormon hcG (gonadotropina kosmówkowa), ten sam którego obecność wykaże później test ciążowy. Hormon ten odpowiada za zwiększenie produkcji estrogenu i progesteronu, stymuluje rozwój łożyska oraz podaje informację jajnikom, aby zaprzestały produkować jajeczka.

Na tym etapie wokół dziecka gromadzi się płyn owodniowy, który chroni je przez całą ciążę. W trzecim tygodniu zaczyna rozwijać się mózg, serce, rdzeń kręgowy.

Twoje dziecko jest teraz nie większe niż łebek od szpilki (ma ok 0,1 milimetra), ma już określoną płeć, kolor oczu, wiadomo już, które cechy odziedziczy po mamie, a które po tacie. Doszło już bowiem do połączenia Twojego DNA z DNA Twojego partnera, dzięki czemu powstaje nowe istnienie o określonych cechach.

Już teraz możesz zauważyć u siebie typowe objawy ciąży: mdłości, wrażliwość piersi, zmęczenie, rozdrażnienie, bóle brzucha przypominające menstruację. Nawet jeśli podejrzewasz, że jesteś w ciąży, na robienie testów jest jeszcze jednak za wcześnie. Bardziej wiarygodny wynik otrzymasz w dniu, w którym spodziewasz się miesiączki.

Jeśli razem ze swoim mężczyzną staracie się o dziecko powinnaś przykładać większą wagę do swojej diety oraz całkowicie zrezygnować z alkoholu i innych używek. Na etapie pierwszego trymestru, kiedy rozwijają się wszystkie narządy wewnętrzne, jest to szczególnie ważne dla płodu. Ze swojej diety usuń sery pleśniowe, surowe mięso, wędzone potrawy, wątróbkę, niektóre gatunki ryb (kumulują duże ilości rtęci, np. rekin, miecznik, tuńczyk, makrela królewska, szczupak). Czas też przyzwyczajać się do tego, że cokolwiek robisz, powinnaś myśleć nie tylko o sobie, ale i o maleństwie, które rozwija się pod Twoim sercem.

Kalendarz ciąży - 4. tydzień

Gdybyś nie była w ciąży, powinnaś teraz spodziewać się miesiączki. Początkowe objawy są bardzo podobne do tych, które dokuczają Ci przed okresem. Być może jesteś trochę rozdrażniona, bolą Cię piersi, Twoja cera nieco się pogorszyła. Reakcja organizmu jest taka, jak co miesiąc, z jedną tylko, istotną różnicą, która często uświadamia kobietom w jakim są stanie. Mowa o braku miesiączki.

Dziecko

Twoje maleństwo błyskawicznie się rozwija, osiągając w tym tygodniu wielkość od 0,3 do 1 mm. Nadal wielkością przypomina łebek od szpilki, ale mimo to zachodzi w nim bardzo wiele istotnych zmian i procesów wytwarzających podstawowe narządy.

Blastocysta, stadium rozwoju w którym dotychczas było Twoje dziecko, cały czas dzieli się i rozrasta. Po zadomowieniu się w macicy zaczyna pobierać tlen i substancje odżywcze, które pozwalają mu się rozwijać. W wyniku podziału blastocysty powstają dwie połowy. Ta, która przywiera do ściany macicy przemieni się w łożysko, a następnie pojawią się pępowina, worek owodniowy, woreczek żółtkowy oraz ochronna błona – kosmówka.

Z drugiej połowy – wewnętrznej – tworzy się embrion. To kolejny etap rozwoju Twojego maleństwa. Embrion składa się z trzech warstw – ektodermy, mezodermy i endodermy. Warstwa wewnętrzna (endoderma) rozwinie się niebawem w płuca, układ pokarmowy, wątrobę, trzustkę, tarczycę. Warstwa środkowa (mezoderma) przemieni się w nerki, narządy płciowe, serce, mięśnie, odpowiada też za rozwój kości. Warstwa zewnętrzna (ektoderma) utworzy włosy, oczy, skórę oraz układ nerwowy.

Zarodek nie ma pigmentu, jest półprzezroczysty i przypomina meduzę. Nim skończy się czwarty tydzień będzie miał już wykształcony mózg oraz rdzeń kręgowy.

Mama

Pod koniec czwartego tygodnia, najlepiej w dniu kiedy powinna pojawić się miesiączka, test ciążowy powinien dać wiarygodny wynik. Możesz wtedy spodziewać się na nim dwóch poziomych kresek, które oznaczają ciążę. Dzieje się tak za sprawą hormonu HCG, który wytwarza się już z chwilą zagnieżdżenia zarodka. Testy ciążowe wykrywają obecność hormonu, a jego stężenie w moczu jest najwyższe z rana, dlatego najlepiej wykonywać test zaraz po przebudzeniu. Aby mieć pewność najlepiej wykonać dwa testy – jeden w terminie, kiedy powinna pojawić się miesiączka, drugi – tydzień później.

Pomimo wykonania domowego testu ciążowego umów się na wizytę u ginekologa, który poda Ci wiarygodną informację na temat Twojego obecnego stanu. Podczas badania lekarz zauważy zmiany w kształcie oraz rozmiarze macicy, a także zmiany w śluzówce pochwy. W trakcie badania USG będzie można na razie dostrzec tylko woreczek ciążowy. To w nim właśnie rozwija się Twój przyszły potomek.

Skoro ginekolog potwierdził już, że zostaniesz mamą, warto zacząć zastanawiać się nad wyborem osoby prowadzącej ciążę. Zgodnie z prawem może to być lekarz ginekolog lub położna.

To jedna z pierwszych i najważniejszych decyzji, które będziesz musiała podjąć. Osoba prowadząca ciążę powinna zapewnić Ci stałą, rzetelną i troskliwą opiekę przez cały okres ciąży. Zwróć uwagę podczas pierwszej wizyty, czy lekarz lub położna przeprowadza z Tobą szczegółowy wywiad, czy cierpliwie i wyczerpująco odpowiada na Twoje pytania, potrafi wyjaśnić wszystko zrozumiale oraz, co bardzo istotne, czy wzbudza Twoje zaufanie. Ważne jest również to, czy możesz liczyć na kontakt z nim/nią w każdym momencie, stąd istotne, czy podaje swój numer telefonu, co daje poczucie stałej opieki. Osoba prowadząca ciążę to teraz bardzo istotna postać – przez najbliższe miesiące będziesz się z nią często widywać, powierzając jej zdrowie swoje i swojego dziecka.

Wraz z wizytą u ginekologa poznasz też termin porodu (na podstawie daty pierwszego dnia swojej ostatniej miesiączki lub momentu, w którym doszło do zapłodnienia). Dzięki tej wiedzy możesz już zacząć planować najbliższe miesiące, np. to, kiedy wyjechać na wakacje, albo jak przygotować rodzinny budżet na przyjęcie nowego członka.

Pod koniec czwartego tygodnia mija 1/3 pierwszego trymestru. 4. tydzień ciąży oznacza, że… miesiąc ciąży masz już za sobą!

Kalendarz ciąży - 5. tydzień

Właśnie mija trzeci tydzień od zapłodnienia. Twoje maleństwo ma teraz 2 mm – jest wielkości pestki jabłka lub ziarenka ryżu. Już pod koniec tego tygodnia będzie bić jego serce. Co jeszcze niesie ze sobą 5. tydzień ciąży?

Dziecko

Twoje dziecko nadal przypomina przezroczystą galaretkę, ale jego rozwój przebiega teraz bardzo szybko. Jego kształt może kojarzyć się z maleńką krewetką, ale nim skończy się ten tydzień będzie miał już podłużny kształt i kulisty zawiązek głowy. Wraz z rozwojem głowy tworzą się zalążki oczu oraz uszu. W tym tygodniu powstaje też struna grzbietowa, dookoła której utworzy się szkielet kręgosłupa.

W organizmie Twojego maleństwa pojawia się teraz cewa nerwowa, kształtem przypominająca rurkę. Z upływem czasu będzie się ona zatapiać w ciele zarodka, z 2/3 rurki wykształci się mózg, a z 1/3 – rdzeń kręgowy. Intensywnie rozwija się teraz układ nerwowy.

Powoli kształtuje się również system trawienny i płciowy.

Ten okres to decydujący etap rozwoju Twojego dziecka.Kształtują się jego wszystkie najważniejsze narządy.

Pomiędzy Tobą, a Twoim maleństwem funkcjonuje już wymiana krwi. Przez łożysko dociera tlen i pokarm pozwalające prawidłowo się rozwijać. Pamiętaj, że jakakolwiek ilość używanych przez Ciebie toksycznych substancji będzie miała na Twoje dziecko bardzo negatywny wpływ.

Mama

W piątym tygodniu ciąży możesz już wyraźnie odczuwać symptomy, które nie pozostawiają żadnych wątpliwości co do Twojego stanu. Organizm potrzebuje teraz więcej energii, więc możliwe, że czujesz się teraz bardziej zmęczona i senna. Być może musisz też częściej korzystać z toalety. Pod wpływem zmian hormonalnych możesz też odczuwać różne zmiany nastrojów.

W Twoim ciele zachodzą już zmiany, które można zaobserwować. Twoje piersi są bardziej wrażliwe na dotyk, mogą pojawić się na nich niebieskie żyłki. Już w kilka dni po zapłodnieniu biust robi się pełniejszy, ponieważ organizm zaczyna magazynować wodę.

Pamiętaj o tym, aby codziennie zażywać kwas foliowy.

Jest on bardzo potrzebny do zamykania się cewy nerwowej i prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka. Niedobór kwasu foliowego przyczynia się do powstania ciężkich wad wrodzonych płodu. Przyjmując suplement, chronisz się przed niedorozwojem łożyska, krwotokami a także poronieniem. Zalecana codzienna dawka to 0,4 mg. Kwas foliowy znajdziesz również w takich produktach jak fasola, szparagi, kapusta, brukselka, soja, szpinak, pomarańcze, banany, ryż.

Po wizycie u ginekologa przygotuj się na serię badań kontrolnych m.in. krwi i moczu. Koniecznie zrób również testy na obecność przeciwciał toksoplazmozy. Jeżeli masz kota, wymieniaj żwirek i czyść kuwetę w rękawiczkach, bądź najlepiej zleć to zadanie komuś innemu, przynajmniej do czasu, dopóki nie będziesz miała pewności, że nie grozi Ci toksoplazmoza. Chorobą tą można zarazić m.in. poprzez kontakt z kocimi odchodami, dlatego lepiej być ostrożnym, tym bardziej, że infekcja przenosząc się z matki na dziecko, może powodować poważne wady okołopłodowe.

Jeżeli bierzesz jakieś leki, koniecznie poinformuj o tym osobę prowadzącą ciążę. Przyjmowanie jakichkolwiek środków wymaga teraz konsultacji ze specjalistą.

Kalendarz ciąży - 6. tydzień

Na początku 6. tygodnia ciąży Twoje maleństwo ma około 3 mm długości. W ciągu najbliższych siedmiu dni urośnie do około 5-6 mm. Ty natomiast jesteś już w połowie drugiego miesiąca ciąży, o czym stale przypominają codzienne dolegliwości.

Dziecko

Twoje dziecko można teraz porównać do kijanki – ma dużą głowę, mały tułów i ogonek, który niebawem zniknie. Pojawiają się u niego zawiązki ramion, nóg, palców u dłoni oraz stóp, a także zawiązki zębów. Kształtuje się przewód nosowo-łzowy oraz podniebienie. Z dwóch małych zgłębień po bokach głowy za jakiś czas uformują się uszy.

Na USG można już zobaczyć jak pulsuje serce Twojego maleństwa. Kurczy się ono 2 razy szybciej niż Twoje. Serduszko, choć jest maleńkie jak ziarno maku, zaczyna już pompować krew.

W tym tygodniu zaczyna kształtować się układ pokarmowy wraz z gardłem oraz jelitem, układ wydalniczy oraz krążenia. Nadal intensywnie rozwijają się nerki, trzustka, wątroba.

Twoje dziecko ma już ukształtowany mózg, teraz ostatecznie zamyka się cewa nerwowa, która łączy mózg z rdzeniem kręgowym.

Embrion jest w pozycji zwiniętej, dlatego podaje się tzw. wielkość ciemieniowo-siedzeniową, tj. od czubka głowy do pupy. Jego aktualna wielkość odpowiada połowie Twojego paznokcia u małego palca. Trudno uwierzyć, jak w tak małym organizmie może zachodzić tyle ważnych procesów.

Cały czas rozwija się również łożysko, które pod koniec pierwszego trymestru przejmie funkcje hormonów.

Mama

Być może nie jest to dla Ciebie łatwy czas. Codzienne mdłości, zaparcia, częste oddawanie moczu mogą być naprawdę uciążliwe. Do tego dochodzi jeszcze senność i zmęczenie. Możliwe, że szybko reagujesz na niektóre zapachy, możesz nie mieć ochoty na jedzenie nawet, gdy odczuwasz głód. Powodem tego wszystkiego są hormony i zmiany metaboliczne zachodzące w Twoim organizmie. Po trzecim miesiącu ciąży niektóre z dolegliwości powinny ustąpić. Wszystkie te zmiany są jednak potrzebne – informują, że nie jesteś już sama i musisz teraz bardziej o siebie dbać.

Twoje piersi zaczynają przygotowywać się już do późniejszego karmienia piersią. Zmieniają się, są pełniejsze, ale i bardziej wrażliwe, napięte i bolesne. Ciemnieją brodawki. Nawet codzienne czynności, jak ubieranie, mogą być bolesne dla Twoich piersi. Warto zaopatrzyć się w biustonosz, który nie będzie uciskał i da większe poczucie swobody.

Ten czas jest szczególny ze względu na pojawianie się wymienionych powyżej dolegliwości, ale nie oznacza to wcale, że muszą borykać się z nimi wszystkie kobiety będące na tym etapie ciąży. Bywa, że niektóre przechodzą przez ten czas bezobjawowo, co nie powinno być przyczyną niepokoju.

Przyszłe mamy, mające jednak problem z nudnościami i wymiotami, mogą zastosować kilka domowych receptur. Przykładowo dobrze jest wypić z rana pół szklanki przegotowanej wody z kilkunastoma kroplami soku z cytryny. W przypadku mdłości może też pomóc imbir. Możesz przygotować sobie napój z wody, w której zagotujesz cienki plasterek korzenia imbiru. Staraj się również jeść mało, ale często. Nie dopuszczaj też do sytuacji silnego uczucia głodu, ponieważ spadek poziomu cukru we krwi również jest przyczyną mdłości.

W tym tygodniu powinnaś mieć już wykonane badanie krwi, moczu, cytologię oraz badanie bakteriologiczne.

Kalendarz ciąży - 7. tydzień

7. tydzień ciąży to czas, kiedy dziecko zaczyna rosnąć w błyskawicznym tempie. Każdego dnia będzie większe o 1 mm. Pod koniec tego tygodnia będzie mierzyć 7-9 mm, czyli tyle, co pastylka tic-taka.

Dziecko

7. tydzień ciąży to czas – waga Twojego dziecka to około 1 grama. Coraz bardziej zaczyna przypominać maleńkiego człowieka. Jego główka nadal jest niekształtna, ale powiększa się i „ozdabia” wieloma charakterystycznymi elementami. Niebawem ciemne plamki po jej obydwu stronach przemienią się w oczy. Ich maleńkie powieki są już uformowane, a w tęczówkach zaczyna gromadzić się barwnik. Można dostrzec już usta, język i zalążki zębów. Pojawiają się mikroskopijne dołki, z których wkrótce powstanie nos oraz uszy. Wykształcają się też mięśnie twarzy, zatem twarz zarodka nabiera coraz bardziej ludzkich kształtów.

W tym tygodniu zaczynają pojawiać się dłonie oraz stopy, rozwijają się wszystkie kończyny, które na razie wyglądem przypominają bardziej małe wiosła lub płetwy. Kończyny górne rozwijają się szybciej niż dolne.

Twoje maleństwo ma już w pełni ukształtowane serce, składające się z dwóch przedsionków i dwóch komór.

Narządy wewnętrzne, takie jak nerki, trzustka, wątroba, są już na właściwym miejscu. Pojawiają się gruczoły płciowe, ale jeszcze za wcześnie na rozpoznanie narządów płciowych. Drogi moczowo-płciowe oraz przewód pokarmowy oddzielają się od siebie.

Mózg dziecka unerwia się. W przeciągu siedmiu dni podzieli się on na trzy części: przodomózgowie (odpowiada za pamięć, rozumowanie), śródmózgowie (przetwarza bodźce wzrokowe i słuchowe) oraz tyłomózgowie (odpowiada za rytm pracy serca, oddychanie, ruchy mięśni).

Tam, gdzie blastocysta połączyła się ze ścianą macicy, tworzy się w tym tygodniu pępowina. Dzięki niej dziecko będzie otrzymywać tlen i składniki odżywcze, za jej pomocą będzie usuwać też szkodliwe substancje.

Mama

Na skutek zmian hormonalnych zachodzących w Twoim organizmie stan Twojej cery może się pogorszyć. To zupełnie naturalne w tym czasie, a na ogół problem doskwiera jedynie w pierwszym okresie ciąży. Najprawdopodobniej nadal męczą Cię codzienne mdłości. Na ich skutek możesz nieco schudnąć. Na tym etapie ciąży przyrost wagi jest jeszcze nieznaczny, nie powinien być większy niż 1 kg. Możesz się lekko zaokrąglić w niektórych miejscach, jednak trudno jeszcze dostrzec, że spodziewasz się dziecka.

Za Twój nastrój odpowiadają teraz hormony ciążowe, m.in. estrogeny, progesteron, czy gonadotropina łożyskowa. Ich niestabilny poziom wyraźnie daje się we znaki Tobie oraz Twoim bliskim – trudno przewidzieć Twój humor, możesz śmiać się i płakać na przemian.

W tym tygodniu w Twoim organizmie, dokładnie w otworze zewnętrznym kanału szyjki macicy, powstaje czop śluzowy. Zamyka on ujście macicy, chroniąc ją wraz z rozwijającym się dzieckiem. Czop wypadnie tuż przed porodem.

W tym tygodniu możesz odczuwać skurcze w dole brzucha oraz mieć lekkie plamienie. Dzieje się tak na skutek mocniejszego zagnieżdżenia się maleństwa w ścianie macicy. Poinformuj o nich osobę prowadzącą ciążę podczas następnej wizyty. Jeżeli jednak bóle lub krwawienie są zbyt silne, skonsultuj się z nim jak najszybciej.

W drugim miesiącu warto się już zastanowić się gdzie chciałabyś rodzić.

Możesz też wybrać się do danego szpitala na „wycieczkę” (wiele szpitali ma tzw. dni otwarte, niektóre szkoły rodzenia mają w swoich programach poznanie szpitala). Pytaj o to jakie panują w nim zasady i jak są przestrzegane poszczególne prawa zawarte w standardzie opieki okołoporodowej. To istotne, aby zapoznać się z tym dokumentem (znajdziesz tam wszystkie prawa, jakie przysługują w czasie ciąży, podczas porodu i po porodzie).

Jeżeli uprawiasz sport, nie musisz z niego wcale rezygnować. Najbardziej wskazane jest pływanie, joga oraz długie spacery. Pozwolą one utrzymać przyszłą mamę w dobrej formie. Zrezygnuj jednak lepiej ze sztuk walki, sportów wyczynowych, jazdy konnej.

Unikaj też sauny, nadmiernego opalania oraz gorących kąpieli. Wysoka temperatura niekorzystanie wpływa na ciążę, prowadzi do przekrwienia narządów wewnętrznych kobiety oraz dziecka. Może to być powodem zaburzenia rytmu pracy serca dziecka, może prowadzić też do krwawień wewnętrznych. W pierwszym trymestrze lepiej więc unikać przegrzania organizmu. Z pozoru niewinna, długa, gorąca kąpiel może skończyć się utratą ciąży.

Kalendarz ciąży - 8. tydzień

8. tydzień ciąży – Twoje dziecko jest już jak ziarno fasoli – mierzy około 11-15 mm. Ma już wykształcony błędnik, co oznacza, że czuje jak się poruszasz.

Dziecko

W tym tygodniu następuje dalszy rozwój kończyn. U stóp i dłoni wykształcą się już paluszki złączone błoną śluzową. Kończyny zaczynają też zginać się w nadgarstkach i łokciach. Formułują się stawy.

Choć niczego jeszcze nie odczuwasz, Twoje dziecko zaczyna się już poruszać.

Nadal intensywnie rozwija się twarz dziecka. Są już widoczne nozdrza, teraz wykształca się żuchwa. Widać już czubek nosa, dwie dziurki (przegrody nosa) i zamknięte powieki, które otworzą się około 23-26 tygodnia ciąży. Twoje dziecko ma już ucho wewnętrzne, które jest odpowiedzialne za słyszenie oraz zmysł równowagi. Zaczyna się proces jego unerwiania. Pod koniec tego tygodnia zacznie się kostnienie szkieletu. Kręgosłup oraz żebra są mikroskopijnych rozmiarów, przypominają cienkie nitki, ich grubość może odpowiadać grubości włosa. Moment wzrostu kości oznacza przejście z etapu zarodkowego do płodowego. Dziecko nadal ma dużą główkę, ale wyraźnie wydłuża się już tułów i łatwo odróżnić go od reszty ciała.

Serce pompuje teraz coraz więcej krwi. Cała sieć naczyń krwionośnych jest wyraźnie dostrzegalna przez cienką skórę dziecka.

Wszystkie główne narządy – wątroba, mózg, serce, płuca, nerki – są już w pełni wykształcone. W ekspresowym tempie rosną jelita, które nie mieszczą się na razie w brzuszku dziecka. Są wypchnięte na zewnątrz, a jeden z boków jelita rośnie szybciej. Z niego utworzy się żołądek. Wątroba, która teraz jest niewielką wypustką jelita, przygotowuje się do produkcji krwi. Płuca wyglądem przypominają rozgałęziony balonik.

Powoli rozwijają się kubki smakowe.

Mama

Uciskając podbrzusze możesz wyczuć swoją macicę. Znacznie się już powiększyła i ma teraz wielkość małej piłeczki. Możesz zauważyć, że coraz trudniej jest Ci zapiąć spodnie. Nadal mogą towarzyszyć Ci typowe objawy ciąży, jak zaparcia, nudności, obrzęki, senność, czy bóle głowy.

Jeśli jeszcze tego nie zrobiłaś, powinnaś umówić się na pierwsze badanie USG.

Najpóźniej jest ono wykonywane między ósmym a dwunastym tygodniem ciąży. Podczas tego badania wyraźnie zobaczysz jak bije serduszko Twojego dziecka. USG pozwala stwierdzić, czy ciąża rozwija się prawidłowo, czy jest pojedyncza, czy mnoga. Pierwsze badanie USG wykonywane jest dopochwowo, za pomocą sondy wprowadzanej na kilka centymetrów do pochwy. Badanie trwa około 5-10 minut, a jego wynik otrzymasz natychmiast, najprawdopodobniej wraz z jego nagraniem na płytę lub wykonanymi zdjęciami.

Pierwsze badanie USG może być dla Ciebie bardzo emocjonującym przeżyciem – po raz pierwszy zobaczysz rozwijające się w Tobie dziecko.

Ponieważ Twoje maleństwo ma już ukształtowany błędnik, wyraźnie czuje teraz Twoje ruchy. Zacznij zwracać na to uwagę. Gwałtowne zmiany pozycji mogą go niepokoić, lubi natomiast uspokajające, rytmiczne ruchy, np. gdy spacerujesz, pływasz lub tańczysz.

Warto odwiedzić też stomatologa, aby sprawdził Twój stan zębów. Każdy stan zapalny w późniejszym okresie ciąży może mieć negatywny wpływ na zdrowie dziecka, dlatego lepiej im zapobiegać.

Kalendarz ciąży - 9. tydzień

Właśnie rozpoczyna się trzeci miesiąc ciąży. Twoje dziecko ma już około 15 mm, a pod koniec tego tygodnia będzie już dwa razy większe. Przybiera też na wadze. Ma już 4 gramy!

Dziecko

W tym tygodniu intensywnie kształtuje się twarz dziecka. Oczy zaczynają przesuwać się z boków głowy ku przodowi, mają czarną siatkówkę. Formułują się usta. Główka jest ciężka, skierowana ku tułowi, ale niebawem zacznie się coraz bardziej prostować. Widać już szyję. W ciągu najbliższych siedmiu dni zniknie ogonek z końca kręgosłupa. Nadal przebiega wzmożony rozwój kończyn, wyraźnie widać już paluszki u stóp i rąk, formułują się kolana i łokcie. Uszy umiejscawiają się po bokach głowy. Trwa proces kostnienia kręgosłupa. Skóra i mięśnie stają się coraz grubsze.

Mięśnie zaczynają się samorzutnie kurczyć.

Jeszcze w ogóle tego nie odczuwasz, ale Twoje maleństwo rusza już kończynami i tułowiem.

W mózgu dziecka z pęcherzyków mózgowych wykształcają się dwie półkule odpowiedzialne za czucie oraz myślenie. W tyłomózgowiu powstaje ośrodek, który odpowiada za oddychanie. W ciągu najbliższych dni rozwinie się przepona, która umożliwi oddychanie po przyjściu na świat. Trwa dalszy rozwój układu pokarmowego, wydłużają się jelita i powstaje odbyt.

W tym tygodniu powstają też narządy płciowe. U chłopców kształtują się jądra oraz pęcherzyki nasienne, a u dziewczynek – jajniki (dziewczynki mają wszystkie komórki jajowe jeszcze zanim się narodzą). Mimo to, płeć dziecka nie jest jeszcze znana, choć decyzja o niej zapadła już w momencie zapłodnienia. Na ujawnienie się narządów trzeba jeszcze trochę poczekać.

Mama

Możesz zauważyć, że Twoje piersi wyraźnie nabrały już pełniejszych kształtów. Pora zaopatrzyć się już w odpowiednią, większą bieliznę. Nie pozbywaj się jednak tych biustonoszy, które nosiłaś dotychczas. Po ciąży oraz karmieniu piersią Twój biust najprawdopodobniej wróci do dawnego rozmiaru. Dobrze dopasowany stanik zwiększy też Twoje poczucie komfortu oraz pomoże Ci uniknąć powikłań związanych m.in. z zatkaniem przewodu mlecznego. Pamiętaj o tym, aby nie masować piersi. Może to doprowadzić do zwiększonego wydzielania oksytocyny, która dopowiada m.in. za skurcze macicy.

Zacznij dbać o swoją skórę, która niebawem zacznie się coraz bardziej rozciągać. Sięgnij po kremy na rozstępy, zadbaj też o odpowiednie nawilżenie (zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz). W zachowaniu dobrego stanu skóry pomocne będą nie tylko kosmetyki, ale i woda. U kobiet w ciąży zapotrzebowanie na płyny wzrasta do co najmniej 3 litrów. Jest to spowodowane tym, że dziecko rozwija się w brzuchu w środowisku wodnym i potrzebuje jej do budowy narządów i tkanek. Najbardziej zalecana dla kobiet w ciąży jest woda niegazowana o małej zawartości sodu oraz bogata w jony magnezu i wapnia. Picie wody pozwala też złagodzić dolegliwości – nudności, wymioty, zaparcia i zapobiega odwodnieniu organizmu.

Jeżeli w Twojej rodzinie występują choroby genetyczne lub jeśli przekroczyłaś 35. rok życia, możesz skonsultować się z lekarzem w sprawie wykonania badań prenatalnych. Dzięki nim będzie można sprawdzić prawidłowość rozwoju płodu i ewentualnie podjąć odpowiednie działania w przypadku, gdy zostaną stwierdzone jakieś wady. Zasięgnij szczegółowych informacji na temat diagnostyki prenatalnej.

Kalendarz ciąży - 10. tydzień

Właśnie rozpoczyna się 10. tydzień ciąży. Maleństwo jest teraz wielkości dużej truskawki – ma 3-4 cm i waży 5 g. Potrafi już odczuwać każdą Twoją radość lub zdenerwowanie.

Dziecko

W 10. tygodniu dziecko kończy okres zarodkowy i zaczyna płodowy, który będzie trwał aż do samego porodu. W tym czasie malec ma już wykształcone wszystkie narządy wewnętrzne, dalej następuje już tylko ich rozwój i dojrzewanie. Wyglądem przypomina miniaturowego człowieka, z dużą głową i niewielkim tułowiem. Często rusza rękami, nogami oraz klatką piersiową. Zaczyna zbliżać do siebie rączki, zupełnie tak, jakby chciał klaskać. Powstają takie detale jak rysy twarzy, kształtują się kubki smakowe, tworzą się przegrody nosowe. Wykształcone powieki skleiły się i małych wygląda jakby spał. Jego mózg rozrasta się w błyskawicznym tempie, dlatego główka wciąż jest tak duża w stosunku do reszty ciała. Co minutę w mózgu powstaje prawie 250 000 nowych neuronów.

Jeżeli Twoje dziecko jest chłopcem to właśnie rozpoczyna się u niego produkcja testosteronu. W tym czasie szpik kostny podejmuje już funkcję krwiotwórczą, a pęcherzyk żółciowy wytwarza już żółć. Błony płodowe oraz łożysko właściwie są już ukształtowane.

Twoje maleństwo jest już bardziej odporne na lekarstwa, infekcje i różnorodne czynniki zewnętrzne. Minął już okres, kiedy szczególnie jest narażone na powstanie wad rozwojowych. Teraz może spokojnie dojrzewać, co nie oznacza jednak, że masz teraz większą swobodę np. w stosunku do używek. Powinnaś od nich stronić do samego końca ciąży. Jeżeli do tej pory w rozwoju maleństwa pojawiły się jakieś zaburzenia, nie da się już tego odwrócić.

W 10. tygodniu Twoje maleństwo nabywa nową zdolność – potrafi odczuwać Twoje emocje.

Kiedy przeżywasz radość, Twoje dziecko także jest szczęśliwe, gdy stresujesz się i denerwujesz – sprawiasz, że maluch zaczyna się niepokoić. Dzieje się tak dzięki hormonom, które produkuje Twój organizm i które przenikają do krwiobiegu płodu.

Mama

Powoli zanika już Twoja talia, a brzuch nabiera krągłości. Macica powiększa się coraz bardziej, co powoduje kolejną, niezbyt przyjemną, dolegliwość. Najprawdopodobniej częściej odczuwasz teraz parcie na pęcherz, który jest uciskany przez rosnącą macicę. Efektem tego są częste wizyty w toalecie. Sytuację tę możesz jednak wykorzystać, ćwicząc równocześnie mięśnie Kegla. Wystarczy, że podczas oddawania moczu wstrzymasz tę czynność na kilka sekund. To banalne z pozoru ćwiczenie może Ci bardzo pomóc, co odczujesz podczas porodu. Mięśnie Kegla, czyli mięśnie dna macicy, znajdują się między kością łonową a ogonową. Odpowiednio wyćwiczone w czasie ciąży ulegają wzmocnieniu i uelastycznieniu, chronią też krocze przed pęknięciem podczas porodu, pomagają również w czasie parcia. Możesz je ćwiczyć nie tylko w toalecie, ale właściwie w każdym miejscu i w dowolnej pozycji. Trening polega na napinaniu mięśni pochwy na około 10 sekund i na rozluźnianiu ich. Ćwiczenie powinno wykonywać się od 5 do 25 razy, w krótkich odstępach czasu. Ważne jest, aby wykonywać je systematycznie. Dzięki tym prostym czynnościom unikniesz też problemów z nietrzymaniem moczu po porodzie.

Skoro Twoje maleństwo tak dobrze odczuwa już Twoje stany emocjonalne, postaraj się mniej stresować, zwłaszcza jeżeli Twoja praca daje Ci ku temu wiele okazji. Jeśli uważasz, że początek ciąży jest dla Ciebie zbyt męczący, weź kilka dni urlopu. Dbaj też o higienę pracy, rób często przerwy, krótkie ćwiczenia, relaksuj się. Jeżeli pracujesz na pełnych obrotach, pamiętaj, że aby mieć więcej energii nie powinnaś zbyt często sięgać po kawę. Nie musisz co prawda całkowicie z niej rezygnować, ale lepiej zachować umiar. Kawa w ilości większej niż dwie filiżanki dziennie może prowadzić do ryzyka urodzenia dziecka z niedowagą, występowania wad wrodzonych u płodu oraz poronienia. Kobieta w ciąży nie powinna spożywać więcej niż 200mg kofeiny dziennie, czego odpowiednikiem są dwa średnie kubki kawy rozpuszczalnej lub dwie niewielkie filiżanki kawy z ekspresu. Pamiętaj, że źródłami kofeiny są również herbata i czekolada. Zapomnij o istnieniu napojów energetycznych.

Na tym etapie ciąży możesz również zaobserwować, że Twoje dziąsła są rozpulchnione i skłonne do podrażnień, a tarczyca się powiększyła.

Kalendarz ciąży - 11. tydzień

11. tydzień ciąży – Twoje dziecko mierzy już 5-7 cm i waży około 8 g. Potrafi już przełykać, ssać i ziewać.

Dziecko

Płód rozwija się teraz w zdumiewającym tempie. Pojawiają się u niego już takie detale jak paznokcie u rąk i u nóg, czy linie papilarne na opuszkach palców. Coraz bardziej wydłuża się szyja, podbródek staje się bardziej zauważalny. Uszy przemieszczają się już w ostateczne miejsce. W oczach rozwija się tęczówka. Skóra dziecka zaczyna nabierać barwnika, ale mimo to nadal wyraźnie widać przez nią wszystkie naczynia krwionośne. Główka wciąż jest nieproporcjonalnie większa od pozostałych części ciała. Cały czas trwa proces kostnienia szkieletu, a kręgosłup coraz bardziej się prostuje. Kształtują się struny głosowe. Pod koniec tego tygodnia Twoje maleństwo będzie już zamykało dłoń wraz udziałem kciuka.

Wszystkie najważniejsze narządy wewnętrzne (płuca, wątroba, nerki, jelita, mózg) są już wykształcone, teraz już tylko rosną i przejmują swoje funkcje.

Na razie za produkowanie krwi odpowiada wątroba, która zajmuje prawie całą jamę brzuszną. Jest wielka i stosunkowo ciężka – stanowi 1/10 wagi płodu. W tym tygodniu nerki trafią już na swoje miejsce, a jelita, na skutek rozrastającej się wątroby, zostaną na moment wepchnięte do pępowiny. Serce nieustannie pompuje krew, która trafia do wszystkich organów. Rozwija się przepona i choć jeszcze tego nie odczuwasz – Twoje dziecko ma już pierwsze czkawki.

Cały czas trwa rozwój mózgu. W tym tygodniu przede wszystkim rozwija się móżdżek, który w przyszłości będzie odpowiedzialny za koordynację ruchów i równowagę ciała.

Rozwijają się też narządy zewnętrzne. Chłopcy mają już większe prącie, na którego końcu powstaje otwór. Cały czas w jądrach produkowane są męskie hormony. U dziewczynek organy płciowe rozwiną się nieco później.

Mama

Jeżeli jeszcze tego nie zrobiłaś pamiętaj, że między 9. a 13. tygodniem powinnaś zrobić pierwsze badanie USG. Wraz z nim dowiesz się nie tylko, czy Twoje dziecko rozwija się prawidłowo, ale czy nie spodziewasz się więcej niż jednego potomka. Być może rozwija się u Ciebie ciąża mnoga.

Powoli powinny Ci już mijać niektóre dolegliwości, jak np. senność czy nudności. Najprawdopodobniej możesz już zauważyć, że Twoja waga wzrosła o około 1-2 kg. Nie powinnaś w tym czasie przytyć więcej. Pomimo tego, że możesz teraz miewać różne zachcianki, lepiej koncentruj się na odpowiednim odżywianiu i nie dopuszczaj do przejadania się.

Nie powinnaś jeść za dwoje, ale z myślą o dwojgu.

Staraj się, aby dieta była dobrze zbilansowana i bogata w składniki odżywcze. Pamiętaj o produktach bogatych w wapń. Jeżeli w Twoim organizmie nie będzie go zbyt wiele, dziecko zacznie pozyskiwać wapń od Ciebie, a to może wpłynąć na Twoje problemy z zębami i kośćmi. Mleko, jogurty i sery powinny zatem często gościć w Twojej kuchni. W przypadku nagłych napadów głodu, które mogą zdarzać się często, sięgaj po warzywa, owoce, jogurty.

Kalendarz ciąży - 12. tydzień

Pierwszy trymestr ciąży dobiega już końca. Pod koniec tego tygodnia minie 84 dni odkąd wystartował licznik Twojej ciąży. Twoje maleństwo zdąży urosnąć do tego czasu do wielkości kurzego jajka, będzie mieć 6-7 cm, a jego waga będzie wynosić tyle, co cukierek, tj. 10-13 g. Co jeszcze niesie ze sobą 12. tydzień ciąży?

Dziecko

Już niebawem Twoje maleństwo będzie miało włoski, bowiem właśnie na jego ciele pojawiły się zawiązki cebulek włosowych. Na końcach palców nadal kształtują się paznokcie. Twarz ma już wszystkie elementy na właściwym miejscu, nadal gubi się jedynie niewielkie czoło. Zrasta się podniebienie. Wciąż rosną powieki, które otworzą się wraz z końcem drugiego trymestru. Dzięki temu, że potrafi już ssać i połykać, dziecko może otwierać i zamykać buzię. Podczas tej czynności połyka płyn owodniowy, a już niebawem będzie mogło go trawić, ponieważ układ pokarmowy powoli zaczyna funkcjonować. Kubki smakowe są już ukształtowane, a to oznacza, że maluch potrafi rozróżniać już smaki.

Jelita, które na jakiś czas zostały wypchnięte do pępowiny, wracają już z powrotem do brzucha. Kurczą się, a przez ich ścianę wchłania się glukoza. W organizmie płodu jest już produkowany mocz, który wydala się do płynu owodniowego. Nerki spełniają już swoją funkcję. Wątroba zaczyna już wytwarzać żółć. W mózgu pomiędzy komórkami nerwowymi powstają połączenia – synapsy. Przysadka produkuje hormony. Serce dziecka bije z szybkością 160 uderzeń na minutę.

Twoje maleństwo nabywa teraz mnóstwo umiejętności.

Bardzo energicznie się rusza dzięki czemu trenuje mięśnie. Zwiększona ilość płynu owodniowego (jest go teraz około 10 ml) sprawia, że dziecko może… pływać. Potrafi już swobodnie ruszać wszystkimi kończynami, obracać się wokół własnej osi, poruszać głową do tyłu i do przodu, zginać palce, tworzyć pięść. W dwunastym tygodniu Twoje dziecko umie już marszczyć czoło, uśmiechać się, ssać kciuk.

Pod koniec pierwszego trymestru dziecko nabywa jeszcze jedną istotną umiejętność – wchodzi z Tobą w interakcje.

Maleństwo zaczyna reagować na bodźce, które pochodzą z zewnątrz.

Możesz mieć pewność, że gdy przykładasz dłoń do brzucha, Twoje maleństwo zbliża się do ścianki brzucha i odczuwa ciepło Twojej dłoni.

Bardzo intensywnie pracuje teraz łożysko. Codziennie produkuje 1,5 g białek. Samo łożysko waży już około 50 g.

W dwunastym tygodniu narządu płciowe dziecka są już w pełni rozwinięte. Niebawem dowiesz się, czy będziesz miała syna czy córkę.

Mama

Wraz z końcem pierwszego trymestru Twoje samopoczucie może ulec znacznej poprawie. Najprawdopodobniej mdłości już ustępują, masz też więcej energii. Wykorzystaj ją na czynności korzystne zarówno dla Ciebie, jak i dziecka – spaceruj, pływaj, wykonuj delikatne ćwiczenia.

Z dnia na dzień coraz bardziej nabierasz krągłości. W dwunastym tygodniu dno macicy wznosi się ponad kość łonową. Twoja uroda bardzo zyskuje dzięki hormonowi hCG – poprawia się stan Twojej skóry i włosów. Wzmożona aktywność tarczycy może spowodować, że Twoja szyja będzie nieco grubsza. W Twoim organizmie krąży teraz większa ilość krwi, dlatego Twoje serce może bić szybciej niż zazwyczaj, co jest zupełnie naturalne. Z powodu zmian ciśnienia krwi podczas gwałtownych ruchów mogą wystąpić u Ciebie zawroty głowy, albo omdlenia. Na piersiach mogą pojawić się małe grudki, tzw. gruczoły Montgomery’ego.

W dwunastym tygodniu możesz być też spokojniejsza – znacznie spadło już ryzyko poronienia.

Pora podjąć już decyzję o tym, aby powiadomić pracodawcę o swoim stanie. Przedstaw mu zaświadczenie, że jesteś w ciąży (otrzymasz je od lekarza lub położnej). Przygotuj się też na spotkanie z szefem, zdobądź informacje na temat swoich praw.

Pierwszy etap ciąży masz już za sobą! Sprawdź, co będzie się działo w drugim trymestrze!

Kalendarz ciąży - 13. tydzień

Właśnie rozpoczyna się drugi trymestr, który będzie trwał do końca 25. tygodnia ciąży. 13. tydzień ciąży – dziecko mierzy już 7-8 cm, a jego waga waha się w przedziale 13-20 g.

Dziecko

Twoje dziecko stroi miny – nadyma policzki, zwija wargi, marszczy czoło, ziewa. Dzięki temu ćwiczy mięśnie twarzy, która ma już charakterystyczny wygląd. Oczy i uszy zbliżają się już do właściwych miejsc. Tułów, który dotychczas był dużo mniejszy od głowy, zaczyna intensywnie rosnąć. Rozwijają się mięśnie karku, co sprawia, że głowa trzyma się coraz bardziej prosto. Skóra wciąż jest przezroczysta, co niebawem ulegnie zmianie. W tym tygodniu ukształtują się już żebra, pojawią się również zalążki zębów stałych.

Kości, stawy i mięśnie są już ukształtowane. Torebki stawowe wypełniają się mazią stawową. Dziecko teraz intensywnie się rusza. Maluch obraca się, macha nogami i rączkami, kręci głową (umocniły się już mięśnie szyi), potrafi się nawet podrapać. Bez ruchu wytrzymuje teraz co najwyżej kwadrans. Wszystkie jego ruchy są tłumione przez wody płodowe, dlatego jeszcze ich nie odczuwasz.

Ilość płynu owodniowego stale wzrasta. Dziecko, pijąc go, przygotowuje do działania układ trawienny, umożliwia też dojrzewanie śluzówki żołądka oraz jelit. Produkty przemiany materii przenikają przez łożysko do układu krążenia mamy, a następnie są filtrowane przez jej nerki.

Narządy wewnętrzne przejmują coraz więcej czynności. Serce codziennie przepompowuje około 30 litrów krwi, nerki pełnią już swoją funkcję (maluch opróżnia pęcherz), wątroba wydziela żółć, trzustka produkuje insulinę. Nadal rozwijają się narządy płciowe oraz płuca.

Mama

Drugi trymestr uchodzi za najprzyjemniejszy etap ciąży. Hormony nie działają już tak intensywnie, czujesz się i wyglądasz zdecydowanie lepiej. Twoja skóra promienieje, jest miękka i ma ładny koloryt. Bywa jednak, że na tym etapie ciąży u niektórych kobiet pojawia się tzw. ostuda, czyli plamy wokół ust, na policzkach i czole. Przebarwienia powinny zniknąć niedługo po porodzie.

Twoje ciało cały czas się zmienia, coraz bardziej nabierasz krągłości. Macica rozrasta się do wielkości małej piłki, dzięki czemu dziecko ma więcej miejsca. Możesz zauważyć, że z dnia na dzień trudniej dopiąć Ci spodnie, są ciasne i niewygodne. Każdego tygodnia powinno Ci przybyć około pół kilograma.

Na tym etapie ciąży możesz zauważyć znaczą poprawę libido, za co odpowiadają zmiany hormonalne.

Jeżeli ciąża przebiega prawidłowo, nie ma żadnych powodów, aby w tym czasie rezygnować z seksu. Intymne zbliżenia w żaden sposób nie zagrażają dziecku, które jest dobrze chronione przez mięśnie macicy, błony płodowe oraz płyn owodniowy.

Jeżeli masz dużą wadę wzroku, umów się na wizytę u okulisty. Lepiej skonsultować się z nim dwukrotnie – teraz oraz pod koniec ciąży, bowiem Twój aktualny stan oraz wysiłek związany z porodem może wpłynąć na pogłębienie wady.

Kalendarz ciąży - 14. tydzień

Jesteś właśnie w połowie czwartego miesiąca ciąży. Twoje dziecko osiągnęło już wielkość jabłka – mierzy około 9 cm, waży natomiast około 35 g.

Dziecko

Twarz Twojego maleństwa jest już ukształtowana, oczy i uszy są już w końcu na właściwym miejscu, pojawiają się rzęsy oraz brwi. Tułów rośnie w błyskawicznym tempie, przez co zmieniają się wszystkie proporcje. Głowa nie stanowi już połowy długości ciała, ale jego 1/3.

W tym miesiącu na całym ciele dziecka pojawia się tzw. lanugo, czyli meszek, delikatne włoski, które chronią jego skórę.

Zrasta się podniebienie, szkielet umacnia się.

Dziecko, połykając często dużą ilość wód płodowych, ćwiczy układ pokarmowy oraz wydalniczy. W ciągu tego tygodnia wykształci się otwór odbytowy. Intensywnie rozwijają się też narządy rozrodcze – u chłopców powstaje prostata, u dziewczynek jajniki przechodzą z brzucha do miednicy. Możliwe, że podczas następnego badania USG będzie już widoczna płeć dziecka.

Maluch, będąc cały czas w ruchu – garbiąc się, prostując, wymachując rękami i nogami – ćwiczy swój układ nerwowy i mięśniowy. Ma dużo miejsca na to, aby fikać koziołki. Czasami łapie też za pępowinę i się nią bawi. Dodatkowo udoskonala u siebie odruch ssania oraz zaczyna naukę oddychania.

14. tydzień ciąży to czas, kiedy tarczyca zaczyna wydzielać hormony, a całkowicie wykształcone łożysko pełni już wszystkie swoje funkcje (m.in. umożliwia wymianę gazową, przekazuje substancje odżywcze, wydala produkty przemiany materii, produkuje hormony, chroni płód przed mikroorganizmami, dostarcza płodowi tlen).

Cały czas rosną kolejne nerwy, a ciało dziecka staje się jeszcze bardziej wrażliwe na dotyk.

Mama

Możesz być już spokojna – na tym etapie ciąży ryzyko poronienia spada jeszcze bardziej i Twoje maleństwo jest już bezpieczniejsze. Możesz w pełni cieszyć się, że będziesz mamą oraz odbierać coraz więcej gratulacji – Twój brzuszek wyraźnie się zaokrągla (macica wzniosła się już na około 14 cm ponad kość łonową). Powiększająca się macica może coraz bardziej napierać na inne, sąsiadujące narządy (przede wszystkim na pęcherz, co łatwo odczujesz). Naciska też na przewód jelitowy przez co funkcjonuje on gorzej, w wyniku czego mogą pojawiać się zaparcia. Aby ich uniknąć, sięgaj często po produkty bogate w błonnik oraz pij dużo wody.

Na skutek zmian hormonalnych w nosie zaczyna pojawiać się więcej wydzieliny, a ponieważ naczynia krwionośne się rozszerzają – puchną błony śluzowe. Dodatkowo w śluzówce zwiększa się obieg krwi i możesz odczuwać tzw. katar ciążowy. Często może towarzyszyć Ci uczucie zatkanego nosa, przy czym może okazać się, że katar w ogóle się nie pojawia.

Na tym etapie ciąży możesz bardziej narzekać na obrzęki nóg oraz na powiększające się żyły – nie tylko na piersiach, ale również na nogach, albo brzuchu.

Możesz zauważyć, że od pępka do spojenia kości łonowej tworzy się ciemna linia – jest to tzw. linea negra.

Twoje piersi nadal są bardzo wrażliwe, a jedną ze zmian, która teraz się pojawia jest to, że ciemnieją brodawki. Możesz też zaobserwować zwiększone upławy. Jeśli mają dziwny kolor i/lub nieprzyjemny zapach oraz jeżeli dręczą Cię żylaki, albo hemoroidy – poinformuj o tym osobę prowadzącą ciążę.

Zmiany hormonalne mogą nieść też wiele bardzo pozytywnych zmian. Możliwe, że Twoje włosy bardziej się teraz błyszczą, lepiej układają, mają większą objętość.

Możliwe, że nadal odczuwasz huśtawki emocjonalne, ale na ogół wiele kobiet w II trymestrze ma lepsze samopoczucie i uznaje ten etap ciąży za najprzyjemniejszy.

Kalendarz ciąży - 15. tydzień

15. tydzień ciąży – Twoje dziecko mierzy już 10 cm, a jego waga to ok. 50 g.

Dziecko

Wciąż bardzo intensywnie rośnie tułów dziecka oraz jego kończyny, zwłaszcza nogi, które stają się dłuższe niż ramiona. Skóra dziecka nadal jest przeźroczysta i widać przez nią wszystkie naczynia krwionośne. Cały czas trwa proces pokrywania jego ciała delikatnymi włoskami (tzw. lanugo). Wyrosną one na całej powierzchni z wyjątkiem podeszwy stóp, dłoni, wewnętrznej strony palców, warg, narzędzi płciowych. Włoski tworzą na ciele coś w rodzaju wzorków przypominających odciski palców. W oczach całkowicie wykształci się w tym tygodniu rogówka, soczewka oraz tęczówka. Powieki wciąż są jednak zamknięte. Dziecko otworzy oczy około siódmego miesiąca ciąży.

W tym tygodniu rozwija się również zmysł słuchu. Małe kostki ucha środkowego, znajdujące się w aparacie słuchowym, zaczynają twardnieć. Za wcześnie jeszcze jednak na to, aby maluch odbierał dźwięki – nie ma jeszcze wykształconego w mózgu ośrodku słuchu. Fale dźwiękowe mogą natomiast przewodzić płyn owodniowy, dzięki czemu malec niedługo będzie słyszał głos mamy oraz bicie serca.

Dziecko cały czas trenuje różnorodne akrobacje, a od czasu do czasu prostuje kręgosłup, przygotowując się do odpowiedniej, wyprostowanej postawy. Często ćwiczy też ssanie kciuka, dzięki czemu będzie umiał po narodzinach ssać pierś. Czynność ta działa też na niego uspokajająco.

Jeżeli w Twoim organizmie rozwija się ciąża mnoga, możesz mieć pewność, że Twoje dzieci rywalizują o przestrzeń.

Wykonując intensywne ruchy kopią się, popychają i zaczepiają, a każdy ruch jednego dziecka spotyka się z automatyczną reakcją drugiego. Te wspólne zabawy niosą dla nich wiele korzyści i mają pozytywny wpływ na rozwój wieloraczków.

Na tym etapie ciąży dziecko szybko rośnie, ale przyrost jego wagi jest nieznaczny. Przyczyną tego jest fakt, że nie zaczęło jeszcze gromadzić zwykłej (tzw. białej) tkanki tłuszczowej. Teraz gromadzi brunatną tkankę tłuszczową, której tłuszcz bezpośrednio przemienia się w energię.

Wewnątrz organizmu Twojego dziecka trwa rozwój kości, szpiku oraz mięśni. Wątroba na razie skupia się przede wszystkim na produkcji żółci. Żółć wędruje do jelit i zabarwia ich zawartość. To tłumaczy, dlaczego pierwsza kupka po narodzinach (tzw. smółka) jest barwy ciemnozielonej.

Trwa dynamiczny rozwój mózgu – jego powierzchnia pokrywa się zwojami i bruzdami, wciąż powstają nowe połączenia nerwowe.

Jeżeli spodziewasz się chłopca, to jego jądra właśnie rozpoczęły wędrówkę do moszny, gdzie dotrą pod koniec ciąży.

Mama

Macica, która wciąż się powiększa, jest teraz na wysokości połowy odległości między pępkiem a spojeniem łonowym. Uniosła się już na tyle, że nie uciska pęcherza. Podczas wizyty u osoby prowadzącej ciążę zostanie zmierzone położenie macicy, dzięki czemu będzie można określić, czy ciąża rozwija się prawidłowo.

Na tym etapie ciąży możesz już zacząć odczuwać tzw. skurcze Braxtona Hicksa – niebolesne, krótkie skurcze macicy, które przygotowują Twoje ciało do porodu.

Jeżeli jednak uznasz, że skurcze pojawiają się zbyt często (więcej niż 5 razy w ciągu godziny) i odczuwasz przy tym ból – koniecznie poinformuj o tym swojego lekarza.

W Twoim organizmie krąży teraz więcej krwi, co jest niezbędne, by można było zaspokoić potrzeby kobiety i jej rozwijającego się płodu. Twoje serce jest nieco większe i bije szybciej niż dotychczas. Mocniej ukrwiona, a także bardziej nawilżona, jest pochwa, co sprzyja różnym infekcjom – stąd ważna jest szczególna dbałość o higienę intymną.

Staraj się często spacerować, pływać oraz odpoczywać z nogami uniesionymi do góry – to pomoże Ci złagodzić dolegliwości związane z obrzękami.

Od tego tygodnia możesz wykonać kolejne badanie prenatalne – test potrójny. Jest to badanie krwi, które pozwoli zdiagnozować m.in. zespół Downa, Edwardsa. Istotne jest, aby wykonać je zanim skończy się piąty miesiąc ciąży, wówczas wyniki są najbardziej dokładne.

Pamiętaj, aby rozmawiać ze swoim dzieckiem. Cały czas trwa przecież rozwój jego słuchu, a dzięki docierającym do niego drganiom może już rozróżniać dźwięki.

Kalendarz ciąży - 16. tydzień

16. tydzień ciąży – w tym tygodniu minie czwarty miesiąc ciąży. Do tego czasu Twoje dziecko osiągnie już wystarczającą wielkość, aby zmieściło się w dłoni – ma około 10-12 cm. Jego waga mieści się w przedziale 80-100 g. Przygotuj się na jeden z najbardziej wzruszających momentów ciąży. Już niebawem poczujesz ruchy swojego dziecka!

Dziecko

Wiek Twojego dziecka jest zawsze krótszy o dwa tygodnie, aniżeli dany tydzień ciąży. Oznacza to, że dla maleństwa mija teraz 14 tydzień od zapłodnienia. Oczywiście nadal dynamicznie się rozwija i energicznie rusza, a jego ciało i twarz są wzbogacane o nowe szczegóły. Nos dziecka staje się trochę płaski oraz zadarty – dzięki temu mi.in. po narodzinach łatwiej będzie mu oddychać podczas przystawiania do piersi. Paznokcie są już wykształcone i stale rosną, po porodzie można zauważyć, że u niektórych dzieci są wyjątkowo długie. Na cienkiej i przezroczystej skórze pojawiają się gruczoły potowe. Drobny meszek, który pokrywa ciało malca, u pozostałych ssaków przemienia się po narodzinach w sierść. U ludzi, w późniejszym etapie ciąży, zanika, pozostaje jedynie na głowie i brwiach. Nadal rozwija się szkielet, kości ulegają zwapnieniu.

Dziecko wykonuje już pierwsze ruchy oczami, chociaż cały czas ma je jeszcze zamknięte.

Jego uszy nie są jeszcze w pełni ukształtowane, ale są już na właściwym miejscu i malec zaczyna już słyszeć co się dzieje wokół niego.

Aktywność dziecka stale wzrasta. Jego układ nerwowy już funkcjonuje, a mięśnie reagują na sygnały, które płyną z mózgu. Jego silne ruchy są amortyzowane przez płyn owodniowy, ale już niebawem będziesz mogła je poczuć. Kobiety, które mają już dzieci, na tym etapie ciąży mogą poczuć kopnięcie. U mam, które będą rodzić po raz pierwszy, odruchy malca będą wyczuwalne około 20. tygodnia. W tym tygodniu brak odczuwania ruchów dziecka nie powinien być powodem do niepokoju.

Wciąż rozwijają się narządy płciowe. U chłopców nadal trwa wędrówka jąder do moszny. U dziewczynek w tym tygodniu w jajnikach zaczynają powstawać jajeczka. Podczas kolejnego badania USG lekarz może już określić płeć dziecka, ale dokładniejsze wyniki uzyskasz po 20. tygodniu ciąży.

Mama

Skoro wiesz już, że Twoje dziecko potrafi słyszeć co dzieje się wokół niego, zadbaj o to, by otaczać się przyjemnymi dźwiękami. Relaksuj się przy muzyce, mów do dziecka, głaszcz brzuch – maleństwo reaguje już na wiele bodźców. Gwałtowne ruchy oraz głośny ton, mogą wzbudzać u niego niepokój.

Dbaj o swoje samopoczucie i staraj się radzić sobie z nerwowymi sytuacjami. Silny, długotrwały stres może wpłynąć na pojawienie się skurczy macicy i doprowadzić do przedwczesnego porodu. Dziecko denerwującej się mamy może być też bardziej płaczliwe po porodzie.

Po 16. tygodniu ryzyko poronienia już się nie zdarza, możesz być zatem spokojniejsza i w pełni cieszyć się z obecnego stanu. Aby zdobyć istotne, wiarygodne informacje o porodzie, zapisz się do szkoły rodzenia, albo sięgnij po dobrą lekturę.

Warto również złożyć deklarację wyboru położnej– od 21. tygodnia ciąży będziesz mogła braćudział w bezpłatnych spotkaniach edukacyjnych z wybraną przez siebie położną.

W wyniku zmian w układzie krążenia możesz odczuwać teraz częste uczucie gorąca oraz możliwe, że bardziej się pocisz. Pamiętaj o tym, aby stale dbać o poziom nawilżenia skóry oraz stosować kosmetyki na rozstępy – szybko powiększający się brzuch przyczynia się do ich powstania.

W tym tygodniu najprawdopodobniej będziesz miała umówioną wizytę u osoby prowadzącej ciążę. Już niebawem dowiesz się, czy będziesz miała syna czy córkę. Jeżeli lekarz/położna uzna, że ciąża rozwija się prawidłowo oraz nie będzie miał/-a żadnych przeciwwskazań – pomyśl o tym, aby wyjechać gdzieś na wakacje. Drugi trymestr najbardziej sprzyja podróżom samolotem (w pierwszym ryzyko poronienia jest największe, a w trzecim istnieje ryzyko przedwczesnego porodu, stąd drugi okres ciąży jest najbezpieczniejszy zarówno dla mamy, jak i dla dziecka).

Kalendarz ciąży - 17. tydzień

Rozpoczyna się piąty miesiąc ciąży. Płód mierzy teraz 11-13 cm, a waży około 100-120 g.

Dziecko

Gdy śpiewasz, mówisz, spacerujesz ulicą, słuchasz muzyki – Twoje dziecko reaguje na wszystkie odgłosy. Ucho zewnętrzne dziecka jest już wykształcone, a kosteczki słuchowe są uwapnione, stąd malec odbiera dźwięki z zewnątrz oraz potrafi je rozróżniać. Zaczyna rozwijać się u niego także zmysł dotyku, uczy się chwytać, a do ćwiczenia tego ruchu najczęściej służy mu pępowina, którą lubi się bawić. Dziecko umie już zaciskać pięść wraz z kciukiem. Nowy zmysł trenuje także klaszcząc oraz gładząc się po twarzy.

Wciąż rozwijają się płuca, z których wypychany jest teraz płyn owodniowy. Dzięki poruszaniu klatką piersiową dziecko ćwiczy swoje ruchy oddechowe. Nadal pobiera tlen od matki poprzez łożysko oraz pępowinę. Jego małe serduszko bardzo intensywnie pracuje, właściwie dwa razy szybciej niż serce matki. Bije z szybkością 110-160 uderzeń na minutę i przepompowuje dziennie 30 litrów krwi. Podczas wizyty u lekarza usłyszysz jak to małe serduszko pracuje. Krwinki są już produkowane przez szpik kostny. W ciągu najbliższych dni na wewnętrznej stronie dłoni wykształci się linia serca, życia i głowy.

Jedną z istotnych zmian w tym tygodniu jest to, że pod skórą dziecka zaczyna gromadzić się brązowy tłuszcz, który po narodzinach będzie odpowiadał za utrzymanie ciepła organizmu (aż do tej pory organizm Twojego maleństwa składał się głównie z wody). Do końca ciąży tłuszcz ten będzie stanowił 2-6% całej wagi dziecka.

17. tydzień ciąży to czas, kiedy ostatecznie wykształcą się już narządu rozrodcze.

U dziewczynek powstają jajowody, pochwa, macica oraz wargi sromowe. Jądra kontynuują swoją wędrówkę w kierunku worka mosznowego.

Wraz z rosnącym dzieckiem, rozwija się również łożysko, które dostarcza związki odżywcze i usuwa szkodliwe substancje.

Mama

W Twoim organizmie krew krąży niejako podwójnie, w każdym razie praca układu krwionośnego jest teraz bardzo intensywna. Z powodu zmian hormonalnych Twoje naczynia krwionośne mogą być trochę osłabione, stąd na skórze możesz zaobserwować pajączki i poszerzone naczynka. Aby wzmocnić swoje żyły warto wprowadzić do diety takie produkty, jak: papryka, por, szczypiorek, kaszę gryczaną, pietruszkę, czarną porzeczkę, orzechy laskowe, kiwi, błonnik, pełnoziarniste pieczywo. Lepiej też nie doprowadzać do nadmiernego przyrostu masy ciała, bo to może być przyczyną żylaków. Funkcjonowanie układu krążenia polepszą spacery, ćwiczenia, odpoczywanie z nogami uniesionymi do góry, prysznice z naprzemiennie puszczaną zimną oraz ciepłą wodą. Łatwiejszy przepływ krwi zapewni też spanie na lewym boku. Podczas każdego badania kontrolnego lekarz powinien mierzyć Twoje ciśnienie. Niskie ciśnienie może być przyczyną Twojej senności i znużenia, jednak w przeciwieństwie do wysokiego, nie jest ono aż tak niebezpieczne dla dziecka.

Na skutek osłabionych naczyń krwionośnych i dużej ilości krwi, która przez nie przepływa, rozpulchnione dziąsła mogą zacząć krwawić. Od czasu do czasu możesz też krwawić z nosa, co jest zupełnie naturalne w tym okresie.

Z pewnością możesz już zauważyć, że Twoje piersi powiększyły się o 1-2 rozmiary, waga natomiast wskazuje około 3-4 kg więcej. Pamiętaj, aby się nie przejadać (dzięki temu zgaga albo żylaki będą mniej dokuczliwe).

Macica kształtem przypomina jajko, niebawem wypełni brzuch i miednice przez co narządy wewnętrzne zostaną zepchnięte ku górze (np. jelita). Może się to przyczynić do problemów żołądkowo-jelitowych.

Skoro u Twojego dziecka rozwija się w tym tygodniu zmysł dotyku, delikatnie głaszcz swój brzuszek, aby nawiązać z nim kontakt. Możliwe, że w odpowiedzi poczujesz już jego ruchy.

Kalendarz ciąży - 18. tydzień

18. tydzień ciąży- dziecko ma już 12-14 cm i waży około 150 g.

Dziecko

W 16. tygodniu po zapłodnieniu ciało dziecka jest już praktycznie rozwinięte. Jest teraz dwa razy dłuższe i czterokrotnie cięższe niż pod koniec trzeciego miesiąca (licząc według rozwoju prenatalnego). To najintensywniejszy okres jego wzrostu. W tym tygodniu dziecko przerośnie nawet łożysko, które dotychczas było większe od jego ciała.

Twoje maleństwo ma już cechy indywidualne – tworzą się niepowtarzalne linie papilarne.

Uszy w tym tygodniu bardzo odstają, ale to niebawem się zmieni, ponieważ ich rozwój jeszcze się nie zakończył.

Trwa bardzo dynamiczny rozwój mózgu. Tworzy się w nim coraz więcej połączeń nerwowych oraz rozwija się mapa czuciowa i ruchowa. Za przebieg połączeń nerwowych odpowiadają geny oraz hormony i emocje przyszłej mamy. Narządy wewnętrzne zaczynają specjalizować się w wytwarzaniu swoich funkcji. Powstaje wiele gruczołów trawiennych, cały czas rozwija się układ pokarmowy. Wątroba wydziela sok żółciowy. W szybko powiększających się płucach powstają pęcherzyki powietrza. W jelitach gromadzi się tzw. smółka – pierwsze odchody. Wzdłuż nerwów tworzy się powłoka ochronna – dziecko produkuje tzw. mielinę.

Aktywność dziecka nabiera coraz większego tempa. Maluch cały czas kopie, wierci się, rusza nóżkami i rączkami, bawi się pępowiną. Dzięki swoim akrobacjom, ćwiczy reakcje odruchowe. Odbiera też coraz więcej bodźców z zewnątrz – jego zmysły się wyostrzają. Nabiera też innych, zupełnie nowych zdolności. Dziecko od dawna ma już wykształcone struny głosowe, ale właśnie dopiero teraz zaczyna wydawać pierwsze dźwięki.

Najbliższe badanie USG pozwoli stwierdzić, czy spodziewasz się córki czy syna.

U chłopców rozwija się prostata, a dziewczynki mają już 6 milionów komórek jajowych (po narodzinach liczba ta zmaleje do 1 miliona).

W 18. tygodniu serce dziecka jest już na tyle dojrzałe, że podczas badań można wykryć na nim oznaki ewentualnych uszkodzeń (jeśli w rodzinie występują przypadki wad serca, dobrze już teraz sprawdzić, czy dotyczy to również Twojego maleństwa). Jeżeli wcześniej stwierdzono już jakieś nieprawidłowości, między 18. a 22. tygodniem warto zrobić badanie na echo serca płodu.

Mama

W 18. tygodniu możesz bardziej odczuwać bóle pleców. Powodem tej dolegliwości jest to, że kręgosłup przegina się w taki sposób, aby zrównoważyć ciężar rosnącego brzucha (rosnąca macica przesuwa swój środek ciężkości, brzuch już wystaje, a dolny odcinek kręgosłupa jest wypychany ku przodowi). Odpowiednie ćwiczenia, joga, albo pływanie pomogą Ci złagodzić ten ból, a przy okazji przygotują Twój organizm na wysiłek związany z porodem.

Pracując, siedząc przed komputerem, oglądając film, staraj się zmieniać swoją pozycję. Unikaj zbyt długiego stania albo siedzenia. Dzięki temu wprawisz swoją krew w ruch i unikniesz jej zastojów, zapobiegniesz obrzękom. Podczas zmieniania pozycji nie wykonuj zbyt gwałtownych ruchów. Efektem tego może być nagła zmiana ciśnienia, zawroty głowy, mroczki przed oczami, czy nawet omdlenia.

Z dolegliwości, które pojawiają się w czasie ciąży, szczególnie dokuczliwe mogą być teraz zaparcia. Na skutek wysokiego poziomu progesteronu w organizmie, działanie mięśni jelit jest osłabione. Picie dużej ilości wody, regularne posiłki i produkty bogate w błonnik (maliny, porzeczki, jabłka, suszone śliwki, morele, banany, orzechy, otręby, rośliny strączkowe) pomogą uregulować funkcjonowanie układu pokarmowego.

Na tym etapie ciąży często możesz miewać różne zachcianki. Pozwalaj sobie na nie, ale w granicach rozsądku. Jeżeli masz ochotę na coś słodkiego, sięgaj po czekoladę. Według helsińskich naukowców, dzieci matek, które w czasie ciąży jadły czekoladę, są weselsze, bardziej aktywne i częściej się śmieją. Będąc jeszcze w brzuchu mamy są też mniej narażone na skutki stresu, bo jej spożywanie poprawia samopoczucie i wpływa na większe wydzielanie hormonu szczęścia. Dodatkowo czekolada może mieć też wpływ na zdrowy rozwój płodu, bo zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego i nadciśnienia ciążowego. Ponadto jest źródłem magnezu, żelaza, wapnia i witaminy B3. Zawiera także kofeinę, dlatego należy jeść ją z umiarem (pamiętaj, że jedzenie więcej niż 200 g czekolady dziennie może być niebezpieczne). Najlepiej sięgać po gorzką czekoladę, ponieważ ma najlepsze właściwości zdrowotne.

W tym tygodniu możesz już odczuwać delikatne łaskotanie w brzuchu.

Kobiety, dla których nie jest to pierwsza ciąża, zwykle na tym etapie czują już ruchy dziecka.

Nie zwlekaj z zapisaniem się do szkoły rodzenia. Miejsca często rezerwowane są z dużym wyprzedzeniem. Zapytaj znajome, położną lub lekarza, którą ze szkół najlepiej wybrać.

Pamiętaj o ćwiczeniu mięśni Kegla.

Kalendarz ciąży - 19. tydzień

19. tydzień ciąży – dziecko mierzy około 15 cm i waży około 200-240 g. Od tego momentu będzie znacznie przybierało na wadze.

Dziecko

Mija 17. tydzień od zapłodnienia.

Ciało dziecko jest teraz pokryte nie tylko delikatnym meszkiem (lanugo), ale również mazią płodową (tzw. vernix).

Maź płodowa ma postać gęstej, biało-żółtej substancji, która składa się ze złuszczonych komórek nabłonka, włosków meszku płodowego, komórek owodni i wydzieliny gruczołów łojowych płodu. Uchodzi za najlepszy, naturalny kosmetyk, chroniący skórę dziecka. Maź zapobiega wysuszaniu skóry, uniemożliwia rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych, chroni przed działaniem płynu owodniowego. W czasie porodu ułatwia też przedostanie się przez kanał rodny.

Jedną ze znaczących zmian w wyglądzie dziecka jest to, że pod koniec tego tygodnia, rączki i nóżki będą już proporcjonalne.

Układ nerwowy rozwija się coraz bardziej, a w ośrodkowym układzie nerwowym powstają miliony połączeń nerwowych. Dziecko świadomie ćwiczy swoje ruchy – kopanie, obracanie, ssanie kciuka. Trenuje również oddychanie, na razie jedynie poprzez połykanie wód płodowych. Płuca są już właściwie wykształcone, ale jeszcze nie funkcjonują tak, jak powinny. Nabierając i wypierając wody płodowe, malec wzmacnia też mięśnie klatki piersiowej. Skutecznym ćwiczeniem dla przepony jest z kolei czkawka, która może pojawiać się teraz dosyć często (będziesz ją wyczuwać jako rytmiczne, trwające kilka minut, drgania). Czkawka występuje wtedy, gdy dziecko zbyt łapczywe połyka płyn owodniowy.

W tym tygodniu są już produkowane soki trawienne. Układ rozrodczy dziewczynek jest już w pełni ukształtowany, u chłopców wciąż rośnie moszna.

Dziecko coraz lepiej poznaje otoczenie, jest bardziej świadome bodźców z zewnątrz. Malec szybko reaguje na dźwięki oraz dotyk.

Mama

Jedną z typowych dolegliwości na tym etapie ciąży jest swędzenie skóry. Stale napinana i rozciągana skóra na brzuchu i piersiach może powodować uczucie swędzenia. Pamiętaj, aby często nawilżać te miejsca, stosuj sprawdzone oliwki oraz balsamy. Skórę wysuszają też długie kąpiele w ciepłej wodzie, więc lepiej ich unikać.

Zmiany hormonalne, które cały czas zachodzą w Twoim organizmie, mogą wpłynąć na pogorszenie się wzroku. Jeżeli tylko zauważysz, że widzisz mniej wyraźnie, zgłoś się do lekarza. Jeśli masz wadę wzroku, konsultacja lekarska będzie konieczna. Przy bardzo dużej krótkowzroczności oraz złym stanie dna oka, specjalista może zalecić poród przez cesarskie cięcie. Nie oznacza to jednak, że jest to powszechne w tym przypadku. Bywa, że mając nawet -6 dioptrii i zdrowe dno oka, można urodzić naturalnie.

Możesz mieć dziwne wrażenie, że będąc w ciąży urosły Ci stopy.

Jest to spowodowane rozluźnieniem wiązadeł oraz dużą ilością wody w organizmie. Dodatkowe kilogramy oraz problemy z krążeniem powodują też, że stopy puchną.

Pamiętaj, że noszenie wysokich obcasów sprzyja dodatkowemu obciążeniu kręgosłupa oraz pojawianiu się żylaków. Dobrym rozwiązaniem są szerokie, stabilne obcasy, mierzące do ok. 5 cm.

W 19. tygodniu mogą Cię też męczyć skurcze łydek i częste bóle pleców. Nieprzyjemną dolegliwością może być ból wiązadła obłego, występujący w dole brzucha lub w okolicach pachwin. Ból może być ostry, przeszywający, jednak na tym etapie ciąży jest czymś zupełnie naturalnym. Wiązadła rozciągają się, aby wraz z powiększającą się macicą (która teraz powinna być poniżej pępka), stworzyć dziecku jak najwięcej miejsca. Jeżeli jednak ból trwa zbyt długo, jest uciążliwy i dosyć silny, skonsultuj się z osobą prowadzącą ciążę. Skontaktuj się z nią również w przypadku, gdy pojawi się u Ciebie jakakolwiek infekcja, chociażby zwykłe przeziębienie.

W II trymestrze na Twojej skórze mogą wystąpić przebarwienia, a na brzuchu ciemna linia biegnąca od pępka do wzgórza łonowego, tzw. linea nigra (jeżeli już wcześniej ją zauważyłaś, to teraz może jeszcze bardziej pociemnieć). Możesz dostrzec też ciemne plamki na czole, policzkach, nosie. Zmiany skórne najczęściej dotykają brunetki i kobiety o ciemnej karnacji. Nie martw się nimi, powinny zniknąć tuż po porodzie.

W 19. tygodniu wiele przyszłych matek czuje już ruchy swojego dziecka. Na początku spodziewaj się delikatnych oznak, łaskotania, burczenia, lekkich szarpnięć. Aktywność dziecka najczęściej pojawia się wtedy, gdy mama odpoczywa, zwłaszcza po posiłku, kiedy maluch otrzymał nową dawkę energii.

Pamiętaj, aby umówić się na drugie badanie USG.

Kalendarz ciąży - 20. tydzień

W tym tygodniu masz szczególną okazję do świętowania – właśnie mija połowa ciąży. Od 20 tygodni nosisz w sobie dziecko, które mierzy teraz ok. 15-17 cm (tj. ok. 23, gdy jest wyprostowane) i waży ok. 260 g.

Dziecko

Na tym etapie ciąży poszczególne elementy twarzy Twojego dziecka mają już wyraźny kształt. Na zdjęciu można dostrzec maleńki nosek, zamknięte oczy, usta, język, uszy.

Od tego tygodnia zaczynają rosną mu już prawdziwe włosy.

Pojawiają się również rzęsy, a brwi mocniej zarysowują swój kształt. Ciało nadal jest pokryte delikatnym meszkiem (lanugo) oraz mazią płodową. Skóra wciąż jest przeźroczysta, ale zaczyna „wzbogacać się” o kolejne warstwy (skóra, naskórek, tkanka podskórna).

Pod koniec piątego tygodnia głównie rozwijają się płuca, układ immunologiczny oraz pokarmowy. Intensywnie pracują nerki (dziennie wydalają około 10-15 ml moczu). Nadal trwa dynamiczny rozwój układu nerwowego – w ciągu jednej minuty powstaje 2,5 mln neuronów. W mózgu rozwijają się obszary odpowiedzialne za zmysły. Dojrzewający układ nerwowy oraz mięśniowy pozwalają dziecku na kontrolowanie swoich ruchów. Maluch reaguje na temperaturę (np. zbyt ciepły lub zimny prysznic), światło (odróżnia ciemność od światła), dźwięki (niektóre go uspokajają, inne wprawiają w niepokój) i smaki (zna smak wód płodowych, np. gdy są słodkie, połyka je wolniej).

Dziecko często zmienia pozycje, ma teraz dużo miejsca i może swobodnie pływać (objętość płynu owodniowego wynosi teraz około 250 ml).

W tym tygodniu zachodzą ważne zmiany w narządach płciowych, zwłaszcza u dziewczynek. Jeśli spodziewasz się córki, to właśnie wykształcają się u niej macica, pochwa, brodawki sutkowe oraz gruczoły mleczne.

Mama

Macica jest już powyżej wysokości pępka, co można łatwo zauważyć – pępek został wypchnięty na zewnątrz (po ciąży wróci do dawnego stanu). Wraz z każdym tygodniem dno macicy będzie się unosiło o 1 cm. Możesz mieć teraz problemy z oddychaniem, bo płuca są trochę ściśnięte.

Możliwe, że szybko się teraz męczysz albo ciężko Ci złapać oddech podczas zupełnie zwyczajnych czynności (np. wtedy, gdy sprzątasz). Jest to spowodowane wzrostem objętości krążącej krwi. W tym tygodniu wzrasta też ilość czerwonych krwinek. Mimo to, na tym etapie ciąży istnieje duże ryzyko anemii. Najczęściej przyczyną niedokrwistości jest brak wystarczającej ilości żelaza w organizmie. Ten bardzo ważny składnik hemoglobiny znajdziesz w takich produktach, jak: chude mięso czerwone (cielęcina, wołowina, drób), jaja, mleko, sery, rodzynki, jabłka, suszone morele, orzechy, kapusta, fasola, warzywa ciemnozielone i ciemnoczerwone. Do właściwego wchłaniania żelaza niezbędna jest też witamina C zawarta w owocach cytrusowych, truskawkach, malinach. Jeśli osoba prowadząca ciążę stwierdzi u Ciebie anemię, najprawdopodobniej zaleci przyjmowanie odpowiednich suplementów (przyjmowana dawka żelaza wynosi wtedy około 60-80 mg na dobę).

Istotne jest również częste kontrolowanie ciśnienia krwi. U wielu kobiet często występuje w ciąży nadciśnienie (ciśnienie tętnicze wynosi wówczas więcej niż 140/90 mmHg). Skutki nadciśnienia mogą być bardzo niebezpieczne dla dziecka i matki (zatrucie ciążowe, zaburzenia krzepnięcia krwi, przedwczesny poród, niedotlenienie dziecka oraz zaburzenie jego rozwoju, przedwczesne oddzielenie się łożyska). Poważnym powikłaniem jest rzucawka, czyli napad drgawek przypominający atak padaczki i zwiększający śmiertelność matki i płodu o ponad 50%. Zdiagnozowanie nadciśnienia w ciąży wymaga koniecznej stałej konsultacji lekarskiej.

Możliwe, że jesteś już po kolejnym badaniu ultrasonograficznym. Jeśli nie – najwyższy czas je wykonać. Podczas badania USG lekarz sprawdzi, czy dziecko rozwija się prawidłowo, oceni też stan pępowiny, łożyska i wód płodowych.

Będąc w 20. tygodniu ciąży pewnie odczuwasz już ruchy dziecka. Zdarza się jednak, że czasami trzeba na ten ważny moment poczekać nieco dłużej. Jest to kwestią indywidualną i zależy od różnych czynników. Kobiety szczupłe oraz te, które mają już dzieci, odczuwają je na ogół szybciej, aniżeli panie tęższe lub pierworódki.

Pamiętaj, że od 21. tygodnia przysługują Ci bezpłatne, indywidualne spotkania edukacyjne z położną refundowane przez NFZ.

W trakcie tych spotkań opracujesz plan porodu oraz plan opieki okołoporodowej. Warto mieć jużwybraną swoją położną, do której będziesz mogła zwrócić się z każdym pytaniem. Dowiedz się więcej na ten temat na stronie www.poprostupolozna.pl.

20. tydzień ciąży to dobra okazja, aby wspólnie z partnerem świętować półmetek ciąży. Pomyśl, w jaki sposób moglibyście go uczcić. Jeszcze tylko 20 tygodni i będzie mogli przytulić swoje maleństwo.

Kalendarz ciąży - 21. tydzień

Na tym etapie ciąży dziecko znacznie szybciej przybiera na wadze aniżeli rośnie. W 21. tygodniu maluch mierzy około 18 cm i waży ok. 300-350 g.

Dziecko

21. tydzień to czas na doskonalenie narządów wewnętrznych. Wszystkie organy są już przecież wykształcone, ale każdy z nich czeka na moment, w którym będzie funkcjonować zgodnie ze swoją rolą. W ciągu tego tygodnia jelita dojrzeją już do tego, aby radzić sobie z połykaniem i wydalaniem płynu owodniowego.

Dziecko potrafi teraz połykać nawet pół litra płynu dziennie i lubi to robić, ponieważ staje się on coraz smaczniejszy.

Nadmiar wód płodowych jest wydalany przez nerki, zatem układ pokarmowy i wydalniczy cały czas doskonalą swoje działanie.

Polepszyło się funkcjonowanie systemu odpornościowego. Właśnie powstają białe ciałka krwi, które będą walczyć z wszelkimi infekcjami. Szpik kostny jest już na tyle rozwinięty, że od tego tygodnia może produkować komórki krwi razem z wątrobą. Wątroba odpowiada także za pojawianie się krwinek.

Mięśnie karku są już na tyle wzmocnione że dziecko może już starać się utrzymywać wyprostowaną głowę. Energiczne, częste ruchy dziecka dodatkowo pomagają usprawnić wszystkie mięśnie. Między mięśniami a mózgiem tworzą się połączenia nerwowe, dziecko jest świadome tego, co robi. Do porodu ma jeszcze dużo czasu, ale powoli zaczyna już przyjmować odpowiednią pozycję, tj. główką w dół.

Pora dnia nie jest postrzegana przez dziecko tak samo, jak przez Ciebie. Maluch najbardziej aktywny może być w nocy, wtedy, gdy odpoczywasz, natomiast najlepiej zasypia mu się w dzień, gdy wykonujesz regularne, kołyszące ruchy (np. maszerujesz).

Maluch zaczyna bardziej przybierać na wadze, gromadzi coraz więcej tkanki tłuszczowej. Jego ręce i nogi są już proporcjonalnej długości, a na twarzy widać wszystkie detale.

Dziecko cały czas rozwija swoje zmysły. Dzięki tworzeniu się włókiem nerwowych uczy się poprzez dotyk, odczuwa kiedy przykładasz ręce do brzucha, ale też samo często gładzi się np. po twarzy.

Wyraźnie słyszy już i reaguje na dźwięki z zewnątrz.

Możesz zaobserwować np. podczas których melodii się uspokaja – po porodzie wiedza ta może być bardzo przydatna.

U dziewczynek jest już wykształcona macica i jajowody, nadal tworzy się pochwa i wargi sromowe. Chłopcy mają już rozwinięte narządy, ale w mosznie nie ma jeszcze jąder.

Mama

Twoje ciało zmienia się coraz bardziej, a brzuszek jest już wyraźnie widoczny. Masz teraz delikatne, wiotkie stawy za co odpowiada relaksyna, hormon wytwarzany w czasie ciąży przez ciałko żółte w macicy oraz łożysku. Relaksyna działa rozluźniająco na spojenie łonowe i podczas porodu ułatwia wydostanie się maleństwu z kanału rodnego. Dodatkowo Twoja macica wciąż musi przystosowywać się do rosnącej zawartości. Skutkiem tego jest jej uelastycznienie i rozluźnienie, co może wpływać na zwiększenie obwodu bioder.

Możliwe, że często dokuczają Ci bóle krzyża, co jest zupełnie naturalne na tym etapie ciąży. Luźne stawy, zmiana punktu ciężkości ciała, większe wygięcie kręgosłupa do przodu może przejawiać się dosyć boleśnie. Dlatego też lepiej często zmieniać pozycje, nie stać i nie siedzieć zbyt długo, unikać wysokich obcasów. Podczas siedzenia wygodniej będzie Ci podpierając plecy małą poduszką.

Skoro Twoje dziecko tak dobrze reaguje już na otoczenie, staraj się często nawiązywać z nim kontakt. Mów do niego, głaszcz brzuch, kieruj na niego światło (np. latarkę) – maluch uaktywni się, odwróci głowę w kierunku światła.

Jedną z dolegliwości, która może się teraz nasilać, jest zgaga. Za ból w mostku, pieczenie w przełyku, cofanie treści pokarmowej odpowiadają przemiany hormonalne. Zwiększona ilość progesteronu i estrogenu w Twoim organizmie prowadzi do rozluźnienia mięśni gładkich budujących przewód pokarmowy. Następstwem tego jest wolniejsze przesuwanie się jedzenia w przewodzie pokarmowym. Pokarm zaczyna zalegać i wywoływać niestrawność. Ta sytuacja jest korzystna dla dziecka, ponieważ pozwala na lepsze wchłanianie się substancji odżywczych oraz przeniknięcie ich do krwi, co następnie trafia poprzez łożysko do płodu. Aby uniknąć jednak problemów ze zgagą lepiej zrezygnować z tłustych posiłków, słodyczy, cebuli, kwaśnych owoców i warzyw, napojów gazowanych oraz mięty.

Pamiętaj, że od 21. tygodnia przysługują Ci bezpłatne, indywidualne spotkania edukacyjne z położną refundowane przez NFZ. W trakcie tych spotkań opracujesz plan porodu oraz plan opieki okołoporodowej.

Warto mieć wybraną swoją położną, do której będziesz mogła zwrócić się z każdym pytaniem.

Kalendarz ciąży - 22. tydzień

Dwa tygodnie temu Ty świętowałaś półmetek ciąży, teraz może to robić Twoje dziecko. Właśnie mija 20. tydzień od zapłodnienia. Maluch aktualnie mierzy ok. 19 cm oraz waży ok. 460 g.

Dziecko

22. tydzień ciąży – na tym etapie ciąży dziecko ma już rzęsy i brwi, a na jego głowie pojawiają się pierwsze włosy. Paznokcie są już w pełni wykształcone, a swoją długością sięgają już do końca palców. Małżowiny uszne mają już ostateczny kształt. Skóra jest coraz mniej przezroczysta, ale nadal bardzo łatwo dostrzec przez nią naczynia krwionośne. Rozwijają się na niej gruczoły potowe, natomiast pod skórą gromadzi się tłuszcz, który odgrywa istotną rolę przy rozwoju nerwów i mózgu. Pod dziąsłami tworzą się już pierwsze zawiązki zębów.

Nadal zachodzą intensywne zmiany wewnątrz organizmu. W wyniku rozpadu czerwonych ciałek krwi powstaje bilirubina, za której rozkład odpowiada wątroba. Równocześnie wciąż tworzą się białe ciałka krwi, odgrywające najważniejszą rolę przy zwalczaniu infekcji. W tym tygodniu trzustka produkuje już insulinę i glukagon – hormony, które są odpowiedzialne za przemianę cukru we krwi.

Maluch wciąż jest bardzo ruchliwy, dzięki czemu trenuje wszystkie mięśnie.

Malec stara się też wyprostować, dźwiga do góry główkę, a tym samym ćwiczy swoje mięśnie karku.

Jeżeli spodziewasz się syna, to jego jądra wędrują właśnie z brzucha do moszny oraz zaczynają pojawiać się pierwsze prymitywne plemniki. Dziewczynki mają już ukształtowaną pochwę.

Mama

Twoja macica jest coraz większa i cięższa, a aktualnie powinna być już około 2 cm powyżej pępka. Na pewno bardziej uciska na naczynia krwionośne, przez co możesz mieć zawroty głowy lub może Ci brakować tchu podczas jakiejś czynności. Możliwe, że znów częściej będziesz odwiedzać toaletę.

Przybierając coraz bardziej na wadze, możesz też zauważyć, że Twoje ciało poci się więcej niż zwykle. Jest to zupełnie naturalne w czasie ciąży. Zwiększona praca gruczołów potowych pozwala na ochłodzenie oraz na usunięcie szkodliwych produktów przemiany materii z organizmu.

Możliwe, że jesteś już po wykonaniu połówkowego badania USG. Na ogół wykonuje się je między 20. a 22. tygodniem ciąży.

Badanie to pozwoli najdokładniej przyjrzeć się temu, jak rozwija się dziecko. W jego trakcie lekarz zmierzy poszczególne części ciała dziecka, oceni budowę kości czaszki i kręgosłupa, struktur mózgu, położenie i budowę serca, żołądka, nerek, umiejscowienie łożyska. Możliwe, że podczas tego USG poznasz już płeć dziecka, jednak czasami trzeba uzbroić się w cierpliwość i przygotować na to, że maluch nie będzie chciał tego ujawnić. Bywa, że dziecko przyjmuje taką pozycję, że nie można jeszcze określić jego płci.

Oprócz typowych badań, osoba prowadząca ciążę powinna zlecić Ci także dodatkowe badanie w kierunku toksoplazmozy. Jest ono ponownie wykonywane u kobiet, u których nie wykryto dotychczas zakażenia (aktualnego, bądź przebytego) tą chorobą. Lepiej nie lekceważyć tego polecenia, gdyż skutki toksoplazmozy na każdym etapie ciąży niosą poważne konsekwencje.

Nie zapominaj o regularnym ćwiczeniu mięśni Kegla. Systematyczne napinanie (na ok. 10 sekund) i rozluźnianie mięśni pochwy wzmocni i uelastyczni krocze, pomoże też uniknąć problemu z nietrzymaniem moczu po porodzie.

Kalendarz ciąży - 23. tydzień

W 23.tygodniu dziecko zwinięte w kłębek mierzy ok. 20 cm, a mając wyprostowane nóżki – ok. 30 cm. Jego waga to 450-500 g.

Dziecko

Twoje maleństwo coraz bardziej przypomina noworodka. Nadal jest bardzo szczupłe, mimo iż jego organizm gromadzi teraz więcej tłuszczu. Jego ciało jest już jednak proporcjonalne, zgrabne, a skóra powoli staje się różowa (od tego tygodnia w ciele zaczyna gromadzić się pigment). Pokrywają ją ciemne włosy i ochronna maź płodowa. Rozwój skóry jest szybszy niż tkanki tłuszczowej, dlatego może się wydawać, że jest jej więcej i nieco się marszczy.

Można zauważyć, że dziecko ma już swój rytm dnia – czuwania oraz snu.

Na tym etapie ciąży może dużo spać, dlatego nie musisz się niepokoić kiedy przez dłuższy czas nie czujesz jego ruchów. Dziecko stanie się bardziej aktywne, kiedy mama coś zje i wygodnie ułoży się, aby odpocząć. Malec, po takim zastrzyku energii, na pewno stanie się bardziej ruchliwy. Na podstawie ruchów możesz odczytywać też jego emocje. Jeśli maluch porusza się energicznie, szybko to najprawdopodobniej jest czymś zaniepokojony, natomiast wolne i delikatne obroty świadczą o dobrym nastroju.

Już w zeszłym tygodniu małżowiny uszne obrały swój charakterystyczny kształt, teraz nadszedł czas na twardnienie kostek w uchu środkowym, dzięki czemu malec będzie słyszał wyraźniej. Środowisko dziecka jest dosyć głośne – słyszy Twoje bulgotanie w żołądku, bicie serca, szum krwi. Teraz będzie umiał wyraźnie odróżniać głosy z wnętrza organizmu mamy od tych, które dobiegają z zewnątrz.

Maluch przyzwyczaja się również do Twojego głosu, a częste mówienie do niego i głaskanie brzucha dodatkowo stymuluje jego układ nerwowy i pobudza go do większej aktywności.

Mama

Z pewnością zauważyłaś, jak zmienia się wygląd Twojej skóry i włosów. W II trymestrze włosy stają się lepiej odżywione i grubsze, natomiast skóra zmienia barwę na ciemniejszą. Pamiętaj, aby bardzo o nią dbać, przez rosnący brzuch staje się przecież coraz bardziej naciągnięta. Przyjrzyj się, czy na brzuchu nie pojawiają się delikatne, czerwone pręgi – oznaki rozstępów. Staraj się im zapobiegać, stosując odpowiednie kosmetyki.

Z pewnością lepiej wyczuwasz teraz aktywność dziecka.

Przyzwyczajaj się, że coraz częściej na swoim brzuchu będziesz mogła zauważyć jakąś zarysowaną część maleństwa, np. rączkę lub nóżkę.

Na tym etapie ciąży możesz mieć problemy z zasypianiem. Powiększający się brzuch utrudnia dobranie wygodnej pozycji do snu. Warto spać na lewym boku, krew może wtedy spokojnie napływać do łożyska. Łatwiej będzie Ci również zasypiać jeśli w ciągu dnia zaznasz nieco ruchu. Jeżeli lekarz uzna, że nie ma żadnych przeciwwskazań – chodź często na basen, jogę, wykonuj różne ćwiczenia. Na pewno wpłynie to również na Twoje samopoczucie.

W drugim trymestrze pod wpływem zmian hormonalnych kobiety mają na ogół większą ochotę na seks. Na tym etapie ciąży nie tylko wiąże się on z przyjemnością, ale również daje wiele korzyści.Seks w ciąży umożliwia ćwiczenie mięśni miednicy, a tym samym przygotowuje organizm do porodu. Dodatkowo dziecko lubi lekkie kołysanie, a mając zdolność odczuwania Twoich emocji – dostarczysz mu wiele pozytywnych wrażeń. W razie gdybyś miała jednak obawy co do uprawiania seksu w tym stanie, skonsultuj się z lekarzem.

W przypadku zagrożeń, bądź niepokojących objawów, lekarze dotychczas przestrzegali przed ryzykiem poronienia. Od 23. tygodnia mówi się o zagrożeniu porodem przedwczesnym. Po skończonym 37.tygodniu ciążę określa się mianem donoszonej.

Kalendarz ciąży - 24. tydzień

Powoli kończy się już II trymestr ciąży. Twoje dziecko ma już ok. 21 cm i waży ok. 550-600 g.

Dziecko

Dziecko nie ma już takiej swobody jak dotychczas. Zajmuje całą jamę macicy, przybiera na wadze i staje się coraz większe, dlatego teraz trudniej mu wykonywać obroty. Mimo to rozpycha się, kopie, boksuje, a tym samym – ćwiczy mięśnie.

Nadal trwa intensywny rozwój układu nerwowego, z dnia na dzień powstaje coraz więcej komórek nerwowych i ich połączeń. Płuca, które jeszcze nie mogą spełniać swojej podstawowej funkcji, rozpoczynają produkcję surfaktantu. Jest to substancja pokrywająca powierzchnię nabłonka oddechowego pęcherzyków płucnych. Surfaktant zapobiega nadmiernemu rozciągnięciu pęcherzyków płucnych (podczas wdechu) oraz przeciwdziała zapadaniu oraz sklejaniu się ścian tych pęcherzyków (w trakcie wydechu). U wcześniaków brak tej substancji prowadzi do obrzęku płuc.

Coraz częściej pojawiają się skurcze i rozkurcze klatki piersiowej. Płuca są już tak rozwinięte, że nawet jeśli dziecko urodziłoby się w tym tygodniu, byłoby w stanie przetrwać pod opieką specjalistów. Do końca tego tygodnia zakończy się proces zróżnicowania i dzielenia się małych oskrzelików, a tym samym zakończy się okres kanalikowy rozwoju płuc.

Gałki oczne wykonują ruchy w górę, w dół oraz na boki, silnie reagują na światło.

Szkielet maleństwa intensywnie kostnieje, a proporcje dziecka są bliskie do tych, jakie będzie miał przy urodzeniu. Tworzą się wiązadła stawowe. Rosną włosy i paznokcie, dojrzewają wszystkie narządy. W organizmie płodu trwa intensywna produkcja tkanki tłuszczowej, jednak dziecko nadal jest bardzo szczupłe.

Może Ci się wydawać, że dziecko ma teraz więcej siły, bo jego ruchy i kopnięcia są bardzo wyraźne. Malec kręcąc się, potrafi określić swoje położenie. Dzięki temu, że ucho wewnętrzne jest już wykształcone (kontroluje ono równowagę ciała), dziecko wie, kiedy jest położone do góry nogami, a kiedy odwrotnie. Maluch ma już dobrze rozwinięty odruch chwytny, który doskonali często bawiąc się pępowiną.

Mama

Twoje dziecko cały czas gromadzi teraz substancje niezbędne mu po urodzeniu: żelazo, wapń, białka oraz ciała odpornościowe. Powinnaś zadbać o swoją dietę tak, aby dostarczać mu jak najwięcej tych składników. Możliwe, że aby zapobiec anemii, osoba prowadząca ciążę zaleci Ci branie suplementów, np. żelaza.

Na tym etapie ciąży lekarz/położna skieruje Cię na test tolerancji glukozy.

Sprawdzanie poziomu glukozy we krwi jest wykonywane między 24. a 28. tygodniem i służy wykrywaniu tzw. cukrzycy ciężarnych. Choroba ta przejawia się zaburzeniem funkcjonowanie glukozy w organizmie, co kobieta odczuwa poprzez zmęczenie, mdłości, nietypowe pragnienie, częste oddawanie moczu (w moczu pojawia się cukier). Nieleczona cukrzyca prowadzi do zaburzeń w rozwoju dziecka, przyczynia się do zwiększenia jego masy, co może komplikować poród. Kobiety, u których wykryto cukrzycę ciężarnych, powinny być pod stałą obserwacją lekarzy oraz stosować odpowiednią dietę. Podstawą żywienia są wówczas węglowodany złożone (razowe pieczywo, kasza gryczana, jaglana, pełnoziarniste makarony), nabiał, mięso, ryby, warzywa, produkty bogate w błonnik.

W czasie ciąży mogą Ci dolegać szczególnie bolesne ukłucia w nadgarstkach, mrowienie i drętwienie w dłoniach i palcach. Jest to tzw. zespół cieśni nadgarstka, uciążliwy zwłaszcza dla kobiet pracujących przy komputerze. Przyczyną tych dolegliwości jest typowe dla ciąży puchnięcie, co może powodować uciskanie nerwu biegnącego przez przegub. Ból zlokalizowany jest w kciuku, palcu wskazującym i środkowym oraz połowie palca serdecznego, a czasami może promieniować aż do ramienia. Po porodzie dolegliwość powinna zniknąć, ale do tego czasu staraj się często rozciągać stawy palców, albo zwrócić się o pomoc do fizjoterapeuty.

Jeśli odczuwasz delikatne skurcze, to najprawdopodobniej Twoja macica przygotowuje się do porodu. Są to tzw. skurcze Braxtona-Hicksa i ich występowanie jest zupełnie naturalne w tym okresie ciąży. Jeżeli jednak sprawiają Ci one ból, są zbyt częste i uniemożliwiają Ci normalne funkcjonowanie – powiedz o tym lekarzowi oraz nieco zwolnij – Twój organizm może domagać się odpoczynku.

Kalendarz ciąży - 25. tydzień

Mijają już 23. tygodnie od zapłodnienia. Do tego czasu dziecko zdążyło osiągnąć wagę ok. 700 g oraz urosnąć do ok. 22 cm.

Dziecko

W 25. tygodniu ciąży organizm dziecka jest już na tyle rozwinięty, że nawet gdyby urodziło się właśnie teraz, to przy pomocy odpowiedniej aparatury, byłoby w stanie przeżyć. Maluch ma już wszystkie narządy, które cały czas rosną i doskonalą się.

W tym tygodniu otwierają się nozdrza dziecka. Do tej pory były one zrośnięte, teraz zaczynają się udrażniać, aby umożliwić dziecku ćwiczenie oddychania. Płuca nie są jeszcze w stanie samodzielnie funkcjonować, ale dynamicznie się rozwijają (w płucach nieustannie tworzą się naczynia krwionośne). Dojrzewa również układ nerwowy, tworzą się kolejne warstwy kory mózgowej. Uwrażliwiają się nerwy w okolicach warg i ust, dzięki czemu malec jest przygotowywany do poszukiwania sutków matki podczas karmienia piersią.

Skóra dziecka powoli różowieje, jest bardzo delikatna, cienka i pomarszczona.

W mięśniach dziecka jest coraz więcej siły, co na pewno daje Ci odczuć swoimi kopnięciami. Nadal kostnieje układ szkieletowy, a w dziąsłach są już zawiązki zębów stałych.

Dziecko cały czas ćwiczy swoją sprawność, jest bardzo aktywne, potrafi chwytać swoje stópki i je przytrzymywać, klaszcze, zwija dłonie w piąstki.

Mama

Dziecko jest coraz większe i dużo przybiera teraz na wadze, a to wiąże się z powiększaniem się macicy. Efektem tego mogą być Twoje trudności z oddychaniem czy zgagą (przez ucisk na narządy przewodu pokarmowego). Możesz mieć wrażenie, że Twój brzuch jest zupełnie inny od pozostałych kobiet będących na tym etapie ciąży. To, jak układa się macica, jest kwestią indywidualną i na pewno nie ma znaczenia dla prawidłowego przebiegu ciąży. Jest wiele możliwości umiejscowienia się macicy, a położenie dziecka i wygląd brzucha może być różny w zależności od budowy matki i przyrostu masy ciała w ciąży.

Od tego tygodnia mogą dokuczać Ci też nieprzyjemne skurcze łydek, co jest dosyć powszechną dolegliwością u kobiet w ciąży.

Sięgaj po produkty i suplementy zawierające magnez. W przypadku, gdy ból będzie zbyt częsty i silny, skontaktuj się z osobą prowadzącą ciążę.

Kończy się już drugi trymestr ciąży, a do tego czasu powinnaś mieć już za sobą serię badań takich jak: badanie czynności serca płodu, badanie określające położenie dna macicy, test na poziom glukozy we krwi, morfologia krwi, ciśnienie krwi, badanie ogólne moczu, USG.

Jeżeli Ty i Twój partner jesteście zameldowani w różnych miejscach, ustalcie, gdzie będzie zarejestrowane Wasze dziecko. Dobrze już teraz załatwić wszelkie formalności, również w przypadku, gdy nie macie ślubu, tak, aby dziecko mogło po narodzinach przyjąć nazwisko ojca.

Kalendarz ciąży - 26. tydzień

Przed Tobą ostatni etap ciąży – trzeci trymestr. W ciągu najbliższego tygodnia Twoje dziecko osiągnie ok. 900 g wagi oraz ok. 23 cm długości.

Dziecko

26. tydzień ciąży – dziecko w końcu zaczyna otwierać oczy. Do tej pory, mimo, że były już w pełni wykształcone, cały czas miało je zamknięte. Maluch mruga powiekami, na których wyrastają rzęsy. Oczy nie mają jeszcze sprecyzowanej barwy, tęczówka ma mało pigmentu, jednak wiadomo, że są niebieskie. Kolor oczu płodu w przypadku każdej ciąży jest niebieski, indywidualna barwa wykształca się dopiero po narodzinach. Mimo otwartych oczu, dziecko niewiele jeszcze widzi, a przy zmianie natężenia światła potrafi mrużyć powieki.

Jeżeli jesz coś słodkiego i zauważasz, że dziecko zaczęło energiczniej się ruszać, oznacza to, że ten smak bardzo mu się podoba.

W 26. tygodniu maluch zaczyna wyrabiać sobie gust kulinarny, jego kubki smakowe dojrzewają.

Kiedy tylko w płynie owodniowym pojawią się jakieś słodkie substancje, dziecko zaczyna go szybciej połykać.

Możesz mieć pewność, że jeśli uderzyłaś się w brzuch, albo pojawił się u Ciebie silny skurcz macicy, to dziecko odczuwa ból. Reaguje na niego energicznym cofnięciem, albo grymasem twarzy, a odruch pojawia się natychmiastowo, zaraz po zaznaniu bólu.

Ciało dziecka cały czas dojrzewa, malec przybiera też na wadze, chociaż nadal jest szczupły i bardzo delikatny. Spośród organów wewnętrznych nadal najintensywniej rozwijają się płuca. Wyglądem przypominają nieco ściśniętą i wypełnioną płynem gąbkę. Malec ćwiczy cały czas umiejętność wdychania i wydychania.

Maluch jest coraz silniejszy, jego kręgosłup jest już w stanie więcej udźwignąć i lepiej podtrzymuje cały organizm.

Mama

Twój brzuch jest coraz większy, a to przyczynia się do nasilenia niektórych objawów. Zwłaszcza bóle pleców i obrzęki stóp mogą być bardzo dokuczliwe w tym okresie.

Jeżeli jesteś już matką być może zastanawiasz się, czy będąc w ciąży możesz nosić swoje dzieci na rękach. Zarówno w tej sytuacji, jak i w przypadku podnoszenia ciężkich przedmiotów powinnaś dbać o siebie i uważać, aby nie przeciążać organizmu. Staraj się wytłumaczyć swojemu dziecku, że idąc samodzielnie, pomaga w ten sposób mamie i swojemu przyszłemu rodzeństwu. W sytuacji jednak, kiedy musisz wziąć dziecko na ręce, albo przenieść gdzieś cięższy przedmiot, powinnaś nauczyć się właściwego podnoszenia. Zanim cokolwiek uniesiesz, przykucnij, zegnij kolana – kręgosłup jest wtedy mniej obciążony. Rób to powoli, delikatnie, unikaj gwałtownych ruchów. Staraj się też rozkładać ciężar równomiernie, np. nosić zakupy w obydwu reklamówkach, po jednej w każdej ręce. Przeciążenie daje o sobie znać przez uczucie ciągnięcia w brzuchu. Powinnaś wtedy natychmiastowo odpocząć.

Pamiętaj, że jeżeli chcesz dobrze wyglądać po ciąży, powinnaś przez cały ten czas dbać o swoje ciało (stosowanie odpowiednich kosmetyków na rozstępy) oraz o swoją dietę.

Przejadanie się przyniesie tylko więcej negatywnych skutków, dlatego mając nawet nietypowe zachcianki, staraj się zachować rozsądek i nie sięgać zbyt często po puste kalorie. Kiedy odczuwasz pragnienie zamiast słodkich napojów, pij wodę, albo duże ilości mleka. W II i III trymestrze wzrasta u dziecka zapotrzebowanie na wapń, co wiąże się z trwającym u niego procesem kostnienia. Jeżeli zależy Ci na zdrowych zębach i mocnych kościach – sięgaj po produkty bogate w ten składnik, inaczej malec będzie pobierał go z Twoich zapasów.

Możliwe też, że będąc na tym etapie ciąży, zauważyłaś już większą objętość tkanki tłuszczowej w okolicy lędźwiowej pleców. Jest to zupełnie naturalne i ma służyć wzmocnieniu kręgosłupa.

Nie dziw się jeżeli Twoje maleństwo jest teraz wyjątkowo ruchliwe. Okres między 24. a 28. tygodniem uchodzi za czas największej aktywności płodu.

Kalendarz ciąży - 27. tydzień

27. tydzień ciąży – dziecko waży już ok. 1 kg, a jego wielkość mierzona od czubka głowy do stóp to ok. 34 cm.

Dziecko

W ciągu najbliższych siedmiu dni minie 25 tygodni od zapłodnienia. Ciało dziecka gromadzi teraz większą ilość tkanki tłuszczowej i maluch zaczyna więcej przybierać na wadze. Widać to m.in. po jego pulchnych policzkach. Powoli zaczyna zanikać już meszek, który obrósł całe ciało dziecka.

Od zeszłego tygodnia malec potrafi otwierać oczy, jednak przez większą część doby ma je zamknięte. Dużo śpi, nawet do 15 godzin.

Nadal trwa rozwój płuc. Mózg dziecka intensywnie się fałduje, zwiększa tym samym swoją powierzchnię. Wszystkie jego części są już wykształcone, podobnie jak kubki smakowe, które mają już swoją ostateczną formę. W tym tygodniu w pełni ukształtowana jest również siatkówka.

Dziecko dynamicznie się rozwija, a w związku z tym potrzebuje wielu składników odżywczych. Dużo pije, nawet około pół litra płynu owodniowego dziennie, co również dostarcza mu niezbędnych substancji.

Ruchy płodu, które wciąż są bardzo dynamiczne, pomagają także określić, czy dziecko rozwija się prawidłowo. Jego aktywność można wzbudzić w momencie, gdy mama wygodnie się położy, zrelaksuje, albo coś zje. W ciągu godziny maluch powinien dać znać osobie co najmniej dziesięciokrotnie. Jeżeli dziecko nie wykazuje takiej aktywności, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Mama

Na tym etapie ciąży Twój układ krążenia wykonuje wiele intensywnej pracy. Nieustannie rośnie objętość osocza oraz czerwonych krwinek, wzrasta też poziom białych krwinek. Twoje serce również ulega zmianom, jest teraz nieco większe. Dużo pracy wykonują też nerki, które muszą filtrować teraz zwiększoną ilość płynów.

Zmiany, jakie zachodzą w krążeniu, są przyczyną obrzęków, z którymi musisz się teraz zmagać. Spowolnione krążenie krwi w nogach przyczynia się do zatrzymywania wody w organizmie, co następnie skutkuje obrzękami. Ciało chce się teraz pozbyć nadmiaru wody, co przyczynia się do tego, że musisz częściej odwiedzać toaletę oraz intensywniej się pocisz.

W III trymestrze mogą pojawić się u Ciebie problemy z nietrzymaniem moczu. Przyczyną tego jest uciskająca na pęcherz macica oraz hormony, pod wpływem których wiotczeje mięśniówka dróg moczowych. Dolegliwość minie po porodzie.

Jeżeli podczas wchodzenia po schodach, albo poruszania się po śliskiej nawierzchni zaczynasz tracić równowagę – nie przejmuj się, to zupełnie naturalne. Jest to związane z tym, że rosnąca macica wpływa na zmianę ośrodka ciężkości. Skutkiem tego są zaburzenia równowagi ciała.

Nie ma powodów do zmartwień również w przypadku, gdy z Twoich piersi zacznie wypływać żółta wydzielina.

Jest to tzw. siara, czyli pierwszy pokarm. Nie wyciskaj jej oraz unikaj stymulacji piersi.

W okresie między 28. a 32. tygodniem powinnaś mieć już za sobą spotkanie kontrolne u lekarza.Typowe wizyta obejmie wówczas m.in.: wywiad, badanie we wzierniku i ręczne, a także pomiar ciśnienia tętniczego oraz masy ciała. Powinnaś mieć wykonaną również morfologię krwi, badanie ogólne moczu ocenę przeciwciał odpornościowych. W ostatnim trymestrze ciąży czeka Cię więcej wizyt u osoby prowadzącej ciążę. W końcowym etapie będziesz się z nią kontaktować początkowo co 4, a później co 3 lub nawet co 2 tygodnie.

Kalendarz ciąży - 28. tydzień

28. tydzień ciąży – dziecko mierzy około 25 cm i waży blisko 1,1 kg.

Dziecko

Dziecko niezwykle szybko się rozwija. Jest już nieco pulchniejsze i będzie teraz coraz bardziej przybierało na wadze. To dzięki temu, że tkanka podskórna wypełnia się tłuszczem. Maluch jest coraz ładniejszy, jego rzęsy i brwi są już uformowane, na główce pojawia się więcej włosków.

Nadal trwa bardzo intensywny rozwój mózgu. Można już zauważyć sześć warstw kory mózgowej. Mózg jest coraz bardziej pofałdowany, na jego powierzchni formują się bruzdy i zwoje. Dzięki tym zmianom zaczyna kształtować się pamięć. Mózg dziecka zaczyna przetwarzać zdobywaną wiedzę, a zwłaszcza usłyszane dźwięki i odczuwany dotyk. Możesz mieć pewność, że doskonale zapamięta muzykę, której słuchasz, dlatego postaraj się to wykorzystać. Zaobserwuj, przy których utworach maluch się uspokaja i… włączaj je po porodzie, a będzie na nie podobnie reagować. Tuż po narodzinach może okazać się, że dziecko lubi muzykę, której słuchasz, w końcu doskonale ją zapamiętało, będąc jeszcze w brzuchu mamy.

Dziecko często stroi miny.

Wykonując ruchy mimiczne, angażuje do pracy różne partie mózgu, co sprawia, że powstają nowe połączenia między komórkami nerwowymi i tworzą się wzorce pamięciowe ruchów.

Wiadomo już z poprzednich tygodni, że na tym etapie ciąży malec śpi nawet 15 godzin na dobę. Co ciekawe, w tym tygodniu rozwija się u niego aktywna faza snu, tj. faza REM.

Wciąż dojrzewają płuca, pojawiają się w nich coraz większe ilości surfaktantu. Mimo to, gdyby dziecko urodziło się już teraz, nie byłoby w stanie jeszcze samodzielnie oddychać.

Jeżeli spodziewasz się syna, to w rozwoju jego narządów płciowych zachodzą zmiany – jądra zstępują już do moszny.

Mama

Ostatni trymestr ciąży nie jest dla kobiety łatwym okresem, zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Możliwe, że niepokoją Cię myśli o porodzie, a dokuczające dolegliwości – bóle pleców, obrzęki, zaparcia, skurcze łydek, żylaki, hemoroidy – pogarszają nieco Twoje samopoczucie. Aby nie popadać w zły nastrój, zacznij kompletować wyprawkę dla swojego dziecka. Warto zacząć zastanawiać się też nad imieniem dla swojej pociechy.

Nieustannie powiększająca się macica jest teraz na wysokości ok. 3 cm od pępka. Dzięki skurczom Braxtona-Hicksa, cały czas jest przygotowywana do porodu. Owe skurcze możesz teraz odczuwać częściej.

O ile Twoje maleństwo przesypia ponad połowę doby, o tle Tobie może teraz doskwierać bezsenność. Duży brzuch nieco utrudnia wybranie wygodnej pozycji, musisz często wstawać do toalety, a w momencie, gdy starasz się wypocząć, dziecko staje się dosyć aktywne i nie szczędzi Ci wówczas kopniaków. Aby lepiej zasypiać, staraj się przed pójściem spać spacerować, jeść lekkie kolacje, wietrzyć sypialnię. Jeżeli brak snu będzie dla Ciebie wyjątkowo uciążliwy i będzie trwał zbyt długo, skonsultuj się z osobą prowadzącą ciążę.

Jeżeli do tej pory jeszcze tego nie zrobiłaś, zapoznaj się ze standardem opieki okołoporodowej.

Kalendarz ciąży - 29. tydzień

Zanim skończy się 29. tydzień ciąży, dziecko będzie miało ok. 26 cm (przy wyprostowanych nóżkach ok. 37 cm) i będzie ważyło blisko 1,3 kg.

Dziecko

Maluch co prawda gromadzi teraz więcej tkanki tłuszczowej, jednak jest ona słabo rozwinięta, a tym samym nie wpływa znacząco na przyrost jego wagi. Brunatna tkanka tłuszczowa dostarcza mu przede wszystkim ciepła, jest niezbędna do zachowania odpowiedniej temperatury ciała.

Przyrost tkanki tłuszczowej wpływa na to, że dziecko ma coraz mniej miejsca do tego, aby wykonywać różnorodne ruchy. Możesz mieć uczucie, że maluch bardziej się rozpycha, aniżeli kopie.

29 tydzień to odpowiednia pora na rozwinięcie kolejnego zmysłu. Tym razem w pełni ukształtował się węch.

Dziecko potrafi zapamiętywać zapachy. Doskonale wie jak pachnie Twoja skóra, dzięki czemu po porodzie z łatwością będzie Cię rozpoznawać. Zapach mleka również jest dla niego przyjemny.

W korze mózgowej powstają teraz specjalne ośrodki – mowy, węchu, słuchu, czucia. Zmysły i reakcje dziecka są cały czas doskonalone. System nerwowy jest już na tyle sprawny, że reakcja na bodźce pojawia się w ułamku sekundy. Kiedy dziecko śpi, jego mózg ćwiczy przetwarzanie danych. A śni bardzo dużo (70-80% czasu snu), jego gałki oczne bardzo szybko się wtedy poruszają.

W tym tygodniu nadnercza dziecka zaczynają produkować progesteron i estrogeny. Wytwarza się również estriol, hormon z grupy estrogenów, dzięki któremu przysadka mózgowa matki jest pobudzana do wytwarzania prolaktyny. Prolaktyna odpowiada za laktację, a to oznacza, że matka staje się już zdolna do karmienia.

Mama

Po 28 tygodniu zaleca się obserwowanie ruchów płodu. Jeżeli przyszła mama czuje, że aktywność płodu znacznie zmalała, bądź wykonuje on bardzo gwałtowne ruchy w długich odstępach czasu – konieczna będzie konsultacja lekarska i kontrola zapisu czynności serca dziecka.

Podczas kolejnej wizyty kontrolnej lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań. Jednym z nich może być badanie USG zwane przepływami dopplerowskimi. Pozwala ono ocenić przepływ krwi przez naczynia płodu oraz tętnice maciczne matki. Badanie jest konieczne zwłaszcza w przypadku występowania cukrzycy w ciąży, wady serca płodu, nadciśnienia tętniczego. W trakcie badania można przysłuchiwać się tętnu swojego dziecka.

W 29. tygodniu ciąży możesz zostać skierowana również na takie badania, jak powtórzenie badań krwi na obecność wirusa HIV oraz chorób wenerycznych. Decyzja o tym jest podejmowana w zależności od czynników ryzyka, jednak warto nie lekceważyć zaleceń lekarskich.

W trzecim trymestrze w Twojej diecie nie powinno zabraknąć DHA – kwasów tłuszczowych omega-3. Ich obecność wpływa na lepszy rozwój tkanki nerwowej. Znajdziesz je w takich produktach, jak: ryby, orzechy włoskie, czy siemię lniane.

Kalendarz ciąży - 30. tydzień

Dla Twojego dziecka to już 28. tydzień od zapłodnienia. Jego długość ciemieniowo-siedzeniowa wynosi teraz ok. 27 cm, a waga wskazuje na ok. 1,4 kg.

Dziecko

30. tydzień ciąży to czas, kiedy w macicy jest już dosyć mało miejsca. W związku z tym maluch nie może wykonywać zbyt wielu gwałtownych ruchów. Aby było mu wygodniej, kuli się, krzyżuje rączki i nóżki, czyli zaczyna przyjmować pozycję embrionalną.

Dziecko ustawia się już głową w dół, w sposób w jaki powinno być ułożone do porodu.

W macicy jest na tyle ciasno, że mama wyraźnie będzie teraz zauważać na swoim brzuchu różne części ciała dziecka, a także musi przygotować się na silne kopnięcia dziecka w żebra oraz nacisk na dno macicy.

Na tym etapie ciąży skóra dziecka jest już dosyć gruba, wystarczająco, aby nie było widać przez nią siatki naczyń krwionośnych. Nadal jest jednak nieco pomarszczona, co do czasu porodu ulegnie zmianie. Zanika już niemal całkowicie meszek, który pokrywał całe ciało oraz gęstnieją włosy na głowie. Szkielet dziecka cały czas twardnieje, jest coraz mocniejszy, a płuca, mięśnie i mózg nadal doskonalą swój rozwój. Wątroba oraz śledziona przestają już tworzyć krew, funkcję tę przejmuje teraz szpik kostny.

W tym tygodniu bardzo intensywnie pracuje układ krwionośny. Serce malucha uderza z szybkością 140 uderzeń na minutę.

Wzbogaca się układ odpornościowy. Łożysko pobiera przeciwciała z krwi matki i uwalnia je do układu krążenia dziecka. Dzięki temu malec jest bezpieczny i chroniony przed zakażeniami.

Mama

Twój organizm szykuje się już do porodu. Macica przygotowuje się do skurczów porodowych, twardnieje na ok. 30 sekund do 2 minut. Możesz je złagodzić zmieniając pozycję, albo spacerując. Skutecznym sposobem na złagodzenie skurczy są też kąpiele w ciepłej (nie w gorącej) wodzie, co pomoże rozluźnić mięśnie. Ulgę może dać również relaksacja oraz ćwiczenie technik oddychania. Jeżeli powyższe metody nie pomagają, a skurcze są wyjątkowo intensywne, osoba prowadząca ciążę może zalecić stosowanie środków rozkurczających.

Z racji tej, że do porodu jest już coraz bliżej, dobrze jest wiedzieć jak rozpoznać oznaki przedwczesnego porodu.

Lepiej nie bagatelizować takich oznak jak: zmiany w kolorze upławów, krwawienie z pochwy, skurcze, ucisk na miednicę, tępy ból pleców. Jeżeli będą pojawiać się u Ciebie niepokojące symptomy, skonsultuj się z osobą prowadzącą ciążę.

Jedną z „nowych” dolegliwości, które mogą pojawić się w tym okresie jest tzw. zespół niespokojnych nóg (RLS). Objawia się on charakterystycznym uczuciem zmęczenia, pienienia się krwi w żyłach, nieprzyjemnym „mrowieniem” lub pieczeniem nóg. Zjawisko często dotyka kobiety w ciąży, a jego objawy najbardziej dokuczają w nocy. Aby nieco je złagodzić, staraj się zrelaksować przed snem, unikać późnych posiłków.

Jeżeli na początku ciąży oraz w drugim trymestrze wyniki badań wykazały, że nie przechodziłaś dotychczas przez toksoplazmozę czy cytomegalię, pora na powtórzenie badań. To, czy nie zaraziłaś się tymi chorobami, należy kontrolować w każdym trymestrze.

W tym czasie powinnaś także przejść przez jeszcze jedno, dodatkowe badanie – posiew z dróg rodnych. Pozwala on ocenić stan bakteriologiczny pochwy oraz wyleczyć ewentualne infekcje.

Jeżeli do tej pory jeszcze tego nie zrobiłaś, pora zdecydować się już jaką formę porodu chciałabyś wybrać (w domu, w wodzie). Warto porozmawiać też ze swoim partnerem, czy chciałby być obecny podczas porodu. Warto dbać też o wasze relacje, poświęcać sobie więcej czasu – po narodzinach dziecka będziecie mieć go nieco mniej na to, aby np. gdzieś wspólnie wyjść. Jeżeli nie ma żadnych przeciwwskazań – cieszcie się seksem, wybierając pozycje, w których duży brzuch nie będzie przeszkadzał. W przypadku jednak gdy lekarz zdiagnozuje przodujące łożysko, zatrucie ciążowe, czy niewydolność szyjki macicy – należy zachować wstrzemięźliwość.

Kalendarz ciąży - 31. tydzień

Prawidłowo przebiegająca ciąża trwa 40 tygodni. Zgodnie z tym, do jej zakończenia pozostało Ci ich jeszcze 10 (łącznie z aktualnym, tym, który właśnie rozpoczynasz). Każda ciąża to jednak indywidualna kwestia i na ogół za ciążę donoszoną uznaje się okres już po upływie 37. tygodnia.

Twoje dziecko mierzone teraz od czubka głowy po palce u stóp ma blisko 40 cm (to więcej niż wielkość strony codziennej gazety) i waży około 1,6-1,7 kg.

Dziecko

Z upływem kolejnych tygodni ciąży dziecko szybciej przybiera na wadze, aniżeli rośnie. Jego ciało staje się coraz pulchniejsze, malec wyglądem przypomina już typowego noworodka, a jego skóra staje się różowa. Oprócz tego, że przyjmuje wszystkie potrzebne składniki od Ciebie, dodatkowych kalorii (ok. 40 dziennie) dostarcza mu płyn owodniowy, który pije niemal nieustannie. Zdaniem naukowców, czynność ta pozwala mu się zrelaksować.

Nadal w szybkim tempie rozwija się mózg. W oczach maleństwa, którymi czasami mruga, pojawiają się tęczówki. Typową, charakterystyczną dla dziecka barwę przyjmą dopiero około 6-9 miesięcy po porodzie, jednak możesz mieć pewność, że tuż po narodzinach dziecko będzie mieć niebieskie oczy. Już teraz dziecko przygotowuje je do pełnienia swojej funkcji. Maluch ćwiczy widzenie na podstawie reagowania na światło, które do niego dociera.

Co ciekawe, malec potrafi rozróżniać światło słoneczne od sztucznego. Jeżeli do macicy dotrze wiązka światła, źrenice reagują rozszerzaniem się.

W korze mózgowej tworzą się teraz sieci połączeń między różnymi częściami kory, a między mózgiem i obwodem ciała. Dzięki temu układ nerwowy sprawniej koordynuje ruchy ciała, pracę narządów, zawiaduje też uczuciami, reakcjami, czynnościami i myśleniem. Sieć połączeń między neuronami sprawia, że malec potrafi przetwarzać bodźce i reagować na otoczenie, używając do tego wszystkich zmysłów.

Możesz zdziwić się po porodzie jak wiele Twoje dziecko zapamiętało z okresu ciąży. Niemowlę może reagować na muzykę, której wówczas słuchałaś, albo bajki, które czytałaś mu na głos (najprawdopodobniej potrafi zapamiętywać zasłyszane całe zdania).

31. tydzień ciąży to czas, kiedy wiele dzieci jest już odwróconych główką w dół, jednak w razie gdyby tak jeszcze nie było, malec może zacząć zmieniać pozycję w każdej chwili i bywa, że robi to tuż przed porodem. Na właściwe ułożenie ma jeszcze trochę czasu.

Pępowina ma już średnicę 1 cm. W czasie porodu będzie mieć o jeden centymetr średnicy więcej, a długość około 35-60 cm. Poprzez pępowinę dziecko otrzymuje od Ciebie nie tylko tlen i pożywienie, ale także nastrój i uczucia.

Mama

Z Twoich sutków może teraz wypływać większa ilość siary przez co biustonosz może być nieco mokry. Aby poradzić sobie z tym problemem, warto zaopatrzyć się we wkładki laktacyjne, które wchłoną wyciekający płyn.

Możliwe, że coraz częściej myślisz o porodzie, warto więc zacząć przygotowywać już wyprawkę do szpitala.

Skompletuj wszystkie potrzebne dokumenty – dowód osobisty, potwierdzenie ubezpieczenia zdrowotnego, kartę przebiegu ciąży, plan porodu, wyniki badań, wynik badania krwi (musi być dostarczony osobno, wpis w karcie ciąży jest niewystarczający), potwierdzenie szczepienia na WZW typu B, wypisy szpitalne (w przypadku, gdy z różnych powodów leżałaś już w szpitalu). Warto trzymać je wszystkie w jednym miejscu, aby w nagłej sytuacji łatwo było je znaleźć. Na wszelki wypadek sporządź też listę rzeczy, które będą Ci potrzebne podczas pobytu w szpitalu. Pamiętaj o tym, by uwzględnić na niej: ubrania (rozpinane na piersiach koszule nocne, bawełniane majtki i wygodne do karmienia staniki, szlafrok, ciepłe skarpetki, kapcie, klapki pod prysznic, ręczniki), kosmetyki (nie zapomnij o dużych podpaskach i wkładkach laktacyjnych), wyprawkę dla dziecka (koszulki, śpioszki, skarpetki, kaftaniki, pieluchy) oraz rzeczy, które pomogą Ci miło spędzić czas (odtwarzacz z muzyką, książki, gazety, laptop wraz z ładowarką itp.).

Kalendarz ciąży - 32. tydzień

Właśnie mija 30. tydzień od zapłodnienia. Jeżeli Twoje dziecko wyprostuje nóżki to osiąga długość 42 cm. Jego waga to ok. 1,7 kg.

Dziecko

W 32. tygodniu dziecko jest już właściwie w pełni rozwinięte. Jego ciało ma już proporcje takie, jak noworodek. Mimo to „pobyt” w brzuchu jest mu jeszcze potrzebny, aby doskonalić funkcjonowanie swoich narządów i zmysłów oraz ćwiczyć różne umiejętności (m.in. połykanie, odruch ssania, ruchy oddechowe).

Jego buźka się zaokrągla, skóra robi się coraz gładsza i bardziej różowieje, ciało staje się pulchne (w chwili porodu tkanka tłuszczowa będzie stanowić ok. 15% masy ciała dziecka). Cały czas rosną mu włosy i paznokcie.

Malec bardzo dużo śpi, a czas, w którym tego nie robi, poświęca na trenowanie umiejętności.

Maluch uczy się otwierania i zamykania oczu, a także obracania główki na boki, co jest dla niego teraz czymś zupełnie nowym. Dużo uwagi poświęca na ćwiczenia oddechowe, których wykonywanie pobudza płuca do zwiększenia ilości surfaktantu. Dzięki tej substancji płuca będą prawidłowo pracować i odpowiednio się rozwijać.

Jeżeli Twoje dziecko to chłopiec, to jego narządy płciowe są już w pełni rozwinięte. W tym tygodniu jądra ostatecznie dotrą już do moszny.

Przyjmuje się, że gdyby doszło teraz do porodu, to wraz z końcem tego tygodnia dziecko będzie już zdolne do samodzielnego przeżycia.

Mama

Macica powiększyła się już tak bardzo, że jej dno znajduje się teraz pod Twoimi żebrami. Możesz mieć trudności z poruszaniem się, oddychaniem, spaniem. Ucisk macicy na sąsiednie narządy jest bardzo dokuczliwy, masz całkowite prawo do tego, aby czuć się gorzej.

Jeżeli bardzo swędzi Cię skóra, zwłaszcza rąk i stóp oraz najczęściej dokucza Ci to w nocy – może być to objawem tzw. cholestazy ciężarnych. Jest to schorzenie typowe dla tego okresu ciąży, na ogół ustępuje 2-3 dni po porodzie. Zdiagnozowanie cholestazy ciężarnych wymaga leczenia i monitorowania stanu płodu.

W Twoim organizmie bardzo intensywnie pracuje teraz układ krążenia. W tej chwili masz maksymalną pojemność minutową serca – około 6 litrów na minutę, tj. o ok. 30% większą od początku ciąży. Twoje tętno może teraz przyspieszyć i wynosić ok. 85 uderzeń na minutę. W związku z intensywną pracą serca możesz odczuwać jego kołatanie, duszności oraz możliwe, że szybciej się teraz męczysz.

Do porodu pozostało już tylko 8 tygodni, a to dobry czas na to, aby przygotować dom na przyjęcie nowego mieszkańca. Pamiętaj jednak, aby nie przemęczać się podczas szykowania pokoju dla dziecka.

32. tydzień ciąży oznacza również, że możesz już nie raz, a dwa razy w tygodniu uczestniczyć w bezpłatnych spotkaniach edukacyjnych z położną.

Kalendarz ciąży - 33. tydzień

W 33. tygodniu dziecko ma ok. 42-45 cm (mierząc od głowy do palców u stóp) i waży blisko 2 kg.

Dziecko

Malec jest już pulchnym, gładkim, różowym bobasem. Jego główka zwiększyła się o ok. 9,5 mm, co jest związane z intensywnym rozwojem mózgu. Ma już dobrze wykształcony odruch zwężania i rozszerzania źrenic. Maluch bardzo szybko przybiera teraz na wadze, a tłuszcz stanowi 8% jego wagi.

W 33. tygodniu tworzy się i doskonali system odpornościowy dziecka.

Na podstawie obserwacji ruchów dziecka możesz określić jego temperament. Jeżeli jest energiczny i często się wierci, możesz mieć pewność, że po narodzinach będzie równie żywiołowy. Dziecko, które jest spokojne w brzuchu mamy, najprawdopodobniej będzie też takie, kiedy pojawi się już na świecie.

Malec ma już tak mało miejsca w macicy, że właściwie jedyne co może, to obracać się z boku na bok. Czasy, kiedy fikał koziołki i wymachiwał nóżkami już minęły. Na pewno zauważasz nieraz odciśniętą na brzuchu małą stópkę, bądź inne części jego ciała. Obserwuj jak porusza się Twoje dziecko oraz jak często to robi. Poświęcaj mu też wiele uwagi w ciągu dnia, dostarczaj wielu bodźców, słuchaj z nim muzyki i czytaj głośno książki. Malec ćwiczy w ten sposób pamięć i zmysły.

W tym tygodniu ilość płynu owodniowego osiąga maksymalną wartość, a oznacza to, że może go być nawet 1000 ml. Dziecko często go połyka, a tym samym nieustannie trenuje układ pokarmowy. Od około 35 tygodnia płynu będzie systematycznie ubywać.

Mama

Emocjonalnie może być to dla Ciebie trudny okres. Dolegliwości, problemy ze snem i lęk przed rozwiązaniem mogą znacznie pogarszać Twoje samopoczucie. Staraj się dużo relaksować, sprawiać sobie przyjemność jakimiś drobiazgami i myśleć o tym, że już niebawem będziesz mogła przytulić do siebie swoje maleństwo. Robienie zakupów i szykowanie dla niego wyprawki na pewno poprawi Ci nastrój.

Czy masz już opracowany plan porodu?

Możesz go przygotować razem z partnerem oraz osobą prowadzącą ciążę. Określisz w nim swoje oczekiwania dotyczące opieki okołoporodowej.

Między 33 a 37 tygodniem powinnaś udać się na kolejną wizytę kontrolną. Osoba prowadząca ciążę oceni Twoją masę ciała, ciśnienie tętnicze, wymiary miednicy, zaleci morfologię krwi i badanie ogólne moczu, może Cię również skierować na wymaz z pochwy w kierunku paciorkowców.

Pamiętaj o ćwiczeniu mięśni Kegla oraz o masażu krocza. Możesz wykonywać masaż używając oliwy z oliwek, oleju z kiełków pszenicy luz z migdałów. Najwygodniej jest masować przestrzeń między wejściem do pochwy a odbytem, tzw. perineum. Najłatwiej wykonywać go w pozycji stojącej, z jedną nogą opartą o krzesło. Rób go, rozciągając perineum palcem wskazującym i kciukiem (palec wskazujący powinien być na zewnątrz, kciuk – wewnątrz od strony pochwy). Masuj to miejsce systematycznie, poświęcając na to pięć minut dziennie, a możliwe, że unikniesz nacinania krocza podczas porodu.

Kalendarz ciąży - 34. tydzień

W 34. tygodniu dziecko ma ok. 32 cm długości ciemieniowo-siedzeniowej i waży ok. 2,3 kg. Zarówno ono jak i Twój organizm przygotowują się już do porodu.

Dziecko

W ostatnich tygodniach ciąży spowalnia się rozwój płodu. Malec teraz przede wszystkim rośnie oraz doskonali swoje umiejętności. Jest już na tyle duży, że nie może swobodnie poruszać się w brzuchu, stąd jego ruchy są mniej wyczuwalne. Z łatwością możesz natomiast dostrzec przesuwającą się po Twoim brzuchu wypukłość. Większość maluchów na tym etapie ciąży jest już obróconych główką w dół, jednak bywają sytuacje, kiedy przyjmuje odpowiednią pozycję nawet dzień przed porodem.

Ponieważ z ciała dziecka zniknął już delikatny meszek (tzw. lanugo), ochrona skóry należy teraz wyłącznie do mazi płodowej, która w związku z tym staje się grubsza. Dziecko ma już dosyć ostre i długie paznokcie. Wzmacniają się jego kości, ale co ciekawe kości czaszki wciąż pozostają miękkie. Dzięki temu dziecku łatwiej będzie przedostać się przez kanał rodny.

W organizmie płodu gromadzą się przeciwciała, które będą chronić go przed wszelkimi infekcjami. Gruczoły nadnerczowe są już na tyle rozwinięte, że ruszyła produkcja hormonów stymulujących laktację.

Twoje dziecko nieustannie połyka wody płodowe. W ciągu dnia dostarcza organizmowi nawet pół litra płynów.

Jeżeli spodziewasz się syna, to na tym etapie ciąży jego jądra powinny być już w mosznie. Jeśli jednak jeszcze ich tam nie ma i sytuacja nie zmieni się do dnia porodu, wówczas mamy do czynienia z wnętrostwem. Sytuacja ta dotyka około 3% chłopców. U niektórych jądra zstępują do moszny w kilka miesięcy po porodzie. Jeżeli do tego nie dojdzie w przeciągu pierwszego roku życia dziecka, wówczas konieczna będzie korekcja chirurgiczna.

Jeżeli spodziewasz się wieloraczków, bądź już przygotowana do porodu. Najczęściej wieloraczki rodzą się między 34. a 37. tygodniem.

Mama

Brzuch jest już dosyć wysoko i może utrudniać Ci wykonywanie niektórych czynności. Twój organizm jest już nieco zmęczony, co może odbić się na Twojej urodzie. Możliwe, że zauważyłaś, że masz słabsze i bardziej łamliwe włosy oraz paznokcie. Z powodu zatrzymywania się wody w organizmie, Twoje palce mogą być obrzmiałe. Lepiej ściągnąć z nich biżuterię i założyć ją dopiero po porodzie, teraz będzie za mocno uwierać.

Możesz mieć coraz intensywniejsze wycieki siary z piersi oraz krwawienia z nabrzmiałych dziąseł.

Staraj się wypoczywać jak najwięcej, nie przemęczać się i odpowiednio o siebie dbać.

Szyjka macicy przygotowuje się już do porodu, skraca się, jest bardziej miękka, szykuje się na rozwieranie. Jeżeli główka dziecka nie naciska na szyjkę i nie odczuwasz skurczy, to możesz funkcjonować z rozwarciem nawet przez kilka tygodni.

Możliwe, ze zastanawiasz się, jak odróżnić te skurcze, które czasami odczuwasz (tzw. skurcze Braxtona-Hicksa) od skurczy zwiastujących poród. W porównaniu ze skurczami porodowymi skurcze Braxona-Hicksa są łagodniejsze i nieregularne, nie nasilają się i dosyć szybko ustępują. Nie towarzyszą im też żadne dodatkowe symptomy porodu, takie jak: bóle pleców, biegunka, plamienie, odejście wód płodowych, odejście czopu śluzowego, uczucie rozpierania. Skurcze porodowe są silniejsze, regularne, nasilają się i trwają znacznie dłużej od tych, które odczuwasz aktualnie.

Jeśli zaobserwujesz u siebie silne bóle podbrzusza, wyciek wód płodowych, wydzielinę z pochwy zabarwioną na różowo – koniecznie zgłoś się do szpitala.

Lekarze zalecają, aby między 35. a 37. tygodniem zrobić posiew z pochwy w kierunku paciorkowców. Zakażenia wewnątrzmaciczne są bardzo ryzykowne i mogą doprowadzić do przedwczesnego porodu. Jeżeli zakażenie pojawi się w okresie okołoporodowym, wówczas może być przyczyną powikłań u noworodka.

Robiąc zakupy rzeczy niezbędnych dla Twojego dziecka, nie zapomnij o wybraniu fotelika samochodowego. Dobierz taki, który będziesz umiała łatwo zainstalować w aucie oraz który nie będzie dla Ciebie zbyt ciężki.

Kalendarz ciąży - 35. tydzień

W 35. tygodniu dziecko mierzy ok. 45 cm (od główki po stopy) i waży już ponad 2,5 kg.

Dziecko

Na tym etapie ciąży malec znacząco przybiera na wadze. Tkanka tłuszczowa zwiększa stale swoją objętość, dzięki czemu jego ciało będzie mogło zatrzymać właściwą temperaturę po porodzie.

Układ nerwowy, pokarmowy oraz płuca są już na tyle rozwinięte, że nawet gdyby okazało się, że maluch już chce pojawić się na świecie, to nie powinien mieć problemów z przeżyciem. Jest już zdolny do przyjmowania i trawienia mleka matki – w jego układzie trawiennym właśnie trwa produkcja enzymów trawiennych, które dobrze pracują w jelitach.

Na ogół dzieci, które rodzą się w 35. tygodniu nie mają problemów z oddychaniem, a na pewno mniej trudności będą miały z tym dziewczynki. U chłopców płuca dojrzewają wolniej niż u dziewcząt.

35. tydzień ciąży to czas, kiedy dojrzewa układ odpornościowy dziecka. Organizm matki dostarcza mu przeciwciał niezbędnych dla niego do ochrony przed wszelkimi infekcjami już po narodzinach. W jelicie zaczyna formułować się smółka, pierwsza kupka dziecka.

Dziecko magazynuje teraz bardzo dużo żelaza i wapnia. Praca nerek jest codziennie trenowana, bo maluch dziennie oddaje około pół litra moczu.

Maluch ma bardzo ograniczoną przestrzeń. Macica (wielkości arbuza) krępuje jego ruchy, malec nie może już tak swobodnie się poruszać. Od czasu do czasu może boleśnie kopnąć w żebra, albo inną część ciała.

Mama

Brzuch jest dosyć ciężki, odczuwasz ucisk w jego dolnej części i znów jesteś zmuszona do częstego odwiedzania toalety. Twój organizm przygotowuje się do porodu. Odpoczywaj jak najwięcej i bądź gotowa na nadejście wielkiej chwili nawet jeśli wyznaczony termin porodu czeka cię za jakiś czas.

Miej spakowaną już torbę do szpitala i przygotowane dokumenty – będziesz spokojniejsza, mając już wszystko gotowe.

Możliwe, że w związku ze zbliżającym się terminem porodu masz kilka obaw z nim związanych. Jedna z nich może wiązać się z koniecznością nacięcia krocza lub możliwością jego pęknięcia. Na ogół zabieg ten wykonywany jest rutynowo, ale możesz odmówić jego przeprowadzenia, najlepiej po wcześniejszej konsultacji z lekarzem/położną. Nacięcie krocza (inaczej epizjotomia) jest zabiegiem chirurgicznym robionym po to, aby podczas porodu naturalnego skrócić jego II fazę, zmniejszyć nacisk na główkę i nie dopuścić do pęknięcia krocza i pochwy. Zabieg często jest wykonywany bez uzasadnienia, a dolegliwości z nim związane są uciążliwe jeszcze długo po porodzie (problemy podczas siadania, pieczenie przy oddawaniu moczu, dyskomfort podczas stosunku). Nacięcie krocza jest usprawiedliwione w przypadku, gdy: matka rodzi po raz pierwszy w dość późnym wieku, płód jest niedojrzały i słabnie jego akcja serca, dziecko jest w położeniu pośladkowym, dziecko ma dużą główkę, tkanki krocza są niewystarczająco elastyczne. Epizjotomia wykonywana jest w chwili szczytowej skurczu, gdy główka napiera na tkanki krocza. Wtedy tkanka krocza jest niewrażliwa na ból. Jeżeli kobieta odczuwa go, oznacza to, że zabieg został wykonany nieprawidłowo.

Być może zastanawiasz się też, jak rozpoznać ten właściwy moment, kiedy dziecko będzie chciało już wydostać się na zewnątrz. Pierwsze oznaki porodu można zauważyć już nawet na 2-4 tygodnie przed wyznaczonym terminem. Jednym z objawów jest nacisk na podbrzusze, obniżenie brzucha, częste oddawanie moczu (obniżająca się macica naciska na pęcherz), czy zaprzestanie przybierania na wadze. Często pojawiają się bóle w okolicy krzyżowej, który może promieniować w kierunku nóg. Kilka dni przed porodem (czasami na kilka godzin przed rozpoczęciem akcji) następuje wydalenie czopu śluzowego (większa ilość śluzu, często różowo zabarwiona), na kilka tygodni przed rozpoczęciem akcji porodowej śluz staje się gęstszy i bardziej obfity. Niektórym kobietom może doskwierać biegunka i silna praca jelit. Można też zauważyć, że dziecko stało się spokojniejsze i mniej kopie. Tuż przed akcją porodową skurcze stają się coraz silniejsze i częstsze, zaczynają pojawiać się systematyczne. Pewną oznaką porodu jest odejście wód płodowych.

Do fałszywych oznak rozpoczynającego się porodu można zaliczyć nieregularne skurcze, które znikają podczas zmiany pozycji i nie ulegają natężeniu oraz bóle pojawiające się raczej w okolicach podbrzusza niż w okolicy krzyżowej.

Jeżeli masz wadę wzroku, powinnaś udać się do okulisty, aby zbadał dno oka. Powinnaś otrzymać też od niego zaświadczenie, które będzie potrzebne do porodu.

Przygotuj się też na ostatnie USG. Lekarz określi, jaką pozycję przyjęło dziecko.

Kalendarz ciąży - 36. tydzień

W 36. tygodniu dziecko waży już ok. 2,8 kg, a jego długość mierzona od stóp do głowy to ok. 46 cm.

Dziecko

Od tego tygodnia Twoje dziecko będzie nieco… pyzate. Na jego policzkach odkłada się już tkanka tłuszczowa, dzięki czemu buzia się zaokrągla. Powoli zaczyna zanikać maź płodowa, która pokrywała niemal całe ciało. Dzieci na ogół rodzą się z gładką skórą, u niektórych może jednak pozostać jeszcze nieco mazi i lanugo. Vernix (maź płodowa) zmyje się wraz z pierwszą kąpielą dziecka, meszek zniknie niedługo po narodzinach.

Maluch jest już tak rozwinięty, że jest w stanie prawidłowo funkcjonować poza macicą.

Ostatnie tygodnie ciąży wykorzystuje jednak na doskonalenie swoich umiejętności, odruchów, zmysłów. Spośród wszystkich zmysłów najlepiej rozwiniętym jest zmysł słuchu. Malec ćwiczy też niektóre ruchy, zwłaszcza odruch źreniczny i chwytania. Niebawem będziesz mogła poczuć jak silnie zaciska Twoje palce w swojej małej dłoni.

Na tym etapie ciąży między połykaniem a wydalaniem płynu owodniowego powinna być zachowana równowaga. Jeśli jej nie ma, wówczas zmienia się ilość płynu i jest go albo zbyt wiele (tzw. wielowodzie), albo za mało (małowodzie). W kolejnych tygodniach ilość płynu owodniowego powinna się systematycznie zmniejszać.

Dziecko wraz z płynem połyka martwe komórki oraz zrzucony meszek. To one osadzają się w jelitach i tworzą pierwszą kupkę dziecka, tzw. smółkę.

36. tydzień ciąży to czas, kiedy większość dzieci przyjmuje już odpowiednią pozycję – główką w dół w stronę kanału rodnego. Dzięki temu dno macicy się obniża i tym samym mama może oddychać z ulgą, ucisk na żebra nie jest już tak silny.

Jeżeli spodziewasz się bliźniąt to albo już tulisz je w ramionach, albo powinnaś być już na to przygotowana. Najwięcej bliźniąt rodzi się właśnie między 35. a 37. tygodniem ciąży.

Mama

W trakcie ciąży Twoja macica powiększyła się o 1000 razy. Na ogół jej dno znajduje się teraz wysoko pod klatką piersiową, a do momentu porodu będzie się obniżać, natomiast brzuch będzie powiększał się ku przodowi. Dziecko szykuje się już do porodu, zstępuje do macicy przez co nieco łatwiej będzie Ci teraz oddychać oraz nie będziesz odczuwać już dużego nacisku na żołądek i jelita.

W ostatnich tygodniach ciąży częściej będziesz widywać się z osobą prowadzącą ciążę – co najmniej co dwa tygodnie, a możliwe, że nawet co tydzień. Będąc w III trymestrze, powinnaś mieć za sobą takie badania jak: morfologia krwi, badanie moczu, pomiar masy ciała i ciśnienia tętniczego, WR (wykrywające kiłę), badanie czynności serca płodu (osłuchiwanie), badania położnicze (kondycja szyjki macicy i wysokość dna miednicy), badanie przeciwciał w kierunku toksoplazmozy. Prócz tego lekarz/położna powinien/powinna zalecić badanie antygenu HBs – na nosicielstwo wirusa żółtaczki typu B oraz posiew z pochwy w kierunku paciorkowców typu B. Ostatnie badanie USG na ogół robione jest między 27. a 32. tygodniem, jednak lekarze/położne kierują na nie również wtedy, gdy mija termin porodu, bądź pojawiły się powikłania (np. ból brzucha, krwawienia). Często bywa też powtarzane u kobiet, które chorują na cukrzycę, nadciśnienie czy cholestazę.

Jeżeli masz już dzieci, poświęć im teraz więcej czasu i uwagi. Przygotuj je na to, że niebawem Wasza rodzina się powiększy, zadbaj o odpowiednią atmosferę, zaangażuj je w szykowanie pokoiku dla przyszłej siostry, czy brata. Pomyśl też jak zapewnić dzieciom stałą opiekę w momencie, gdy będziesz w szpitalu.

W tym tygodniu możesz wybrać się z partnerem na próbną przejażdżkę do szpitala.

Zdecydujcie, która trasa jest najszybsza i najbezpieczniejsza, na której najłatwiej będzie ominąć korki i gdzie najlepiej będzie zaparkować. Możliwe, że taka testowa podróż do szpitala złagodzi nieco stres związany z szybkim dojazdem na porodówkę.

Kalendarz ciąży - 37. tydzień

Przed Tobą ostatnie chwile ciąży. Po 37. tygodniu dziecko jest już donoszone i może zechcieć przyjść na świat w dowolnym momencie. Malec waży już blisko 3 kg i ma ok. 47 cm długości.

Dziecko

37. tydzień ciąży oznacza, że maluch osiąga już pełną dojrzałość i gotowość do narodzin. Jego płuca są już w rozwinięte i potrafią właściwie funkcjonować. Wszystkie zmysły działają i silnie reagują na różnorodne bodźce. Ciało dziecka jest pulchne, różowe i gładkie, główka jest już pokryta włoskami, a paluszki – paznokciami.

Urodzenie dziecka w tym tygodniu nie jest niebezpieczne i nie stanowi żadnego ryzyka dla jego życia.

Przebywając jednak jeszcze w brzuchu mamy, dziecko odbiera od niej przeciwciała, dzięki czemu jest bardziej odporne na różnorodne choroby. Odporność ta będzie utrzymywać się przez pół roku po narodzinach.

W tym tygodniu dzieci na ogół przyjmują już właściwą pozycję do porodu, tj. główką w dół. Bywa jednak, że malec ustawia się poprzecznie (główką po jednej stronie ciała matki i nóżkami po drugiej), co uniemożliwia naturalny poród. Dziecko może również przyjąć położenie miednicowe – główką do góry, a miednicą w dół (na ogół dziecko jest w tej pozycji przy porodach przedwczesnych, kiedy nie zdąży się jeszcze obrócić, albo kiedy ma na to za mało miejsca).

Mama

Ostatnie tygodnie ciąży są na ogół męczące, problemy ze snem się nasilają, organizm jest już nieco wyczerpany. Do zmagania się z różnymi dolegliwościami dochodzi jeszcze stres związany z porodem. Staraj się teraz więcej odpoczywać i się nie przemęczać. Zbieraj energię, która będzie Ci bardzo potrzebna podczas porodu.

Obserwuj swoje ciało, ono również informuje o zbliżającym się porodzie.

Brzuch opada już nieco niżej, wysuwa się do przodu, kształtem może być bardziej szpiczasty niż zaokrąglony. Dziecko przesuwa się w głąb miednicy, a od czasu do czasu możesz poczuć silny, przeszywający ból w okolicach pachwin (może promieniować aż do kończyn). To również oznaka tego, że dziecko szykuje się do porodu. Zmianom tym towarzyszy dolegliwość, z którą zmagałaś się już wcześniej – nacisk na pęcherz i częstsze wizyty w toalecie.

Już kilka tygodni przed porodem możesz zauważyć, że z szyjki macicy wypłynął czop śluzowy. Do tej pory chronił on szyjkę macicy przed infekcjami. Czop ma żółte zabarwienie i może mieć drobinki krwi, a jego pojawienie się jest sygnałem, że szyjka macicy rozwiera się i niebawem będziesz rodzić. Pojawienie się czopu nie oznacza, że ma to nastąpić w przeciągu kilku godzin. Naporód można czekać jeszcze nawet 2-3 tygodnie po odejściu czopu śluzowego. Mimo wszystko, jeżeli tylko go zauważysz, poinformuj o tym lekarza.

Na kilka tygodni przed porodem będziesz czuć nieregularne skurcze przepowiadające (tzw. skurcze Braxtona-Hicksa). Tuż przed porodem będą silniejsze, częstsze i będą pojawiać się systematycznie. Jeżeli występują regularnie (co 10-15 minut), odczuwasz ich początek, szczytowy ból, a następnie jego łagodne opadanie – zbieraj się już do szpitala.

Znasz już wszystkie swoje prawa? Jeżeli nie, postaraj się to nadrobić, czytając standard opieki okołoporodowej.

Kalendarz ciąży - 38. tydzień

Gdybyś teraz urodziła, byłby to poród o czasie. Ryzyko porodu przedwczesnego już minęło i możesz już jedynie oczekiwać, kiedy Twój maluch zechce pojawić się na świecie. W 38. tygodniu dziecko ma już ok. 48 cm i waży nieco ponad 3 kg.

Dziecko

38. tydzień ciąży to czas, kiedy dziecko jest już w pełni rozwinięte i teraz właściwie szykuje się już tylko do porodu. Już nie rośnie, ale nadal przybiera na wadze, nawet ok. 20-30 gramów w ciągu jednego dnia. Jest pulchne, różowe, skulone, wygląda jakby siedziało po turecku – z nogami ugiętymi w biodrach i kolanach. Jego zgrabna główka, która stanowi jedną czwartą długości ciała, wstawiła się już w miednicę. Możliwe, że jest na niej bardzo dużo włosów – czasami dzieci potrafią zaskoczyć swoją bujną czupryną.

Pomimo, iż malec ma wyznaczoną datę porodu, to i tak rzadko się zdarza, aby dziecko przyszło na świat w ściśle określonym terminie. Najczęściej dzieci rodzą się na dwa tygodnie przed, albo nawet dwa tygodnie po wyznaczonej przez lekarza dacie.

Mama

Możesz czuć się zmęczona, senna i wyczerpana obecnym stanem, albo wprost przeciwnie – może rozpierać Cię energia. Na ogół stan emocjonalny i samopoczucie przed porodem jest nieco skrajne. Wiele kobiet w ostatnich miesiącach ciąży odczuwa tzw. syndrom wicia gniazda, który przejawi się w urządzaniu domu i dbałości o domowe ognisko. Twój partner także może go odczuwać, co może być formą radzenia sobie ze stresem związanym ze zmianami, które niebawem nastąpią w waszym życiu.

Bądź uważana, obserwuj jak zmienia się Twoje ciało.

Wszelkie skurcze i plamienia nie można traktować obojętnie i należy informować o nich lekarza.

Jeżeli masz na to wystarczająco dużo chęci i sił – warto wybrać się na zakupy. Jeśli zamierzaszkarmić piersią, zaopatrz się w odpowiednią, wygodną bieliznę. Sprawdź, które kosmetyki mogą się niebawem skończyć i weź kolejne opakowania na zapas. Kup więcej opakowań dużych podpasek – na pewno się przydadzą po porodzie. Jednym słowem – zrób takie zakupy, po które lepiej nie posyłać swojego partnera w sytuacji, gdy po porodzie nie będziesz czuć się na tyle, aby zrobić je sama.

Bywa, że w tym tygodniu dziecko nie jest jeszcze prawidłowo ułożone do porodu. Tak naprawdę malec może to zrobić nawet na kilka godzin przed rozpoczęciem akcji. Jest kilka sposobów na to, aby pomóc mu przyjąć właściwą pozycję. Możesz spróbować np. dwa razy dziennie układać się tak, aby miednica była wyżej niż żołądek. Leżąc na plecach można podłożyć pod pośladki kilka poduszek, albo też można klęknąć na podłodze i, podpierając się na zgiętych ramionach, unieść wysoko pośladki. Ćwiczenie powinno trwać kilka minut. Można wypróbować także wizualizację, której skuteczność oceniana jest na 89%. Polega na tym, aby dwa razy dziennie przez dziesięć minut skupić się na rozluźnianiu mięśni brzucha i wyobrazić sobie, że dziecko się obraca. Sytuację może próbować zmienić też lekarz, który będzie starał się obrócić dziecko, chwytając je przez powłoki brzuszne i obserwując na USG. Zabieg ten jest możliwy w 37-38 tygodniu. Jego skuteczność to 50%, bo czasami dziecko może powrócić do poprzedniej pozycji.

Pamiętaj o tym, aby nadal regularnie masować krocze i ćwiczyć mięśnie Kegla.

Kalendarz ciąży - 39. tydzień

Coraz bardziej zbliża się koniec ciąży. W 39. tygodniu malec ma ok. 50 cm i waży ok. 3,3 -3,5 kg.

Dziecko

39. tydzień ciąży – dziecko jest już gotowe do przyjścia na świat. Cały czas gromadzi jeszcze przeciwciała, które na pół roku po porodzie będą chronić go przed wszelkimi infekcjami. W jelitach wytworzyła się już smółka, która zostanie wydalona tuż po porodzie. Tkanka tłuszczowa stanowi teraz ok. 16% masy dziecka.

Maluch cały czas przybiera na wadze, a w brzuchu coraz bardziej zaczyna mu brakować miejsca.

Płuca są już w pełni dojrzałe, skupiają się teraz na zwiększaniu produkcji surfaktantu, który jest niezbędny do ich właściwego funkcjonowania.

Pępowina osiągnęła długość zbliżoną do tej, jaką ma teraz dziecko, tj. ok. 50 cm. Maluch często się nią bawi.

Pod wpływem hormonów ciążowych narządy płciowe dziecka mogą być nieco powiększone.

Ruchy dziecka nie są już tak intensywnie odczuwalne jak jeszcze kilka tygodni temu. Należy jednak szczególnie zwracać na nie uwagę. Jeżeli jego aktywność drastycznie zmalała i nie odczuwasz żadnych ruchów dziecka – zgłoś się do lekarza/położnej.

Ilość płynu owodniowego regularnie spada, ale bez obaw, wciąż chroni Twoje maleństwo przed wszelkimi urazami.

Mama

Choć najprawdopodobniej chciałabyś mieć już wszystko za sobą, wciąż jesteś uzależniona od swojego dziecka – to ono decyduje, kiedy rozpocznie się akcja porodowa.

W Twoim organizmie zachodzą zmiany hormonalne, które przygotowują organizm do porodu. Rośnie ilość estrogenu, dzięki czemu mięsień macicy będzie bardziej wrażliwy na działanieoksytocyny odpowiadającej za wywoływanie czynności skurczowej macicy. Zwiększa się również ilość kortyzolu (hormon stresu), który utrzymuje organizm w stanie gotowości w trakcie porodu i pomaga radzić sobie ze stresem.

Jeżeli nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań – uprawiaj seks.

Męskie nasienie zawiera prostaglandynę – hormon, który jest niezbędny do rozpoczęcia akcji porodowej. Lekarze często zalecają zbliżenia w sytuacji, gdy mija termin porodu, a dziecko nadal nie wykazuje chęci do narodzin. Stymulacja brodawek prowadzi natomiast do produkcji oksytocyny – hormonu skurczowego, również niezbędnego do porodu.

Na pewno nie raz widziałaś w filmach spektakularne sceny rozpoczęcia porodu, kiedy kobiecie nagle odchodzą wody płodowe i musi jak najszybciej dostać się do szpitala. W rzeczywistości jest jednak nieco inaczej.

Poród zasadniczo składa się z trzech faz, z czego pierwszą bez żadnego ryzyka możesz po prostu spędzić w domu.

Na pierwszy okres porodu składają się dwie fazy: utajona i aktywna. Faza utajona trwa od momentu rozpoczęcia regularnych skurczów do rozwarcia osiągającego 3-4 cm. Ten etap trwa przeciętnie 6-8 godzin. W tym czasie spokojnie możesz przebywać w domu i zadbać o swoje samopoczucie. W fazie utajonej możesz odczuwać mdłości, bóle w okolicy krzyżowej, czy zauważyć zabarwione krwią upławy, pojawiające się skurcze są nieregularne i słabe. W drugiej fazie – aktywnej – szyjka macicy rozwiera się do 7 cm, skurcze są dłuższe, bolesne i częstsze (pojawiają się co 3-4 minuty). Ta faza trwa ok. 2-3,5 godziny, a kiedy się rozpocznie należy udać się do szpitala.

Na tym etapie ciąży na pewno będziesz często gościć u swojego lekarza/położnej. Kontroluj często swoje ciśnienie, przyjmuj witaminy, które zalecał lekarz/położna, stosuj się do jego wskazówek. Podczas każdej wizyty powinnaś mieć wykonywane badanie ginekologiczne, które pozwala stwierdzić stan szyjki macicy, jaki jest jej stopień rozwarcia i przygotowanie do porodu.

Jeżeli bardzo obawiasz się bólu związanego z porodem możesz zasięgnąć nieco informacji na temat znieczulenia. Skuteczną i najmniej ryzykowną metodą jest znieczulenie zewnątrz-oponowe, które wykonuje anestezjolog. Lekarz umieszcza cewnik w przestrzeni zewnątrz-oponowej kręgosłupa, a robi to tak, aby ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego było jak najmniej prawdopodobne. Bywa jednak, że wraz ze znieczuleniem może pojawić się obniżenie ciśnienia tętniczego, co wiąże się z zaburzeniem tętna dziecka, dlatego podczas porodu jego tętno monitorowane jest za pomocą KTG. Tego typu powikłania pojawiają się jednak bardzo rzadko. ZZO jest przeprowadzane przy rozwarciu nie mniejszym niż 3 cm i nie większym jak 7 cm. W przypadku zbyt wczesnego podania może dojść do zatrzymania akcji porodowej, a w momencie, gdy rozwarcie będzie już zbyt duże – środek może nie zadziałać podczas porodu. ZZO jest podawane na życzenie pacjentki.

Podanie znieczulenia wiąże się jednak z tym, że z punktu widzenia położniczego poród nie jest jużfizjologiczny.

Kalendarz ciąży - 40. tydzień

Właśnie mija 38. tydzień od zapłodnienia. To decydujący moment – niebawem będziesz tulić w ramionach swoje dziecko. Finał długiego, dziewięciomiesięcznego oczekiwania, zbliża się coraz bardziej. Główna gwiazda tego wydarzenia – dziecko – ma już ok. 3,5 kg i ok. 54-55 cm długości.

Dziecko

40. tydzień ciąży – dziecko jest już w pełni przygotowane do samodzielnego życia poza organizmem matki. Pod koniec tego tygodnia powinno się już urodzić, jednak tak naprawdę może z tym poczekać nawet do dwóch tygodni.

Po narodzinach i przytuleniu do piersi dziecko szybko Cię rozpozna – po zapachu, biciu serca, głosie.

Nie spodziewaj się tego, że tuż po porodzie zobaczysz małego, różowego, pięknego bobaska. Poród to także spory wysiłek dla Twojego maleństwa, a dziewięć miesięcy „moczenia” w płynie owodniowym oraz ściskanie w kurczącej się macicy i ciasnym kanale rodnym ma znaczny wpływ na jego wygląd. Malec tuż po narodzinach może mieć nieco zniekształconą główkę (efekt przeciskania się przez kanał rodny), opuchnięte narządu płciowe, na skórze może być lekka wysypka albo plamki. Jego wygląd unormuje się w przeciągu najbliższych dwóch tygodni po porodzie.

Mama

W tym tygodniu bóle w obrębie miednicy i kręgosłupa mogą być silniejsze. Dzieje się tak za sprawą zwiększenia poziomu relaksyny, substancji, która odpowiada za podatność i elastyczność połączeń stawowych. Cykliczne i pojawiające się w krótkich odstępach czasu bóle w okolicy krzyżowej mogą wskazywać na rozpoczęcie się akcji porodowej.

Dno macicy jest teraz na wysokości jednego albo dwóch palców poniżej łuków żebrowych – całkiem podobnie jak ok. 32 tygodnia ciąży. Malec ma bardzo mało miejsca, ale wciąż powinnaś czuć jego ruchy.

Nie martw się, jeżeli pomimo upływu terminu porodu nadal nosisz w sobie dziecko. Lekarze za poród o czasie przyjmują okres od 38. do 42. tygodnia ciąży.

Po 42. tygodniu określają ją terminem „przenoszonej”.

W przypadku, gdy ciąża trwa zbyt długo łożysko staje się mniej wydaje, stąd istnieje ryzyko niedotlenienia i niedożywienia dziecka. Dlatego też po upływie 42. tygodnia lekarze często decydują się na wywołanie porodu, co wymaga ścisłego nadzoru stanu dziecka i matki.

Czekając na ten właściwy moment, staraj się odpoczywać i gromadzić dużo energii potrzebnej do porodu. Chodź na spacery, rozciągaj się, odpowiednio się odżywiaj, staraj się zrelaksować i zająć tym, co sprawia Ci przyjemność. Dbaj też o kontakt z dzieckiem – mów do niego, śpiewaj mu, czytaj, słuchaj z nim muzyki.

Możliwe, że zastanawiasz się nad tym, jak długo będzie trwał poród. U każdej kobiety czas porodu przebiega inaczej i nie da się go precyzyjnie określić. Czas porodu uzależniony jest od wielu czynników (m.in. wielkość i kształt miednicy, wielkość główki dziecka, nadwaga). Rozpocznie się on wraz z momentem pojawienia się regularnych, częstych skurczy, a zakończy z chwilą urodzenia łożyska. Podstawowym warunkiem postępu porodu jest rozwarcie o średnicy 10 cm, przy czym szyjka macicy rozwiera się na ogół w tempie 0,5-1 cm na godzinę. Bywa jednak, że szyjka rozwiera się w zaledwie kilka minut.

Najczęściej poród trwa dłużej u kobiet, które rodzą po raz pierwszy, wówczas pierwszy i drugi etap może wynosić ok. 15 godzin. U kobiet, które mają już za sobą takie doświadczenie, proces ten będzie przebiegał krócej – ok. 6-9 godzin. Na ogół od rozpoczęcia do zakończenia porodu nie powinno upłynąć więcej czasu niż jedna doba.

Okres po porodzie nazywany jest połogiem i trwa on 6 tygodni. W tym czasie Twój organizm będzie się regenerował i wracał do kondycji sprzed porodu, a Ty będziesz coraz bardziej przyzwyczajać się do nowej, ważnej i odpowiedzialnej roli – roli matki.

2 komentarze:

olekach28 marca 2020 04:50
Często się zdarza, że przy miesiączce chwilowo lekko spada laktacja. To też kwestia hormonów. Znam kilka kobiet, które przestawały karmić kilka tygodni przed następnym porodem.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Karolina Zarębska14 marca 2021 13:52
Solidnie napisane. Pozdrawiam i liczę na więcej ciekawych artykułów.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi

Dodaj komentarz

Świat i edukacja dziecka

Kalendarz ciąży

2 komentarze:

Jestem tutaj:

Polecany post

AWANS ZAWODOWY W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH CZ. 10

Obserwatorzy

Facebook

Popularne posty

Etykiety

O mnie

Instagram

Archiwum bloga

Szukaj na tym blogu